«قازمۇنايگاز» جانە امەريكالىق كومپانيا اتىراۋدا جاڭا زەرتحانا اشتى

جاڭا زەرتحانادا زاماناۋي جابدىق ورناتىلعان. ول FCC كاتاليتيكالىق كرەكينگ كاتالي­زاتورى ۇلگىلەرىنىڭ حي­ميا­لىق قۇرامىن، ۇستىڭگى قا­با­تى­­نىڭ اۋماعىن جانە باس­قا دا فيزي­كالىق قاسيەت­تەرىن انىق­تايدى.

كاتاليتيكالىق كرەكينگ پرو­تسەسى مۇنايدى تەرەڭ وڭدەۋدى قامتاماسىز ەتەدى جانە مازۋت پەن ۆاكۋمدىق گازويلدى وڭدەۋ ەسەبىنەن بەنزين مەن سۇيىتىلعان گازدى ءوندىرۋ كولەمىن ۇلعايتا­د­ى. FCC كاتاليزاتورى سىنامالارى تالداماسىنىڭ ناقتى جانە ۋاقتىلى الىنعان ناتيجە­لەرى وتاندىق مۇناي ءوندىرۋ زاۋىتتارىنىڭ ء(موز) جوعارى ساپالى مۇناي ونىمدەرىن ءوندىرۋدىڭ تەحنولوگيالىق پروتسەسىنە شۇعىل وزگەرىس ەنگىزۋىنە مۇمكىندىك بەرەدى.

وسى ۋاقىتقا دەيىن وتاندىق ءموز-دەر كاتاليزاتور سىنامالارىن ەۋروپالىق زەرتحانالارعا جىبەرىپ كەلگەن ەدى، ال ولاردىڭ قورىتىندىسىن الۋ ۇزاق ۋاقىت­قا سوزىلاتىن. جاڭا زەرتحانا اشىلعاننان كەيىن تالداۋ قورىتىندىسىن الۋ مەرزىمى ەكى كۇنگە دەيىن قىسقارادى.

زەرتحانا امەريكالىق W.R. Grace & Co كومپانياسى (Grace) جانە «قازمۇنايگاز» ۇك» اق (قمگ) قۇرعان بىرلەسكەن كاسىپ­ورىن اياسىندا اشىلدى.

ايتا كەتۋ كەرەك، Grace كومپانياسىنىڭ نەگىزى 1854 جىلى قالانعان. ول كاتاليزاتور ءوندىرۋ بويىنشا الەمدىك كوشباسشى بولىپ سانالادى. قازىرگى كەزدە ەۋروپا نارىعىنىڭ 63 پايىزىن جانە تاياۋ شىعىس نارى­عىنىڭ 100 پايىزىن يەم­دەنىپ وتىر. كومپانيا الەمنىڭ 40 ەلىندە جۇمىس ىستەيدى جانە FCC كاتاليزاتورىن وندىرەتىن 7 زاۋىتى بار.

الەمگە ايگىلى كومپانيا­نىڭ ءبىر جارىم عاسىردان اساتىن تاريحى قىزعىلىقتى. ونى يرلانديادا تۋىپ-وسكەن 22 جاستاعى ۋيليام راسسەل گرەيس پەرۋدە قۇرىپ، ارادا 11 جىل وتكەندە نيۋ-يوركتە باس كەڭ­سەسىن اشقان. بيزنەسمەن كەيىن ساياساتپەن دە اينالىسىپ، نيۋ-يوركتىڭ كاتوليكتەردىڭ اراسىنان شىققان العاشقى مەرى اتانعان. 1904 جىلى، 72 جاسىندا دۇنيەدەن وزعان سوڭ، ونىڭ ورنىن بىرگە قىزمەت اتقارعان ءىنىسى مايكل باسىپ، كومپانيا­نىڭ قۇرىلىمىن الدەقايدا كە­ڭەي­تە تۇسكەن. ال كومپانيا­نىڭ نەگىزىن قالاۋشىنىڭ نەمەرە­سى دجوزەف پيتەر گرەيس 1945 جىلى باسشىلىق تىزگىنىن ءوز قولىنا الىپ، اقش-تاعى مۇناي ۇڭعىمالارىن ورناتاتىن اسا ءىرى فلوتقا يە بولعان، الەمدەگى ەڭ ءىرى مال شارۋاشىلىعىن، كاكاو-بۇرشاق ونىمدەرىن وندىرەتىن كومپانيانى جانە باسقا دا بىرقاتار ونەركاسىپ ورنىن باسقارعان. ول گەندىك ينجەنەريا مەن گەندىك تەراپيانىڭ پيونەرى اتانىپ، ۆاشينگتوندا زەرتتەۋ ورتالىعىن قۇرعان. 1954 جىلى كومپانيا ارناۋلى حيميكاتتار مەن ماتە­ريال­­دار نارىعىنا شىعىپ، 2016 جىلدان بەرى كاتاليزاتورلار وندىرۋمەن دە اينالىسا باستاعان.

اتىراۋدا اشىلعان بىرلەسكەن كاسىپورىندا قازاقستاندىق ماماندار ەڭبەك ەتەتىن بولا­دى. Grace كومپانياسى ولاردى وزىق تەحنولوگيالارمەن جۇمىس ىستەۋگە وقىتۋدى ءوز موينىنا الىپ وتىر.

سونداي-اق قازىرگى ۋاقىتتا Grace جانە قمگ قازاقستاندا مۇناي وڭدەۋ سالاسىندا قول­دانىلاتىن كاتاليزاتور وندى­رەتىن تولىق تسيكلدى زاۋىت سالۋ پەرسپەكتيۆاسىنا باعا­لاۋ جۇرگىزىپ جاتىر. بۇل وتان­دىق شيكىزاتتى پايدالانۋ جانە لوگيستيكانىڭ ارزانداۋى ەسەبى­نەن كاتاليزاتور قۇنىن تومەن­دەتۋگە مۇمكىندىك بەرمەك.

بۇعان قوسا، اتىراۋدا جاڭا­دان اشىلعان زەرتحانا مۇناي سالاسىنىڭ ماماندارىن ساپالى دايارلاۋعا سەپتىگىن تيگىزبەك. وسى ماقساتپەن ونىڭ بازاسىندا ستۋدەنتتەردىڭ وندىرىستىك تاجى­ريبەدەن ءوتۋى ءۇشىن قازاق­ستاندىق جوعارى وقۋ ورىندارىمەن ىنتىماقتاستىق ورناتۋ مۇمكىندىگى پىسىقتالىپ جاتىر.

وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن اتىراۋدا اشۋ جوس­پارلانعان زەرتحانانىڭ ىسكە قوسىلۋى – قازاقستان مەن امەريكا قۇراما شتاتتارى ارا­سىنداعى ەكونوميكالىق ىنتى­ماقتاستىقتىڭ جۇيەلى جالعاسىن تاۋىپ جاتقانىنىڭ تاعى ءبىر ايعاعى ىسپەتتى.