«الاشتىڭ اقتوقتىسىنا» ارنالعان فەستيۆال

فەستيۆالدىڭ سالتاناتتى اشىلۋىنا قاتىسقان مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى داۋرەن اباەۆ اتاۋلى ونەر دۋمانىنىڭ ماڭىزدىلىعىنا توقتالىپ، اكتريسانىڭ ونەردەگى ونەگەلى ەڭبەگى تۋراسىندا تۇ­شىمدى ويلارىن ورتاعا سالدى.

– شولپان جانداربەكوۆا – ۇلتتىق تەاتر جانە كينو ونەرى تاريحىندا وشپەس ءىز قالدىرعان ەرەكشە تۇلعا. «اباي جولى»، «دالا ءۇنى»، «ماحاببات تۋرالى پوەما» جانە باسقا دا فيلمدەردە ويناعان. سونداي-اق تەاتر ساحناسىندا 300-گە جۋىق وبرازدى كەمەلىنە كەلتىرە سومداپ، ساحنا سالاسىندا وشپەس ءىز قالدىرعان ءارتىس. ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ونەر اكادەمياسىندا ۇستازدىق ەتىپ، ارتىستەر­دىڭ الىپ شوعىرىن تاربيەلەپ شىعار­دى. اكتريسانىڭ تەاتر ونەرىنە سىڭىرگەن ەڭبەگى تەڭدەسسىز. سوندىقتان دا ايتۋلى فەستيۆالدى ەلىمىزدىڭ مادەني ومىرىندەگى ەڭ اۋقىمدى جانە ماڭىزدى جوبالاردىڭ ءبىرى دەپ سانايمىن. ول كورەرمەندەردى شىعارماشىلىق ۇجىمدارمەن تانىستىرىپ قانا قويماي، سونىمەن قاتار جاس اكتەرلەرگە، رەجيسسەرلەرگە جانە جازۋ­شىلارعا ۇلكەن ساحنادان مالىمدەمە جاساۋعا مۇمكىندىك بەرەدى، دەگەن مينيستر مۇنداي ونەر وقيعالارىنىڭ تەاتر ماماندارى ءۇشىن ماڭىزى مەن پايداسىنا توقتالدى: – تالاي تالانتقا تۇعىر بولعان وسىناۋ تەاتر جارمەڭكەسىن كورەرمەندەر اسىعا كۇتەدى. جاس رەجيسسەرلەر مەن اكتەرلەر كاسىبي شىڭدالىپ، ال اعا بۋىن ءوز تاجىريبەسىن ورتاعا سالاتىن فەستيۆال. بارلىق قاتىسۋشىلارعا ساتتىلىك تىلەيمىن. شىعارماشىلىقتى شىڭداپ، وي، تاجىريبە الماساتىن ايتۋلى تەاتر فەس­تيۆالى مەرەكەسىن اشىق دەپ جاريا­لاي­مىن. تالعامى بيىك كورەرمەندى ساح­نا سي­قىرىنا بولەي بەرىڭىزدەر، دەپ تۇيىندەدى داۋرەن اباەۆ فەستيۆالدىڭ اشىلۋ سالتانا­تىندا سويلەگەن سوزىندە. ءمينيستردىڭ ايتۋىنشا، شولپان جان­دار­بەكوۆانىڭ شى­عارماشىلىق جولى – سۇيىكتى ىسىنە ادال­دىق پەن ناعىز كاسى­بيلىكتىڭ جارقىن ۇلگىسى.

مەرەيتوي اياسىندا ساحنا ساڭلاعىنىڭ ونەردەگى ورەلى جولىنان سىر شەرتەتىن ەرعازى تولەۋدىڭ «شولپان جۇلدىز» اتتى كىتابىنىڭ تانىستىرىلىمى ءوتىپ، اكتريسا شىعارماشىلىعىنا ارنالعان دوڭگەلەك ۇستەل، ش.جاندار­بەكوۆانىڭ شىعارماشىلىق عۇمىرىنان سىر شەر­تەتىن كورمە ۇيىمداستىرىلدى. تا­عى­لىمدى شارادا ونەر يەسىنىڭ كو­زىن كورگەن تەاتر قايراتكەرلەرى، ءتول شاكىرت­تەرى، زيالى قاۋىم وكىلدەرى اڭىز اكتريسا تۋرالى اسەرلى ەستەلىكتەرىمەن ءبولىستى.

– بۇل شولپان جاندار­بەكوۆا، كە­شەگى وتكەن بيكەن ريموۆا مەن ءسابيرا ماي­قانوۆا اپالارىمىز – سول ءبىر ۇر­پاق ەندى قايتىپ كەلمەيدى. ول كىسى­لەر ال­دەقاشان ۇلت­تىڭ ۇلى تۇلعا­لا­رى­­نا اينالدى. ەت­كەن ەڭبەكتەرى تەاتر تاري­حىنىڭ بەت­تە­رىندە التىن ارىپپەن جازىلدى. اڭىز ادامداردىڭ ساحنادا تۋدىرعان ونەرىن ەشكىم قايتالاي المايدى. ءبىز سولاردىڭ ءىزىن باسىپ، كوزىن كورگەننەن كەيىن، سو­لار­دىڭ بولمىسىنداعى ولاردىڭ ايتىپ-ايت­پاي ەتكەن ەڭبەگىنەن العان ونەگە­مىز­بەن ءومىر ءسۇرىپ كەلە جاتىرمىز. كەلە­شەك ۇرپاق ءۇشىن، اسىرەسە تەاتر ونەرىن تاڭداعان جاس تالانتتار ءۇشىن شولپان جانداربەكوۆا ونەرى ماڭگى سونبەس شامشىراقتاي جول كورسەتىپ، تاۋ­سىلماس تاعىلىم مەك­تەبى بولىپ قالا بەرەرى ءسوزسىز. قازاق ەلى، كيەلى ونەر­دى باعا­لايتىن تال­عام­پاز حالقى باردا جان­داربەكوۆا ەسىمى وشپەيدى. تاڭ الدىندا تۋعان شولپانداي جارقىراي بەرەدى، – دەپ تولعانا سىر اشتى قازاق­ستان­ننىڭ حالىق ءارتىسى الماحان كەنجەبەكوۆا.

23 قازانعا دەيىن جالعاساتىن ءىس-شا­راعا ساراپتامالىق كەڭەستىڭ شەشىمى بو­يىنشا ىرىكتەۋدەن وتكەن 10 تەاتر قاتى­سا­دى. قويىلىمداردى تانىمال تەاتر سىن­­شىلارىنان جاساقتالعان قازىلار القاسى باعالايدى.

مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ قولداۋىمەن ءوتىپ جاتقان فەستيۆالدى ۇيىمداستىرۋشى ۇجىم – ق.قۋانىشباەۆ اتىنداعى اكادەميالىق قازاق مۋزىكا­لىق دراما تەاترىنىڭ ديرەكتورى ايبو­لات جاۋدىر ءمالىم ەتكەندەي، ونەر دوداسى­نا قاتىسۋعا بارلىعى 27 تەاتر ۇجىمى ء­وتى­نىش بەرگەنىمەن، ساراپشىلار كەڭەسى­نىڭ شەشىمىمەن تەك 10 تەاتر عانا ىرىكتەۋ­دەن وتكەن. بابى كەلىسىپ، باعى جانعان تەاتر­لار قاتارىندا س.قوجامقۇلوۆ اتىن­داعى جەزقازعان قازاق مۋزىكا­لىق-دراما تەاترىنىڭ «جۇت» (اۆتورى – و.جا­ناي­­داروۆ)، ع.مۇسىرەپوۆ اتىنداعى قا­زاق مەملەكەتتىك اكادەميالىق بالا­لار مەن جاسوسپىرىمدەر تەاترىنىڭ «ويان، قالىڭدىق» (اۆتورى – گ.لوركا)، ءا.مامبەتوۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك دراما جانە كومەديا تەاترىنىڭ «بوراندى بەكەت» (ش.ايتماتوۆ)، ف.دوستوەۆس­كي اتىنداعى مەملەكەتتىك سەمەي ورىس درا­ما تەاترىنىڭ «كىشكەنتاي حانزادا» (ا.ەكزيۋپەري)، اقمولا وبلىستىق ورىس دراما تەاترىنىڭ «شاعالا» (ا.چە­حوۆ)، ق.قۋانىشباەۆ اتىنداعى مەم­لەكەتتىك اكادەميالىق قازاق مۋزى­كالىق دراما تەاترىنىڭ «التايدان اۋعان ەل» (ح.التاي، ح.ورالتاي)، س.سەي­فۋل­لين اتىنداعى قاراعاندى وبلىس­تىق اكا­دەميالىق قازاق دراما تەاترى­نىڭ «تەكە­بۇرقاق» (ش.مۇرتازا)، م.گور­­كي اتىنداعى مەملەكەتتىك اكا­­دە­ميا­لىق ورىس دراما تەاترىنىڭ «ناي­زا­عاي» (ا.وستروۆسكي)، تۇركىستان مۋزى­كالىق دراما تەاترىنىڭ «قورقىت» (ە.امان­شاەۆ) جانە رەسپۋبليكالىق اكادەميالىق نەمىس دراما تەاترىنىڭ «اندوررا» (م.فريش) سپەكتاكلدەرى بار.

– قازىلار القاسىنىڭ شەشىمى­مەن بارلىعى جەتى اتالىم بويىنشا جۇل­دە تاعايىندالاتىن بولادى. اتاپ ايت­ساق، ۇزدىك اكتەر مەن ۇزدىك اكتريسا، ەكىن­شى پلانداعى ۇزدىك اكتەر مەن ۇز­دىك اكتريسا، ۇزدىك ساحنالىق شەشىم (ستسە­نو­گارفيا)، ۇزدىك رەجيسسۋرا جانە ۇزدىك سپەك­تاكل اتالىمدارى بويىنشا جۇزدەن جۇيرىك شىققاندار ماراپاتتالادى. فەستيۆالدىڭ ەڭ ۇلكەن جۇلدەسى – ­
1 ملن تەڭگە قارجىلاي سىيلىق، – دەدى ايبولات جاۋدىر.

سالتاناتتى شارا اياسىندا كورەر­مەندەر تەاتر فويەسىنە ارنايى قويىلعان اكتريسا شولپان جانداربەكوۆانىڭ شى­عارماشىلىق عۇمىرىنان سىر شەر­تە­تىن كورمەنى تاماشالاپ، فەستيۆال شى­مىل­دىعىن اشقان العاشقى قويىلىم – ق.قۋانىشباەۆ تەاترى ۇجىمىنىڭ «ال­تايدان اۋعان ەل» سپەكتاكلىنە باعا بەردى.

سونداي-اق فەستيۆال اياسىندا قا­زاق­ستاننىڭ حالىق ءارتىسى قادىر جەت­پىس­باەۆتىڭ 80 جىلدىعىنا ارنالعان ءىس-شارالار دا جوعارى دەڭگەيدە ۇيىم­داس­تىرىلدى. «قاللەكي» تەات­رى­نىڭ ال­عاشقى قۇرىلۋ جىلدارىن­دا ۇجىمعا جە­تەكشىلىك ەتىپ، رەپەرتۋارىنىڭ قا­لىپتاسۋىنا وزىندىك ەڭبەگىن سىڭىرگەن قا­زاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى، رەجيسسەر قادىر جەتپىسباەۆتىڭ 80 جىلدىعىنا ارنالعان قوس تومدىق كىتاپتىڭ تۇساۋكەسەرى جانە «بالا مەرگەن» (رەجيسسەرى – نۇرفات ۆاحيتوۆ) قويىلىمىنىڭ پرەمەراسى ءساتتى ءوتتى.