ديرەكتورلاردى روتاتسيالاۋ دۇرىس پا؟

وقۋ-اعارتۋ مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنە قاراعاندا، قازىر ەلىمىزدەگى 6 299 مەملەكەتتىك مەكتەپ ديرەكتورىنىڭ 1 246-سى باسشىلىق لاۋازىمداعى ەڭبەك ءوتىلى 7 جىلدان اسۋىنا بايلانىستى روتاتسيالاناتىندار تىزىمىنە ەنگەن. ۇستازدار ۇجىمىن 15-20 جىل بويى باسقارعان باسشىلار دا از ەمەس. بىراق ولاردىڭ ءبارى بىردەي وقۋشىلارعا ءبىلىم بەرۋدە اسا ماقتانارلىقتاي جەتىستىكتەرگە يە بولعان جوق. قولى جەتكەن از-مۇز تابىسقا توقمەيىلسىپ، توقىراۋعا ۇرىنا باستاعاندارى دا بار.

روتاتسيا وسىنداي شىعارماشىلىق رۋحى تومەندەگەن باسشىلاردى باسقا مەكتەپتەرگە اۋىستىرۋ ارقىلى سەرپىلتىپ، سونىڭ ناتيجەسىندە تۇتاستاي ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا دا سونى سەرپىلىس تۋعىزۋدى كوزدەيدى. دەگەنمەن ۇزاق جىل بويى ۇيرەنىپ قالعان «جىلى ورنىنان» قوزعالعىسى كەلمەي، قىر-سىرىن بىلمەيتىن باسقا ۇجىمدى باسقارۋدى قيىنسىناتىن كەيبىر ديرەكتورلار روتاتسيا­لاۋ تۋرالى تەرىس پىكىر قالىپتاستىرۋعا تى­رى­سىپ-اق جاتىر.

مەملەكەتتىك ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ ءبىرىنشى باسشىلارىن روتاتسيالاۋعا قارسىلىق بىلدىرۋشىلەردىڭ اراسىندا ءتىپتى بۇل شارانىڭ زاڭدىلىعىنا كۇمان كەلتىرۋشىلەر دە بار. ارينە، ولار ەڭبەك كودەكسىنىڭ 45-ءشى بابىندا: «جۇمىسكەردى ەڭبەك شارتىندا كەلىسىلگەن لاۋازىم، ماماندىق، كاسىپ، بىلىكتىلىك شەگىندە جانە ەڭبەككە اقى تولەۋ مولشەرى مەن شارتتارى ساقتالا وتىرىپ، باسقا جۇمىس ورنىنا، نە سول جەردەگى باسقا قۇرىلىمدىق بولىمشەگە اۋىستىرۋعا، وعان باسقا مەحانيزمدە نەمەسە اگرەگاتتا جۇمىس ىستەۋدى تاپسىرۋعا جۇمىسكەردىڭ كەلىسىمى تالاپ ەتىلمەيدى»، دەپ جازىلعانىن بىلمەۋى نەمەسە مەكتەپ ديرەكتورى «جۇمىسكەر» ساناتىنا جاتپايدى دەپ ساناۋى مۇمكىن.

بۇل رەتتە «جۇمىسكەر» مەن «جۇمىسشى» ۇعىمدارىنىڭ اراجىگىن ايىرا ءبىلۋ كەرەك. ويتكەنى «جۇمىسكەر» ۇعىمىنىڭ اياسى كەڭ. ەڭبەك كودەكسى بويىنشا جۇمىسكەر دەگەنىمىز – جۇمىس بەرۋشىمەن ەڭبەك قاتىناستارىندا تۇراتىن جانە ەڭبەك شارتى بويىنشا جۇمىستى تىكەلەي ورىندايتىن جەكە تۇلعا. ياعني قاراپايىم جۇمىسشى دا، كەز كەلگەن ەڭبەك ۇجىمىنىڭ باسشىسى دا، تۇتاستاي ءبىر سالاعا جاۋاپ بەرەتىن مينيستر دە جۇمىسكەر بولىپ سانالادى.

مىنە، وسى ەڭبەك كودەكسىنە سۇيەنگەن التىنشى شاقىرىلىمداعى پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتتارى بۇرىنعى ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ مەملەكەتتىك ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ ءبىرىنشى باسشىلارىن روتاتسيالاۋ جونىندەگى باستاماسىنا قولداۋ ءبىلدىرىپ، ء«بىلىم تۋرالى» زاڭنىڭ 44-ءشى بابىنىڭ 5-ءشى تارماعىنا مىناداي مازمۇنداعى تولىقتىرۋ ەنگىزگەن بولاتىن:

«5-1. مەملەكەتتىك ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارى­نىڭ ءبىرىنشى باسشىلارىن روتاتسيالاۋ ولاردىڭ كاسىبي الەۋەتىن نەعۇرلىم ءتيىمدى پاي­دالانۋدى قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا جۇزە­گە اسىرىلادى. مەملەكەتتىك ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ ءبىرىنشى باسشىلارىن روتاتسيا­لاۋ ءبىر ەلدى مەكەن شەگىندە جۇزەگە اسىرىلادى. مەملەكەتتىك ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ ءبىرىنشى باسشىلارىنا روتاتسيا جۇرگىزۋ مەرزىمدەرى مەن شارتتارى مەملەكەتتىك ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ ءبىرىنشى باسشىلارىن روتاتسيالاۋدى جۇرگىزۋ قاعيدالارىندا ايقىندالادى».

اتالعان قاعيدالاردى ازىرلەۋ جانە بە­كى­تۋ قۇزىرەتى ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى ۋا­كى­لەتتى ورگانعا بەرىلگەن بولاتىن. وسىعان وراي، بۇرىنعى ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيستر­ى­نىڭ
2021 جىلعى 11 قاراشاداعى №559 بۇي­رى­عى­مەن «مەملەكەتتىك ءبىلىم بەرۋ ۇيىم­دا­رىنىڭ ءبىرىنشى باسشىلارىن روتاتسيالاۋدى جۇرگىزۋ قاعيدالارى» بەكىتىلىپ، ادىلەت مي­نيستر­لىگىندە تىركەۋدەن وتكىزىلگەن سوڭ زاڭدى كۇشىنە ەندى.

وكىنىشكە قاراي، اتالمىش قۇجات جوباسى ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا كەڭىنەن تالقىلانباعاندىقتان بولار، وندا كەيبىر ماڭىزدى جايتتار ەسكەرىلمەي قالىپ، ورىندى رەنىش تۋعىزىپ، ءادىل سىنعا الىنىپ وتىر. ماسەلەن، ايتارلىقتاي جەتىستىكتەرگە يە بول­عان ۇزدىك مەكتەپتەردىڭ ديرەكتورلارىن روتاتسيالاۋدان نە ۇتامىز؟

سونداي-اق زەينەت دەمالىسىنا شىعۋىنا ەكى-ءۇش جىل عانا قالعان باسشىلاردى باسقا مەكتەپتەرگە اۋىستىرۋدىڭ قيسىنى قانداي؟ بۇعان قوسا، ءبىر اۋىلداعى جالعىز مەكتەپتىڭ ديرەكتورى باسقا ەلدى مەكەندەگى ءبىلىم بەرۋ ۇيىمىنا روتاتسيالاۋعا جاتا ما، جاتپاي ما – وسى ماسەلەنىڭ دە باسى اشىلىپ كور­سە­تىلمەگەندىكتەن، ەكىۇداي پىكىر تۋعىزىپ تۇر.