شەكاراداعى احۋال: مونيتورينگ توبىنىڭ جۇمىسى

سوڭعى كۇندەرى قالىپتاسقان جاع­دايعا بايلانىستى باتىس قازاقستان وبلىسى اۋماعىنداعى 6 شەكارالىق كەدەن بەكەتى رەسەيدەن كەلىپ جاتقان ميگرانتتار تاسقىنىنىڭ استىندا قالدى. رەسمي مالىمەتتەرگە قاراساق، 21 قىركۇيەكتەن بەرى وتكەن ءبىر اپتا ىشىندە وبلىس اۋما­عىنا 6 283 رەسەي ازاماتى كەلگەن ەكەن. بۇل رەسەي فە­دەرا­تسياسىنان 2021 جىلى 12 ايدا كەل­­گەندەر سانىنان ارتىق.

مۇنداي جاعدايدا نە ىستەۋ كەرەك؟! وبلىس اكىمدى­گىندە شەكارا ماسەلە­لەرى جونىندەگى ۇيلەستىرۋ كەڭەسى قۇرى­لىپ، قازىر قالىپتاسقان جانە بولاشاقتا بولۋى ىقتيمال قيىندىقتار مەن تۇيت­كىلدەردى تالقىلاپ، ناقتى شەشىمدەر قولعا الىنىپ جاتقانىن بۇدان بۇرىن حابارلاعان بولاتىنبىز.

«رەسەيدەن كەلىپ جاتقان ميگرانتتار تاسقىنى تولىق باقىلاۋدا، شەكارادان وتكەن شەتەلدىكتەر ماسەلەسىنە مونيتورينگ جاسالىپ وتىر. وڭىردە قوعامدىق ءتارتىپ ساقتالۋى ءۇشىن ءتيىستى شارالار قولعا الىندى. قازاقستان مەن رەسەي اراسىنداعى سىرىم، شاعان، تاسقالا كەدەن بەكەتتەرىندە تاۋلىك بويى كەزەكشىلىك ۇيىمداستىرىلدى. ول جەردە 35 ادام قىزمەت اتقارۋدا. وبلىس ورتالىعىندا جانە وڭىردە ازىق-ت ۇلىك باعاسى باقىلانىپ، ءىرى ساۋدا ورىندارى مەن بازارلاردا كۇن سايىن تەكسەرۋ جۇرگىزىلەدى»، دەگەن ەدى وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى باقىتجان نارىمبەتوۆ.

شەكاراداعى ۇزىن-سونار كەزەك ەكى ەل اراسىندا قارىم-قاتىناس جاساپ جۇرگەن قازاقستان ازاماتتارىنا دا قيىن ءتيدى. ولار ءبىزدىڭ ەلگە اعىلعان رەسەيلىك ميگرانتتارمەن ءبىر كەزەكتە تۇرىپ، بىرنەشە تاۋلىك جوعالتقان. ولاردىڭ اراسىندا ەۋروپادان، رە­سەيدەن جۇك الىپ كەلە جاتقان وتاندىق كاسىپكەرلەر دە از ەمەس.

– قازىرگى ۋاقىتتا ەڭ ماڭىزدى ما­سەلە – رەسەيمەن شەكاراداعى قازاق­ستان ازاماتتارىن ەلگە قايتارۋ. ءوڭىر باسشىسى عالي ەسقاليەۆ رەسەي شەكارا ۆەدومستۆوسىمەن بىرگە شەكارا قىزمەتى دەپارتامەنتىنە ءبىزدىڭ ازاماتتارىمىزعا كومەك كورسەتۋ بويىن­­شا ماسەلەنى شەشۋدى تاپسىردى. سونداي-اق وبلىس اكىمى وسى پروبلەما­نى شەشۋ بويىنشا قازاقستان ۇكىمەتىنە ۇسىنىستار جى­بەردى، ولار قازىردىڭ وزىندە جەدەل تۇردە قارالۋدا، – دەدى باقىتجان حابەر ۇلى.

تاعى ءبىر ماڭىزدى مىندەت – باتىس قازاقستان وبلىسى اۋماعىندا قالعان رەسەي فەدەراتسياسى ازاماتتارىن دەر كەزىندە ەسەپكە الۋ ماسەلەسى. زاڭ بو­يىنشا شەتەلدىكتەردى قابىلداۋشى تاراپ ول ازاماتتار جونىندە ءۇش تاۋلىك ىشىندە پوليتسيا ورگاندارىنا حابارلاۋعا ءتيىس. سوندىقتان كوشى-قون قىزمەتى جەرگىلىكتى حالىق پەن ميگرانتتاردىڭ قۇقىقتارى مەن جاۋاپكەرشىلىگىنە بايلانىستى ءتۇسىندىرۋ جۇمىسىن كۇشەيتىپ، قاجەتتى اقپارات سمس ارقىلى تاراتىلدى. سونداي-اق پوليتسيا جانە مەملەكەتتىك كىرىستەر دەپارتامەنتتەرى پاتەرىن زاڭسىز جالعا بەرىپ وتىرعان تۇرعىنداردى انىقتاپ، زاڭناماعا سايكەس شارالار قابىلداۋعا كىرىستى. تسيفرلىق تەحنولوگيالار باسقارماسىنىڭ قىزمەت بازاسىندا كوشى-قون زاڭناماسى ماسەلەسى بويىنشا ميگرانتتار مەن جالعا بەرۋشىلەرگە 109 ءنومىرى بويىنشا كەڭەس بەرۋ ۇيىمداستىرىلدى.

ءوڭىر باسشىسى قازاقستان ازامات­تارىنىڭ دا، كوشىپ-قونۋشىلاردىڭ دا قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ قاجەت­تىگىن ەرەكشە ايتتى. سوندىقتان پولي­تسيا دەپارتامەنتىنىڭ جەكە قۇرامى كۇشەي­تىلگەن رەجىمگە كوشىرىلدى. وب­لىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى وڭىردە قوعامدىق ءتارتىپ­تى قام­تا­ماسىز ەتۋ، قۇقىق بۇزۋشى­لىقتىڭ الدىن الۋ جانە بولدىرماۋ ماقساتىندا قۇرىلعان حالىق جاساقتارى پوليتسيا دەپار­تامەنتىنىڭ قاراماعىندا ەكەنىن مالىمدەدى.

قازىرگى تاڭدا ەرىكتىلەردەن قۇرىلعان بىرنەشە توپ وبلىس ورتالىعىنداعى الاڭعا، پاركتەرگە باقىلاۋ جاساپ، مونيتورينگ جۇرگىزۋدە. وبلىستاعى ەرىكتىلەر رەسەيدەن كەلگەندەرگە تەمىر جول جانە اۆتوبۋس بەكەتىندە، «دي­نا» سۋپەرماركەتىندە كومەك كورسەتۋ ورىندارىن ۇيىمداستىرىپ، قول ۇشىن بەرۋدە. ميگرانتتاردى شەكارادان ورالعا جانە ودان ءارى جەتكىزۋ ورىندارىنا دەيىن تاسىمالداۋ جۇرگىزىلۋدە. وبلىس ەرىكتىلەرىنىڭ باستاماسىمەن «اتامەكەن» جانە «سامال» جازعى لاگەرلەرىنىڭ بازاسىندا كەلۋشىلەردى اقىلى تۇردە قابىلداۋ پۋنكتتەرى (بارلىعى 330 ورىن) ۇيىمداستىرىلدى.

ساراپتاماعا قاراعاندا وبلىس اۋما­عىنا كەلگەن شەتەلدىكتەردىڭ باسىم بولىگى ودان ءارى باسقا وڭىرلەرگە كەتىپ جاتىر. سوندىقتان الەۋمەتتىك جەلىلەردە ەلىمىزدىڭ باسقا وڭىرلەرىنە جۇرەتىن تۇراقتى اۆتوبۋس مارشرۋتتارىنىڭ قوزعالىس كەستەسى، جولاقى باعاسى تۋرالى اقپارات تاراتىلدى. مىسالى، قالىپتاسقان جاعدايعا بايلانىستى اتىراۋ قالاسىنا جولاۋشىلار اۆتوبۋسى بۇرىن كۇنىنە ءبىر مارتە جۇرسە، قازىر كۇنىنە ءۇش رەت قاتىناۋدا.

«سونداي-اق بارلىق پويىز باعىت­تارىنا قوسىمشا ۆاگوندار تىركەۋ، اۋە رەيستەرىن كوبەيتۋ جونىندە كەلىسسوز جۇرگىزىپ جاتىرمىز. قاجەت بولعان جاعدايدا مونيتورينگ جانە جەدەل شارالار قابىلداۋ ءۇشىن دەربەس شتاب قۇرىلاتىن بولادى. وبلىس اكىمى ازىق-ت ۇلىك تاپشىلىعىنا جول بەرمەۋدى جانە تاۋارلاردىڭ تۇراقتى بولۋىن قامتاماسىز ەتۋدى تاپسىردى، دەيدى ب.نارىمبەتوۆ.

باتىس قازاقستان وبلىسى