شارۋالاردى شىرىلداتقان تەمىر جول شەنەۋنىكتەرى

كوللاجدى جاساعان قونىسباي شەجىمباي، «EQ»

بۇعان ايعاق رەتىندە جۋىر­دا قوستاناي قالاسىنىڭ №2 سوتى «قازتەمىرترانس» اق قوس­تاناي فيليالىنىڭ ديرەكتورىن جەرگىلىكتى كاسىپكەردەن پارا العانى ءۇشىن 6 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرۋ تۋرا­لى ۇكىم شىعارعانىن اي­تۋ­عا بولادى. قوستاناي وب­­لىس­­تىق سوتىنىڭ ءباسپا­سوز قىز­­مەتى بۇقارالىق اقپا­رات قۇرالدارىنا مالىم­دە­گە­نىن­­دەي، ول وتكەن جىلدىڭ 1 قازانى مەن وسى جىلدىڭ 23 مامىرى ارالىعىندا جاپپاي استىق تاسىمالداۋ كەزەڭىندە جۇك ۆاگوندارىن ەش كەدەرگىسىز ءارى جەدەل بەرۋ ءۇشىن «ۆاديسا م» جشس ديرەكتورىنان جالپى سوماسى 1،2 ملن تەڭگەنى قۇرايتىن زاڭسىز سىياقى العان كورىنەدى. پارا بەرۋشى دە قولدانىستاعى زاڭناماعا سايكەس جازاعا تارتىلىپ، بەرگەن پاراسىنىڭ 20 ەسەلەنگەن سوماسى مولشەرىندە، ياعني 24 ملن تەڭگە ايىپپۇل تولەيتىن بولىپتى.

سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگىنىڭ ما­لىمەتىنە قاراعاندا، كەيىنگى بەس جىل ىشىندە قتج مەن ونىڭ ۆە­دومستۆولىق باعىنىستى ۇيىم­دارىنىڭ لاۋازىمدى تۇل­عا­لارىنا قاتىستى 136 قىل­­مىستىق ءىس قوزعالىپ، تەمىر جول شەنەۋنىكتەرىنىڭ 52-ءسى سوتتالعان ەكەن. بۇل سا­­­لا­­داعى قىلمىستىڭ 70 ­پا­­­­­يىزى پاراقورلىق بولىپ شىق­تى. نەگى­زىنەن، ولار ورىن­­­­دال­عان جۇ­مىس اكتىلەرىنە قول قويۋ، جۇمىسقا قابىلداۋ جانە قىزمەت بويىنشا اۋى­سۋ كەزىندە زاڭسىز سىياقى الۋ­مەن، سونداي-اق جۇكتەردى تا­­سى­مالداۋ ءۇشىن ۆاگوندار مەن لوكوموتيۆتەردى جەدەل ءارى كەدەرگىسىز بەرۋمەن بايلانىستى. جۇرگىزىلگەن تالداۋ قتج-نىڭ جەكەلەگەن بو­لىمشەلەرىندە ۆاگوندارمەن ايلا-شارعى جاساۋ بويىن­شا جەمقورلىق سحەمالارى قۇرىلعانىن كورسەتكەن. جا­سان­دى كەدەرگىلەر مەن ولار­دى ءبولۋدىڭ جاسىرىن پروتسەدۋراسىنا وراي كاسىپكەرلەر ءوز ماسەلەلەرىن پارا بەرۋ ارقىلى شەشۋگە ءماجبۇر بولعان. ءىس جۇزىندە پارا بەرگەن كاسىپكەر عانا ءوز جۇگىن ۋاقتىلى جىبە­رىپ، وزگەلەردىڭ اپتالاپ-ايلاپ كۇتۋىنە تۋرا كەلگەن. مۇنىڭ ءبارى كاسىپكەرلەردىڭ سوزى­مەن عانا ەمەس، قىلمىستىق ىستەر­دىڭ ناقتى ماتەريالدارىمەن دە راستالعان.

سوعان قاراماستان، قتج باس­شىلىعى وسى سالا­دا­عى پارا­قورلىقتى تىيۋدىڭ پار­مەن­دى شارالارىن قول­دان­باي، استىقتى وڭىرلەردىڭ شارۋالارىن بيىلعى كۇزدە تاعى شىرىلداتتى. ولارعا پارلامەنت ءماجىلىسى اگرارلىق ماسەلەلەر كوميتەتىنىڭ دەپۋتاتتارى اراشا ءتۇسىپ، جۋىردا ۇكىمەتكە دەپۋتاتتىق ساۋال جولدادى. وندا: «ەكسپورتتاۋشىلار اس­تىق تاسىعىشتار مەن بوس ۆاگون­داردى ۋاقتىلى الا الماي وتىر. شارۋالاردىڭ ەلەۆاتوردان استىق جونەلتۋدى جوس­پارلاۋعا مۇمكىندىگى بول­ما­عاندىقتان، جاساعان كە­لىسىم­شارتتارىنىڭ مەرزى­مىن امالسىز بۇزۋلارىنا تۋرا كەلەدى. ال قتج ولارعا تاسىمالداۋ جوسپارىن ورىنداماعانى ءۇشىن ايىپپۇل سالىپ جاتىر. بۇعان قوسا، ستانسالاردا ما­نەۆر­لىك لوكوموتيۆتەر تاپشى. سول سەبەپتى ستانسالاردا تۋىندايتىن ىركىلىستەر ءۇشىن قتج مەن ۆاگونداردىڭ يەلەرى ولارعا تاعى دا ايىپپۇل سالىپ جاتىر. ۆاگوندار جۇك جونەلتۋ ستانسالارىنا اكەلىنگەنىمەن، ولاردى ەلەۆاتورلارعا جەتكىزۋ كەيدە 4-5 تاۋلىككە دەيىن كە­شىك­تىرىلەدى. استىق تيەلگەن ۆاگونداردى قايتادان جۇك جو­نەلتۋ ستانسالارىنا جەت­كىزۋدە دە وسىنداي احۋال قا­لىپتاسىپ وتىر. وسىنىڭ سال­دارىنان شارۋالار ەلەۆا­تور­لارعا سىيماي جاتقان ونىم­دەرىن ەكسپورتقا شىعارا الماي، ەلەۋلى ۆاليۋتالىق تۇسىم­دە­رىنەن قاعىلۋ ۇستىندە.

وسىعان وراي، ەكسپورتتاۋ­شىلاردى استىق تاسيتىن ۆاگوندارمەن قامتاماسىز ەتۋ ماسە­لەسىن شۇعىل شەشۋدى، قتج-نىڭ­ مانەۆرلىك جانە ما­­گيسترالدىق ­لوكو­مو­تيۆ­تەر­دى ۋاقتىلى بەر­مەۋىنە باي­­لا­نىس­تى استىق پەن ۇن جو­­نەل­تۋشىلەر تاراپىنان جول بەرىلگەن تاسىمالداۋ جوس­­­­پارىن ورىنداماۋ جانە ۆا­­گون­داردىڭ ستانسالار مەن باس­قا دا تەمىر جولدارداعى نور­­ماتيۆتەن تىس ىركىلىستەرى ءۇشىن سالىنعان ايىپپۇل سانك­تسيا­لارىنىڭ كۇشىن جويۋدى، سونداي-اق قتج جانىنان وسى ماسەلەلەرمەن اينالىسا­تىن ارنايى شتاب قۇرۋدى ۇسى­نا­مىز»، دەلىنگەن.

ماجىلىسمەندەرگە ۇكىمەت: «بۇگىنگى تاڭدا استىق تا­سى­عىش­­تار پاركى 10،5 مىڭ بىر­لىك­تەن استام («استىق ترانس» اق-دا – 4750، باسقا مەنشىك يەلەرىندە – 2700، شەتەلدىك پاركتە – 3050). بۇل استىق ەكس­پورتتاۋشىلاردىڭ سۇرا­نىسىن تولىق قامتاماسىز ەتەدى. ۆاگونداردى جەتكىزۋ-الىپ كەتۋ ءۇشىن قتج-نىڭ 130 مانەۆرلىك لوكوموتيۆى مەن جەكەمەنشىكتەگى 767 لوكو­موتيۆ ىسكە قوسىلعان. ستانسا­ىشىلىك جۇمىستاردى لوكوموتيۆ كۇشىمەن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن پويىز قوزعالىسىنىڭ قاۋىپ­سىزدىگى تالاپتارىنا ساي كەلە­تىن جەكە وپەراتورلاردى ىسكە قوسۋ ماسەلەسى قاراس­تى­رى­لىپ جاتىر.

بۇدان بولەك، استىق ەكس­پورت­­تاۋشىلاردى قولداۋ ماق­­سا­تىندا قتج تاراپىنان وسى جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن ما­نەۆرلىك جانە ما­گيست­­­­رالدىق لو­كوموتيۆ­تەر­دى ۋاقتىلى بەرمەۋ سەبەپتى جول بەرىلگەن استىق تاسيتىن ۆاگوندار ىركىلىسى ءۇشىن ايىپپۇل سانكتسيالارىن سالماۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى. ۆاگون­دار­دى دەر كەزىندە بەرۋ ءۇشىن قتج-نىڭ قوستاناي جانە اقمولا وبلىستارىنداعى في­ليال­دارىندا تاۋلىك بويى جۇ­­مىس ىستەيتىن جەدەل استىق توپتارى قۇرىلدى. بۇعان قوسا، استىقتى وڭىرلەردە وبلىستىق اۋىل شارۋاشىلىعى باسقار­ما­لارىنىڭ، «اتامەكەن» ۇلت­تىق كاسىپكەرلەر پالاتا­سى­نىڭ، مەملەكەتتىك كىرىستەر ورگان­دا­رىنىڭ، ۆاگون وپەراتورلارى – «قازتەمىرترانس» اق مەن «استىق ترانس» اق-نىڭ جانە جۇك جونەلتۋشىلەردىڭ وكىلدەرىنىڭ قاتىسۋىمەن ۆاگونداردى ەلەۆاتورلار بويىن­شا ءبولۋدى كەلىسۋ جونىندەگى جۇمىس توپتارى قۇرىلدى»، دەپ رەسمي جاۋاپ قايتاردى. ودان ەلىمىزدە استىق ەكسپورتىن ۋاقتىلى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن قاجەتتى مۇمكىندىك جەت­كىلىكتى ەكەنى، ياعني ۆاگون تاپ­شىلىعى قولدان جاسالاتى­نى، ال بارلىق ماسەلە وسى سا­لاداعى جەمقورلىقتى جو­يىپ، جۇمىستى دۇرىس ۇيىم­داس­­تىرۋدا ەكەنى انىق اڭعا­رى­لىپ تۇر.

ەندەشە، «ەشتەن – كەش جاقسى» دەگەندەي، ۇكىمەت قول­دانىپ وتىرعان شارالار وڭ ناتي­جەسىن بەرىپ، تەمىرجول شەنەۋ­نىكتەرى شارۋالاردى شىرىلداتۋىن وسىمەن دوعا­را­دى دەپ سەنگىمىز كەلەدى.