اۆتوكولىكتەرگە BUS Lane ەمەس، باسقا جول دۇرىس

كولىك قۇرالدارىنا اۆتوبۋس جولاقتارىمەن جۇرۋگە رۇق­سات بەرۋ جونىندەگى ماسەلە ەل ارا­سىندا كوپتەن بەرى ايتىلىپ ءجۇر. ءتىپتى بۇل پرەزيدەنت دەڭ­گەيىنە دەيىن كوتەرىلدى. بىلتىر مەم­لەكەت باسشىسى دا كولىك جۇرگىزۋ­شى­لەرىنە اۆتوبۋسقا ارنالعان جولاقپەن جۇرۋگە رۇقسات بەرۋ ماسەلەسىن پىسىقتاپ، ءبىر شەشىمگە كەلۋ قاجەتتىگىن تاپسىرعان بولاتىن. پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا، اۆتوبۋستارعا ارنالعان جو­لاق­تاردى قاربالاس بولماعان كە­زدە جانە دەمالىس كۇندەرى پاي­دالانۋعا بولادى. مۇنداي تاجىريبە ماسكەۋ، ىستانبۇل مەن پاريجدە كەڭىنەن قولدانىلادى. وسىدان كەيىن ۇكىمەت قاۋلى­سى­نىڭ جوباسى دايىندالىپ، ول قۇجات اشىق ۇكىمەت پورتالىندا قوعامنىڭ تالقىلاۋىنا ۇسى­نىل­دى.

ال ەلوردا اكىمدىگى جەكە اۆتو­كو­لىكتەردىڭ Bus Lane جولاق­تا­­رىن پايدالانۋ جونىندەگى ۇسىنىستى ونلاين داۋىسقا سالدى. اكىمدىكتىڭ رەسمي سايتىنداعى حابارلاماعا سۇيەنسەك، داۋىس بەرۋگە 706 ادام قاتىسقان، ونىڭ 58%-ى بۇل باستاما قالا كوشەلەرىندەگى احۋالدى ناشارلاتادى دەپ ساناسا، 41%-ى قولداپ شىققان. بىراق قالالىق اكىمدىك «كوپشىلىكتىڭ داۋىسىن» قولداۋدى ءجون كورگەن سەكىلدى. ولاي دەيتىنىمىز، ەلوردالىق ىشكى ساياسات باسقارماسىنىڭ بىزگە جى­بەرگەن اقپاراتىندا تەك ءبىر ساراپ­شىنىڭ بىرجاقتى پىكىرى عانا بەرىلىپتى.

CTS كومپانياسىنىڭ جول قوزعا­لىسىن ۇيىمداستىرۋ باعىتىنىڭ جەتەكشىسى دۋمان ىسقاقوۆ ءوز پىكىرىن بىلاي ءبىل­دىرىپتى: «اۆتوبۋسقا بولىنگەن جو­­لاق­تى پايدالانباس بۇرىن الدىمەن «قاربالاس ۋاقىت» دەگەن قان­داي ۋاقىت ەكەنىن انىقتاپ الۋى­­­مىز قاجەت. بۇل ءوزى – ناقتى­لان­باعان كەزەڭ، ونىڭ سوڭى بەلگىسىز ۋاقىتقا دەيىن سوزىلۋى مۇمكىن. مىسالى، تاڭعى قاربالاس كەزەڭ ەلوردادا تاڭعى ساعات 7.30-دان باستالىپ، ساعات 10.00-گە دەيىن سوزىلۋى مۇمكىن. تۇسكى مەزگىلدە كوشەلەردەگى كەپتەلىس ساعات 13.00-دەن 14.00-گە دەيىن بولادى دەيمىز. بىراق كەيبىر جولداردا بۇل ۋاقىت 3-4 ساعاتقا دەيىن جەتۋى مۇمكىن. ال نەگىزگى كەپتەلىس بولاتىن كەشكى ۋاقىتتاردى «قاربالاس كەزەڭ» ساعات 18.00-دەن باستالىپ، كەيبىر كەزدە كەشكى 21.00 ساعاتقا دەيىن سوزىلىپ جاتادى. سوندا اۆتوبۋس جولاعىمەن قاي ۋاقىتتا جەكە كولىكتەر جۇرەدى دەپ بولجاي الامىز؟»، دەيدى ول.

ساراپشىنىڭ ايتۋىنشا، رەسپۋبليكا، بوگەنباي باتىر داڭ­عىلى سەكىلدى كوشەلەردە دەمالىس كۇندەرى دە ۇنەمى كەپتەلىس بولادى. ويتكەنى بۇل كوشەلەردە كوپ­تەگەن ساۋدا ورتالىقتارى، ءار­تۇرلى بازارلار ورنالاسقان. تەك تۇنگى مەزگىلدە عانا كولىك اعىنى ازايادى. بىراق كۇندىزگى ۋاقىتتا كوشە كولىكتەردەن بوسامايدى. سوندىقتان د.ىسقاقوۆ كولىك قۇ­رالدارىنا Bus Lane جولا­عى­مەن جۇرۋگە رۇقسات ەتىلسە، بۇل جول-كولىك وقيعاسىن تىپتەن قيىن­دا­تىپ، جاعدايدى ۋشىق­تى­رىپ جىبەرەتىنىن جەتكىزدى. ءارى جولاۋ­شىلاردى تاسىمالداۋ مۇم­كىن­دىگى دە ازايا تۇسەدى. ويتكەنى جەكە كولىكتەن گورى اۆتوبۋسپەن جۇرەتىن ادام قاراسى كوپ.

ء«بىز اۆتوبۋس جولاعىمەن قو­عام­دىق كولىكتەر عانا ەمەس، جەدەل جاردەم سەكىلدى ارنايى تەحنيكالار، تاكسيلەر دە جۇرەتىنىن ۇمىتپاۋىمىز كەرەك. ەگەر جاي كولىكتەرگە دە وسى جولمەن جۇرۋگە رۇقسات ەتسەك، وندا اۆتوبۋستار مەن ارنايى كولىكتەردىڭ كىدىرىسى كوبەيەدى. ونسىز دا قالاعا 400 اۆتوبۋس، 700 جۇرگىزۋشى جەتپەيدى. ەندى جەڭىل كولىكتەر دە Bus Lane جولاعىنا شىعىپ كەتسە، جاعداي نە بولادى؟ ناعىز كەپتەلىس سوندا بولماي ما؟ اۆتوبۋستار دىتتەگەن جەرىنە ۋاقتىلى جەتە المايدى. ولاردىڭ ءجۇرۋ ينتەرۆالى كوبەيەدى. قازىردىڭ وزىندە قات بولىپ تۇرعان اۆتوبۋستار مەن جۇرگىزۋشىلەرگە سۇرانىس تىپتەن ارتادى. ونىڭ سىرتىندا اۆتوبۋس جولاعىن پايدالانۋ ۋاقىتىنىڭ اياقتالۋى نەمەسە باس­تالۋى سياقتى كۇردەلى ماسە­لە­لەر بار، «جولاقتى پايدالانۋ ۋاقىتتارىڭىز اياقتالدى» دەپ جو­لاق­تا تۇرعان كولىكتەردى ءبىر مەزەتتە جولدان شىعارا ال­ماي­­مىز عوي؟ مىنە، وسى سەكىل­دى ماسەلەلەردى ەسكەرگەندە اۆتوبۋس­قا بولىنگەن جولاقتى جەكە كولىك­تەر­دىڭ پايدالانۋى ءتيىمسىز دەپ ساناي­مىن»، دەيدى ساراپشى.

جالپى ەلوردا كوشەلەرىنە Bus Lane جولاعى 2015 جىلدان باستاپ ەنگىزىلگەن ەدى. قازىر ونىڭ جالپى ۇزىندىعى 74 شاقىرىمعا جۋىقتاپ، 26 ۋچاسكەگە قويىلدى. قالالىق اكىمدىكتىڭ حابارلاۋىنشا، Bus Lane جوباسى ەنگىزىلگەلى قوعامدىق كولىك قوزعالىسىنىڭ تيىمدىلىگى 25%-عا جەتىپ، ونىڭ جول ءجۇرۋ ۋاقىتى ورتا ەسەپپەن 10 مينۋتقا قىسقارعان. مىسالى، جولاۋشىلار اۆتوبۋسى 15 شاقىرىم جولعا ورتا ەسەپپەن 50 مينۋتتا جەتسە، Bus Lane جولاعىمەن 40 مينۋتتا جەتەدى. بىلتىر ارنايى جولاقتار تۇران، قابانباي باتىر، ۇلى دالا، ا.بايتۇرسىن ۇلى، ج.ناجىمە­دەنوۆ، تۇركىستان، ق.مۇحا­مەد­حانوۆ جانە ابىلاي­حان كوشەلەرى مەن داڭعىل­دا­رىنىڭ 8 ۋچاسكەسىنە ەنگىزىلگەن.