بانك سەكتورىن قانداي قاۋىپ-قاتەر كۇتىپ تۇر؟

ساراپشىنىڭ ايتۋىنشا، سوڭعى جىلدارى قازاقستان ەكونوميكاسىنداعى بانك سەكتورىنىڭ ءرولى ءبىرشاما ازاي­عان. قازىرگى كەزدە ىشكى جالپى ونىمدەگى نەسيەلەردىڭ پايىزدىق قاتىناسى 23-25 پايىز دەڭگەيىندە ەكەن.

«بانك جۇيەسىندە ەرتە مە، كەش پە ايتەۋىر نەسيە بەلسەندىلىگىنىڭ وسەتىنىن تۇسىنەمىز. قازىردىڭ وزىندە بولشەك سەگمەنت پەن شاعىن جانە ورتا بيزنەستە پورتفەل ءوسىمى بولىپ جاتىر. تيىسىنشە ءبىز سەكىلدى رەيتينگ اگەنتتىگى ءۇشىن بۇل ءوسىمنىڭ بەرىك بولۋى، اكتيۆتەر ساپاسىنا قاتىستى پروبلەماعا اكەلىپ سوقتىرا ما، جوق پا، سونى ءتۇسىنۋ وتە ماڭىزدى. سوندىقتان نەسيە تاۋەكەلى جاقىن ۋاقىتتا رەيتينگ اگەنتتىگىنىڭ باستى نازارىندا بولادى. ەكىنشى تاۋەكەلگە بانك جۇيەسى عانا ەمەس، بۇكىل قازاقستان تاپ بولدى. بۇل – COVID-19 پاندەمياسى. ماكروەكونوميكالىق جانە پاندەمياعا قاتىستى احۋال ءالى دە بەلگىسىز بولىپ وتىر. كوروناۆيرۋس جاڭا شتامدارىنىڭ شىعۋىنا بايلانىستى ستسەناري تەرىس اسەرمەن ءوربۋى دە مۇمكىن»، دەيدى ساراپشى.

ي.ۆەليەۆا نازار اۋدارعان ءۇشىنشى جاعداي – بانك سەكتورىنىڭ تسيفرلى ترانسفورماتسياسى.

«قازاقستان الەمدىك ۇدەرىستەر باعى­تىندا كەلەدى. بۇل ءبىر جاعىنان بانك­تەرگە باسەكەلەستىك قىسىم تۋدىرادى – ءداستۇرلى بانك بيزنەسىمەن اي­نا­لىسپاعان تەحنولوگيالىق كومپانيا­لار تۇرىندەگى جاڭا ويىنشىلار شىعادى. تسيفرلاندىرۋ كەزىندە تۋىندايتىن تاعى ءبىر تاۋەكەل – كيبەرشابۋىلدار الدىنداعى دارمەنسىزدىك. بۇل – وتە جاڭا تاۋەكەل، ونىڭ تابيعاتى ءالى دە تۇسى­نىكسىز. كيبەرشابۋىلدار قارجى ينس­­تيتۋتتارىنىڭ تۇراقتى وپەراتسيا­لىق قىزمەتىن وڭاي بۇزا الادى»، دەيدى اگەنتتىك باسشىسى.

ونىڭ ايتۋىنشا، ءتورتىنشى تاۋەكەل – الەم بويىنشا ينۆەستورلار ءۇشىن وزەكتى سانالاتىن ESG (Environmental، Social، and Corporate Governance) فاكتورىمەن بايلانىستى. بۇل – كورپوراتيۆتى باسقارۋ فاكتورى دەپ تۇسىندىرەدى ساراپشى.

«نەسيە تاۋەكەلدەرىنە بايلانىس­تى تاۋە­كەلدەر كوپ جاعدايدا قارىز الۋ­شى­نىڭ ناشار قارجىلىق جاعدايى­نا بايلانىستى ەمەس، بانكتىڭ ءوزىنىڭ ۇجىمدىق باسقارۋ، ۇجىمدىق كونفليكت جانە قاراپايىم عانا قارىزعا قىزمەت كورسەتۋىنىڭ تومەن دەڭگەيىمەن بايلانىستى»، دەيدى ي.ۆەليەۆا.

سونداي-اق ول الداعى ءبىر-ەكى جىلدا قازاقستاننىڭ تاۋەكەلى تومەن توپقا اۋىسۋى مۇمكىن ەكەنىن دە مالىمدەيدى. S&P ءوز ءاناليزى اياسىندا بارلىق ەلدە بانك جۇيەسىن 1-10 ارالىعىندا شكالامەن باعالايدى. 1 – بانك جۇيەسىنىڭ از تاۋەكەلىنە تاپ بولعانىن راستاسا، 10 – تاۋەكەلدىڭ الدەقايدا جوعارى دەڭ­گەيىندەگى ەلدەر. «قازاقستان تاۋەكەل­دىڭ جوعارى دەڭگەيىن كورسەتىپ، 9-توپتا تۇر. دەگەنمەن ءبىز جاقسارۋ ءۇردىسىن بايقاپ وتىرمىز جانە الداعى بىرەر جىلدا تاۋەكەل دەڭگەيى تومەندەيدى دەگەن ءۇمىت بار» دەيدى.

ول ەلدەگى پروبلەمالىق نەسيە ۇلەسى ءبىراز ازايعانىن، قازاقستاندىق بانك­تەر پاندەميا قيىندىقتارىنان ساباق العانىن جانە تىعىرىقتان ءساتتى شىعا بىلگەنىن جەتكىزدى.

«بۇل رەتتە بانكتەردىڭ قابىلەتىمەن قاتار ۇكىمەتتىڭ ەكونوميكا مەن سەكتوردى قولداۋعا باعىتتالعان شارالارى ماڭىزدى ءرول اتقاردى. سونىمەن قاتار پاندەميا الدىندا نەسيە ديناميكاسى ونشا بەلسەندى بولمادى. سونىڭ ناتيجەسىندە تاۋەكەل سانى دا از بولدى. وسىدان بىرەر جىل بۇرىن ءبىز قازاقستاندىق بانك سەكتورىندا جۇتىلۋ مەن قوسىلۋ جاعدايلارى كوبەيەدى دەپ بولجاعان ەدىك، ال قازىر ول بولجامنىڭ ورىندالا قويماسىنا كوز جەتە باستادى. الداعى 12-18 اي كولەمىندە بانكتەردەن ليتسەنزيا قايتارىپ الۋ ارەكەتىنىڭ دە بولا قويمايتىنىن اتاپ وتكىم كەلەدى»، دەگەن وي ايتادى ساراپشى.

كونفەرەنتسيا كەزىندە ي.ۆەليەۆا قازاق­ستان­دىق بانكتەردىڭ تابىس تابۋ تۇر­عىسىنان كەيبىر ەۋروپالىق نارىق­تار­دان دا كوش ىلگەرى ەكەنىن جەتكىزدى.

«قازاقستاندا بانكتەردىڭ وپەرا­تسيالىق تيىمدىلىگى ەو ەلدەرىنەن دە جوعارى. دەگەنمەن ەلدەگى بارلىق بانك ءبىر دەڭگەيدە ەمەس. 2-3 ءىرى بانك تابىس­تىڭ 60-70 پايىزىن تاۋىپ وتىر. سوعان قاراماستان جالپى وپەراتسيا­لىق تيىمدىلىكتى وڭ باعالاۋعا بولادى»، دەيدى.

2021 جىلدىڭ 1 قىركۇيەگىندەگى دەرەك بويىنشا قازىر ەلىمىزدە 23 ەكىنشى دەڭگەيلى بانك جۇمىس ىستەپ جاتىر.