ساياسي جۇيەنى رەفورمالاۋ ءىسى جالعاسادى

سەنات سپيكەرىنىڭ ساپارى قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىنە زيارات ەتۋمەن باستالدى. ول جەردە سەناتورلار ساياسي قۋعىن-سۇرگىن جانە اشارشىلىق قۇربان­دارىنىڭ رۋحىنا تاعزىم ەتىپ، دۇعا جاسادى. ال ءوڭىردىڭ زيا­لى قاۋىمىمەن كەزدەسۋدە مەم­لەكەت باسشىسىنىڭ باستاماسى­مەن ەلىمىزدە جۇرگىزىلىپ جاتقان ساياسي رەفورمالار تالقىلاندى. جيىنعا سونداي-اق سەناتورلار ءالي بەكتاەۆ، ايگۇل قاپباروۆا، ءالىمجان قۇرتاەۆ قاتىستى. تاري­حي سانانى جاڭعىرتۋ ماسەلەسىنە نازار اۋدارىلعان جيىندا سەنات توراعاسى سوڭعى جىلداردا بەل­سەندى جۇرگىزىلىپ كەلە جاتقان اشار­شىلىق تاقىرىبىن زەرتتەۋ جۇ­مى­ستارىنىڭ ماڭىزدى ەكەنىن، وسى باستامانى رەسپۋبليكالىق جانە وڭىرلىك دەڭگەيدە جال­عاس­تىرۋ كەرەك ەكەندىگىن ايتتى. «اشار­شىلىق تاقىرىبىنا ارنالعان جۇمىس­تاردى ءارى قاراي جالعاس­تىرۋدىڭ ماڭىزى زور. بۇل ءبىرىنشى كەزەكتە، تاريحي سانامىزدى جاڭعىرتۋ ءۇشىن قاجەت. ال تاريحي سانانى جاڭعىرتۋ دەگەنى­مىز – تاۋەلسىزدىكتى نىعايتۋ، ەلدىك­تى ەڭسەلى ەتۋ جانە ۇلتتىق قۇن­دى­لىق­تاردى دارىپتەۋ جولىن­داعى نەگىزگى قادامداردىڭ ءبىرى»، دەدى ماۋلەن اشىمباەۆ.

سونىمەن قاتار سەنات توراعا­سى ەل پرەزيدەنتىنىڭ باستاما­سى­مەن قولعا الىنعان ساياسي رەفور­مالارعا توقتالدى. كونستيتۋتسياعا ەنگىزۋ ءۇشىن ۇسىنىلعان تۇزەتۋلەر مەن الداعى رەفەرەندۋم ەلىمىزدىڭ ساياسي جۇيەسىن عانا ەمەس، باسقا دا سالالاردى دامىتۋعا بەرىك نەگىز قالايتىنىن اتاپ ءوتتى. «كونستيتۋتسيالىق رەفورما بيلىك مونوپولياسىن بولدىرماۋعا جانە ساياسي باسەكەنى دامىتۋعا جول اشادى. بۇل باستامالاردىڭ ءبارى قازاقستاندى دەموكراتيالىق، قۇقىق­تىق، ادىلەتتى جانە الەۋمەت­تىك مەملەكەت رەتىندە نىعايتۋعا باعىتتالعان. وسى جولداعى جۇمىستار كونستيتۋتسياعا وزگەرىس­تەر ەنگىزۋمەن توقتامايتىنى بەلگىلى. الداعى ۋاقىتتا دا سايا­سي جۇيەمىزدى رەفورمالاۋ ءىسى جالعاسا بەرەدى»، دەدى سەنات توراعاسى.

ال قوجا احمەت ياساۋي اتىن­داعى حالىقارالىق قازاق-تۇرىك ۋني­­ۆەرسيتەتىنىڭ وقىتۋشى-پروفەسسورلار قۇرامىمەن جانە ستۋدەنتتەرىمەن كەزدەسۋدە ماۋلەن اشىمباەۆ كونستيتۋ­تسيالىق رەفورمانىڭ نەگىزگى باعىت­تارى تۋرالى ايتىپ، جاس­تار­دىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەردى. كەزدەسۋدە سەنات توراعاسى ءححى عاسىر ءبىلىم مەن عىلىم­نىڭ ءداۋىرى ەكەنىن، وسى ورايدا جاستارعا قويىلاتىن تالاپ تا وزگەرەتىنىن ايتىپ ءوتتى. جاس­تاردى ۇنەمى ءبىلىمىن جەتىل­دىرىپ وتىرۋعا شاقىردى. سونداي-اق ادامنىڭ بويىنداعى سىني كوزقاراس، ويلاۋ جۇيەسىن دامىتۋ سىندى قاسيەتتەردىڭ ماڭى­زىنا توقتالىپ، ءوز كەڭەسىن بەردى. «قازىرگى تاڭدا ءبىلىم الۋ ومىر­لىك پروتسەسكە اينالدى. بۇ­گىندە جاي عانا ساۋاتتى بولۋ جەت­كىلىكسىز. ۋنيۆەرسيتەت قابىرعاسىندا باكالاۆر نەمەسە ماگيستر دارەجەسىن يەلەندىم دەپ تە توقمەيىلسۋگە بولمايدى. ءاردايىم ىزدەنىستە بولۋ قاجەت. ءوزىڭدى ۇزدىكسىز جەتىلدىرىپ وتىرۋ – جەتىستىكتىڭ نەگىزى»، دەدى ماۋلەن اشىمباەۆ.

كەنتاۋ ترانسفورماتور زاۋى­تىنىڭ ۇجىمىمەن جانە وڭىردەگى ءبىر توپ الەۋمەت­تىك كاسىپكەرمەن كەزدەسۋدە سەنات توراعاسى ساياسي رەفورما­لار­دىڭ ماڭىزىنا نازار اۋداردى. ايماقتاعى وزەكتى ماسە­لەلەر، اتالعان سالاعا قاتىستى تۇيتكىلدەر دە جان-جاقتى تالقى­لاندى. ماۋلەن اشىمباەۆ ايتىل­عان پىكىرلەر مەن ۇسىنىستار ءتيىستى مەملەكەتتىك ورگاندار تاراپىنان پىسىقتالىپ، پارلامەنتتىڭ زاڭ شىعارۋ جۇمىسىندا ەسكەرىلەتىنىن جەتكىزدى.

تۇركىستان وبلىسى