ونلاين كرەديتتەۋ وپا بەرمەي تۇر...

مۇنداي تۇجىرىم جاساۋىمىزعا جۋىردا كوكشەتاۋ قالاسىندا تۇراتىن زەينەتكەر جولداسىمىز حابارلاسىپ، جانى قىسىلا جىلامسىراي سويلەپ، جاردەم سۇراعانى تۇرتكى بولدى. ول ءبىر الاياقتىڭ ۇيالى تەلەفون ارقىلى گيپنوزداي اسەر ەتكەن سوزىنە ەرىپ جۇرە بەرگەندىكتەن، ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتىڭ جەرگىلىكتى فيليالىنان 3 ميلليون تەڭگە ونلاين كرەديت الىپ، سونشاما اقشادان قالاي ايىرىلعانىن بىلمەي دە قالىپتى. ايتەۋىر، وڭباي الدانعانىن تۇسىنگەن سوڭ پوليتسياعا شاعىم ءتۇسىرىپتى.

كەيىنگى كەزدە وسىنداي الاياقتار كوبەيىپ بارا جاتقانى تۋرالى قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى ءجيى دابىل قاعىپ جاتىر. ماسەلەن، جۋىردا تۇركىستان وبلىستىق پوليتسيا دەپارتامەنتىنىڭ حابارلاۋىنا قاراعاندا، تۇلكىباس اۋدانىندا ءبىر جىگىت ءوزىن 5 جەرگىلىكتى تۇرعىنعا سپۋتنيكتىك تەلەۆيدەنيە ورناتۋشى مامانمىن دەپ تانىستىرىپ، جەكە دەرەكتەرىن سۇراپ جازىپ الىپ، كەيىن ولاردىڭ اتتارىنان شاعىن قارجى ۇيىمىنان ونلاين كرەديت الىپ، ءوز قاجەتىنە جۇمساعان. الدانعاندارىن كەيىن بىلگەن ازاماتتاردىڭ ارىزى بويىنشا ىزدەستىرۋ جۇرگىزگەن پوليتسەيلەر الاياقتى كورشى سايرام اۋدانىنان تاۋىپ، تۇت­قىن­داپتى. ال اتىراۋ وبلىستىق پروكۋراتۋراسى چ. دەگەن ازاماتتىڭ 97 ادامنىڭ جەكە دەرەكتەرىن قولىنا ءتۇسىرىپ، شاعىن قارجى ۇيىمىنان ونلاين كرەديت الىپ، ءوز قالتاسىنا باسقانىن حابارلادى. ايتەۋىر، ول الاياق تا ۇستالىپ، قىلمىستىق ءىسى سوتتا قارالىپ جاتىر ەكەن.

وسىنداي الاياقتىقتىڭ وزىندىك «رەكوردى» بىلتىر تۇركىستان وبلىسىندا تىركەلىپتى. جەرگىلىكتى ەكىنشى دەڭگەيلى بانك فيليالى قىزمەتكەرلەرىنىڭ كۇدىكتەنىپ، حابار بەرۋى بويىنشا تەكسەرىس جۇرگىزگەن پوليتسەيلەر 147 ازاماتتىڭ جەكە دەرەكتەرىن پايدالانىپ، ولاردىڭ اتىنان ونلاين كرەديت العان سايرام اۋدانىنىڭ تۇرعىنىن اشكەرەلەپ، قىلمىستىق كودەكستىڭ «اسا ءىرى مولشەردەگى الاياقتىق» بابى بويىنشا قىلمىستىق ءىس قوزعاعان. ول ايەل ءۇش اي بويى تانىستارىن وتباسىنداعى ءار بالاسى ءۇشىن 50 مىڭ تەڭگە الەۋمەتتىك كومەك رەسىمدەتىپ بەرەمىن دەپ الداپ، جەكە دەرەكتەرىن جازىپ الىپ، ولاردى ءوزىنىڭ ارام پيعىلىن ىسكە اسىرۋعا پايدالانعان ەكەن.

ونلاين كرەديتتىڭ وپا بەرمەيتىنىنىڭ ءبىر ايعاعى الاياقتىق قىلمىستار وسىلايشا ءورشىپ تۇرعانى بولسا، ونى ءوز قالاۋىمەن زاڭدى تۇردە العان ادامدار دا كەيىن بار­ماقتارىن تىستەپ، وپىنىپ ءجۇر. سەبەبى ەشقانداي كەپىل تالاپ ەتپەيتىن، ءتىپتى تولەم قابىلەتىن دە شۇيىلە تەكسەرىپ جاتپايتىن، ياعني الۋى وڭاي ونلاين كرەديتتىڭ جىلدىق مولشەرلەمەسى جۇزدەگەن پايىزعا دەيىن شەكتەن تىس شارىقتاپ، قارجى ۇيىمدارى نەسيە الۋشىلاردىڭ قانىن تەسپەي سورىپ جاتقان بولىپ شىقتى. ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، وڭاي جولمەن پايدا تابۋدى عانا ويلايتىن شاعىن قارجى ۇيىمدارىنىڭ جىلدىق مولشەرلەمەسى 700-1000 پايىزعا دەيىن جەتەتىن كورىنەدى. وسىنشالىقتى ارسىزدىقپەن قاناۋشىلىققا تاپ بولعاندار تابىسى تومەن قاراپايىم ادامدار ەكەنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. ونلاين كرەديت العانداردىڭ جارتىسىنان استامى قازىر العان قارىزىن ۋاقتىلى قايتارا الماي، كوللەكتورلاردىڭ قىسپاعىنا ءتۇسىپ، شاقشاداي باستارى شاراداي بولىپ ءجۇر. ناقتى ايتساق، 2 ميلليون وتانداسىمىزدىڭ قارجى ۇيىمدارىنا قارىزى 500 ميلليارد تەڭگەدەن اسىپ كەتكەن. مۇنىڭ ءوزى جەكە تۇلعالاردىڭ بانكروتتىعى تۋرالى زاڭ قابىلداۋ قاجەتتىگىن تۋعىزدى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى بو­يىنشا ازىرلەنگەن وسى زاڭ جوباسىن قازىر پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتتارى تال­قىلاۋعا كىرىسىپ جاتىر.

تۇيىندەي ايتقاندا، حالىقتى نەشە ءتۇرلى الاياقتارعا جەم قىلىپ قانا قويماي، كىرىپ­تارلىققا دۋشار ەتكەن ونلاين كرەديتتەۋگە مۇلدەم تىيىم سالۋ نەمەسە وسى سالادا تەمىردەي ءتارتىپ ورناتۋ ماقساتىندا قارجى ۇيىمدارىنا قاتاڭ تالاپ قويىپ، قاتال جازا بەلگىلەۋ قاجەت سياقتى. قالاي بولعاندا دا، حالىقتىڭ جارتىسىنىڭ ايلىق تابىسى 50 مىڭ تەڭگەدەن اسپاي، ايلىعىن شايلىعىنا جەتكىزە الماي جۇرگەن قازىرگى كەزدە تو­يىم­سىز وسىمقورلاردىڭ اراندارىن اشقان ار­سىز­دىعىن تىياتىن كەز جەتتى.