باسپانالى بولۋ – ءبىر باقىت

جۋىردا سوزاق اۋدانىنداعى ىبىراي التىنسارين اتىنداعى مەكتەپتىڭ 2002 جىلعى، ياعني 20 جىل بۇرىنعى تۇلەكتەرى مۇقتاج وتباسىعا ءۇي سىيلادى. وقۋ ورداسىن بىتىرگەن سوڭ ءارتاراپتا جۇرگەن تۇلەكتەر بىرلەسىپ سالعان ءۇيدىڭ كىلتى كوپبالالى وتباسىعا تابىس ەتىلدى. وتاعاسى ەكەۋى 5 بالانى ءوسىرىپ وتىرعان گۇلجانات قىدىرباەۆاعا بەرىلگەن 4 بول­مەلى ءۇيدىڭ جىلۋ جۇيەسى، باۋ-باقشا وسىرۋگە ارنالعان 20 سو­تىق جەرى بار. ءوزىنىڭ جەكە ءۇيى بول­ماعان شولاققورعان اۋى­لى­نىڭ تۇرعىنى گۇلنارا جۇ­مانباەۆا دا باسپانالى بولدى. ءتورت بالا تاربيەلەپ وتىرعان انا پاتەر جالداپ تۇرىپ كەلگەن. ەسىمىن اتاماۋدى وتىنگەن كاسىپكەر مۇقتاج وتباسىعا 5 بولمەلى باس­پانا تارتۋ ەتتى. «تۇركىستان وب­لى­سىنىڭ اكىمى ومىرزاق ەستاي­ ۇلىنىڭ باستاماسىمەن وبلىس كولەمىندە «قامقورلىق» جوباسى قولعا الىنعان. سوزاق اۋدانىنان كومەككە مۇقتاج 32 وتباسى انىقتالدى. بۇگىندە تۇرمىسى تومەن وتباسىلارعا ازىق-ت ۇلىك، كومىر وتىنىمەن قامتۋ جانە وزگە دە قاجەتتى كومەكتەر كورسەتىلىپ كەلەدى. بۇگىن جۇرەگى كەڭ كاسىپ­كەر ازامات اۋدانىمىزدىڭ تۇر­عىنىنا ءۇي تارتۋ ەتتى. اۋداندا بۇگىنگى تاڭعا دەيىن «قامقور­لىق» باعدارلاماسى اياسىندا 9 ءۇي بەرىلدى»، دەدى تۇرعىن ءۇي كىلتىن تابىستاعان اۋدان اكىمى مۇحيت تۇرىسبەكوۆ.

اۋدان ورتالىعىنان بەرىلگەن ءۇي كوممۋنالدىق قىزمەتتەرگە قو­سىلعان. باۋ-باقشا وسىرۋگە ارنال­عان جەرى بار. جەر ۋچاسكەسى قوسالقى شارۋاشىلىقتى دامى­تۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. بۇل، اسى­رەسە بالا تاربيەسىنە بايلانىس­تى جالدامالى جۇمىسپەن اينا­لىسۋعا مۇمكىندىگى جوق وتباسى ءۇشىن وتە ماڭىزدى.

قازىعۇرت اۋدانىنىڭ ازا­ماتتارى دا از قامتىلعان وتباسى­عا ءۇي سالىپ بەردى. ساراپحا­نا اۋى­لى، تالدىبۇلاق ەلدى مە­كە­­­نىندە بوي كوتەرگەن تۇرعىن ءۇي جي­­ھازدارمەن قامتىلعان. اۋىل ازا­ماتتارى مەكتەپتى بىتىر­­­گەن­دەرىنە 20 جىل تولۋىنا وراي وسى يگى ءىستى قولعا الۋدى ءجون كورىپتى. اۋىلداستارىنىڭ قولداۋىمەن جاڭا قونىسقا جاي­عاسقان وتباسىعا دەمەۋشىلەر ازىق-ت ۇلىك پەن قاجەتتى ءۇي جيھاز­دارىن جەتكىزىپ بەرۋدە. جاڭا ۇيگە كىرگەن ازامات جومارت جۇرەكتى دوستارىنا، اۋىلداستارىنا العى­سىن ايتتى. ال ورداباسى اۋدانىن­دا تۇراتىن جالعىزباستى اناعا باسپانا كىلتىن شىمكەنتتىك كاسىپكەر عاني نۇرجىگىتوۆ ءوزى ارنايى كەلىپ ۇسىندى. ەكى قىز، ءۇش ۇلدى تاربيەلەپ وتىرعان مەرەكە ۇسەنباەۆا اتىمتاي جومارتقا ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى. سونىمەن قاتار كاسىپكەر جالعىزباستى انا­نىڭ وتباسىنا تۇرمىستىق تەحنيكا سىيعا تارتتى. ۇلگى ەتەرلىك وسىنداي قايىرىمدىلىقتىڭ ناتيجەسىندە تۇركىستاندا تاعى ءبىر وتباسى باسپانالى بولدى. «بەكزات ساتتارحانوۆتىڭ ەسىمى بەرىلگەن شاعىن اۋدان تۇرعىندارىنىڭ قايىرىمدىلىق ءىسى كوپكە ۇلگى. جاستاردىڭ ۇلتجاندىلىعى كوڭى­لىمىزگە مەدەۋ بولىپ ءجۇر. وسى­مەن ەر بەكزاتتىڭ ىنىلەرى از قام­تىلعان وتباسىلارعا قاجەتتى تۇر­­مىستىق-تەحنيكالارمەن جاب­دىقتالعان 7 باسپانانى تابىس­تادى. ۇيىمشىلدىق تانىتىپ، قايىرىمدىلىق ىسكە ۇلەس قوس­قان زامانداستارىما العىس بىل­دىرەمىن. ەستافەتا كەلەسى 20 جىل­دىق تۇلەكتەرىنە جولدانادى»، دەي­دى شاعىن اۋدان تۇرعىنى بەكسۇل­تان تىلەۋبەكوۆ.

ءوڭىردىڭ بارلىق دەرلىك اۋداندارىندا جاسالىپ كەلە جاتقان قايىرىمدى جانداردىڭ ۇلگىلى ءىسى جالعاسىن تابارى انىق. وسىلاي باسپاناعا مۇقتاج جاندار­دىڭ قاتارى از دا بولسا ازايا تۇسەر. دەگەنمەن حالىقتىڭ تۇرعىن ۇيگە سۇرانىسىن اسارلاتىپ قام­تاماسىز ەتە الماسىمىز بەسەنەدەن بەلگىلى. بۇل ورايدا وبلىس­تا مەملەكەتتىك باعدارلامالار اياسىندا تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى قارقىندى جۇرگىزىلۋدە. ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا مەم­لەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ بىلتىر ەلىمىز بو­يىنشا 17 ملن شارشى مەتر تۇر­عىن ءۇي سالىنعانىن، بۇل – بۇرىن ەشقاشان بولماعان كور­سەتكىش ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ال بيىل بىلتىرعىدان 1 ملن شارشى مەتر ارتىق ءۇي سالىنادى دەپ جوسپارلانىپ وتىرعانىن جەتكىزدى. قۇرىلىستىڭ مۇنداي قارقىنىنا كوممۋنالدىق ينفرا­قۇرىلىمنىڭ ىلەسە الماي جاتقانى دا ايتىلىپ، ناقتى تاپسىرمالار بەرىلگەن بولاتىن. جۋىردا تۇلكىباس اۋدانى، ساستوبە كەنتىندە «نۇرلى جەر» باعدارلاماسى اياسىندا 64 پاتەرلىك تۇرعىن ءۇي ەل يگىلىگىنە پايدالانۋعا بەرىلدى. ياعني اۋداندا تۇرعىن ءۇي كەزەگىندە تۇرعان 2 700-دەن استام ازاماتتىڭ 64-ءى باسپانالى بولدى. ونىڭ ىشىندە باسپانا 24 كوپبالالى، 2 تولىق ەمەس وتباسىعا، 13 اتا-انا قامقورلىعىنسىز قالعان بالالارعا، بيۋدجەت سالاسىنىڭ قىزمەتكەرىنە جانە كەنت ورتا­لىعىنداعى ۇيلەرى اپاتتى دەپ تانىلعان 23 تۇرعىنعا بەرىلدى. ال وبلىس ورتالىعى تۇركىستانداعى جاڭا قالا اۋماعىندا سالىنعان 5 313 پاتەر بيىل پايدالانۋعا بەرىلمەك. پاتەرلەردىڭ جالپى اۋدانى – 345 مىڭ شارشى مەتر. ونىڭ ىشىندە 4 039 پاتەر – كرەديتتىك، ال 1 274 پاتەر كە­زەك­تەگى ازاماتتارعا بەرىلەدى. اكىم­شىلىك-ىسكەرلىك ورتالىقتا 7، 9 جانە 12 قاباتتى جالپى 82 تۇرعىن ءۇيدىڭ قۇرىلىسى مەم­لە­كەتتىك بيۋدجەت ەسەبىنەن جۇر­گىزىلۋدە، 10 كوپقاباتتى ءۇي مامىر ايىنىڭ سوڭىنا دەيىن تاپسىرىلادى. سونداي-اق جەتىساي قالا­سىنداعى جاڭا قۇرىلىس اۋما­عىندا 6 تۇرعىن ءۇي بيىل پايدا­لانۋعا بەرىلىپ، 200 وتباسى باس­پانالى بولادى.

تۇركىستان وبلىسى