سالىنعان جولدى ساقتاۋ قيىن

بىراق مەملەكەت قازىناسىنان جىل سايىن جۇزدەگەن ميلليارد تەڭگە قارجى ءبولىنىپ، قالپىنا كەلتىرىلىپ جاتقان اۆتوموبيل جولدارىن بۇلدىرمەي ساقتاۋ ماسەلەسى بۇگىنگى تاڭدا اسا وزەكتى بولىپ وتىر. 

وسىدان بىرەر جىل بۇرىن سولتۇستىك قازاق­ستان وبلىسىنىڭ شالعايداعى تي­ميريازەۆ اۋدانىنا قاراستى دوكۋچاەۆو اۋى­لىندا بولىپ، جەرگىلىكتى تۇرعىندارمەن كەز­دەس­كەنىمىزدە ولاردىڭ جارىسا ايتقان جال­عىز مۇقتاجدىعى – جۋىردا عانا كۇردەلى جوندەۋدەن وتكىزىلگەن جولدى كۇزدە استىق تاسىعان  اۋىر سالماقتى ماشينالاردىڭ ەزىپ-جانشىپ، جەڭىل كولىكپەن جۇرۋگە جارامسىز ەتىپ تاستاعاندىعى. مۇنى ءبىز ءوز كوزىمىزبەن كورىپ، جاعامىزدى ۇستاعانداي كۇي كەشكەنبىز. اشىنا سويلەگەن اۋىلدىقتار: «قالتامىزدان تولەپ وتىرعان سالىقتان قۇرالاتىن بيۋدجەتتىڭ قاراجاتىن وسىلاي ءراسۋا ەتۋگە بولا ما؟ جەتپىس توننالىق قىتاي­لىق ءوزى اۋدارعىش اۆتوموبيلدەر نەنى شىدات­سىن؟! سوندىقتان ونداي كولىكتەردىڭ استىق پەن باسقا دا اۋىر جۇكتەردى اۋىل جولدارىمەن تاسۋىن مۇلدەم توقتاتۋ كەرەك»، دەگەن ەدى. 

شىنىندا دا، بۇل ماسەلە كەيىنگى جىلدارى، اسىرەسە ەلىمىزدىڭ استىقتى وڭىرلەرىندە ەلەۋلى پروبلەماعا اينالعان. قازىر ەلىمىزدە 55 مىڭنان استام ءوزى اۋدارعىش اۋىر سالماق­تى جۇك كولىگى بار كورىنەدى. ولار نەگىزىنەن كە­نىش­تەردەن ينەرتتى ماتەريالدار تاسۋمەن اينا­لىسقانىمەن، كۇزدە استىق تاسۋعا دا زاڭسىز پايدالانىلادى. ال سول ءۇشىن ولاردىڭ يەلەرىنە سالىناتىن ايىپپۇل سوماسى اۆتوجولدارعا كەلتىرىلەتىن زياننىڭ شيرەگىن دە وتەي المايدى.

بۇعان قوسا، «اۆتوموبيل كولىگى تۋرالى» زاڭ تالاپتارىنىڭ ورىندالۋىن قاتاڭ قاداعالاپ، اۆتوجولداردى اۋىر سالماق­تى كولىكتەردىڭ بۇلدىرۋىنە جول بەرمەۋگە ءتيىستى وڭىرلىك كولىك باقىلاۋ ينسپەكتسيالارى وزدەرىنە جۇكتەلگەن مىندەتتى تولىق اتقارىپ وتىر دەۋ قيىن. سەبەبى ولاردىڭ قىزمەت­كەرلەرىنىڭ سانى از جانە ماتەريالدىق-تەحنيكالىق جابدىقتالۋى جەتكىلىكسىز.

وسىعان وراي، وڭىرلەردەگى كولىك باقىلاۋ ينسپەكتسيالارى ىشكى ىستەر دەپارتامەنت­تەرىمەن بىرلەسىپ، اۋىر جۇك تاسىمالداۋ­شىلاردى باقىلاۋ بويىنشا جول كارتاسىن ازىرلەپ، ىسكە اسىرۋ ۇستىندە. سوعان سايكەس جول-پاترۋلدىك پوليتسياسىنىڭ قىزمەت­كەرلەرى قولدانىستاعى زاڭنامانى بۇزعان ءوزى اۋدارعىش اۋىر سالماقتى كولىكتەردى توق­تاتىپ، ءتيىستى اكىمشىلىك جاۋاپتىلىق تۋرالى حاتتاما تولتىرۋ ءۇشىن كولىك باقىلاۋ ينسپەكتسياسىنىڭ وكىلدەرىن وقيعا ورنىنا شاقىرادى. الايدا ولار كولىك باقىلاۋ ينس­پەكتسياسىنىڭ قىزمەتكەرلەرى وقيعا ورنىنا كەلىپ جەتكەنشە كەيدە ۇزاق ۋاقىت كۇتۋگە ءماجبۇر. سول سەبەپتى كەزىندە ءماجىلىس دەپۋتاتتارى ۇكىمەتكە ەلىمىزدىڭ نەگىزگى استىقتى وڭىرلەرىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىن ەسكەرە وتىرىپ، ولاردىڭ كولىك باقىلاۋ ينسپەكتسيالارى قىزمەتكەرلەرىنىڭ جانە جىلجىمالى كولىك باقىلاۋ بەكەتتەرىنىڭ سانىن كوبەيتۋ، سونداي-اق جول-پاترۋلدىك پوليتسياسىنا دا اۆتوكولىك قۇرالدارىنىڭ رۇقسات ەتىلگەن سالماقتىق ول­شەمدەردى ساقتاۋىن باقىلاۋدى جۇزەگە اسىرۋ فۋنكتسياسىن بەرۋ ماسەلەسىن قاراستىرۋدى ۇسىنعان ەكەن. الايدا ۇكىمەت كولىك باقىلاۋى سالاسىنداعى سىبايلاس جەمقورلىقتى جويۋ ماقساتىندا جانە پوليتسيانى وزىنە ءتان ەمەس فۋنكتسيالاردان بوساتۋعا بايلانىستى دەپۋتاتتاردىڭ ۇسىنىستارىمەن كەلىسپەگەن.

ال وندا استىقتى وڭىرلەردەگى جولداردى ساقتاۋدىڭ باسقا جولدارىن نەگە قاراستىر­ماسقا؟ ماسەلەن، زاڭ بۇزعان اۋىر سال­ماقتى ماشينالاردىڭ يەلەرى مەن جۇرگىزۋشىلەرىنە سارالاپ سالىناتىن ايىپپۇل مولشەرىن ارتتىرۋعا، جۇك تاسۋعا قاتاڭ شەكتەۋ ەنگىزۋ شاراسىن استىقتى وڭىرلەر ءۇشىن تەك ىلعالى مول كوكتەمدە عانا ەمەس، استىق تاسىمالى باستالاتىن كۇزگى ۋاقىتتا دا قابىلداۋعا بولماي ما؟ بۇعان قوسا، اقپاراتتىق تەحنولوگيالار ومىرگە كەڭىنەن ەنگىزىلىپ جاتقان قازىرگى كەزدە اۋىر سالماقتى كولىكتەردىڭ اۋىل جولدارىن بۇلدىرۋىنە توسقاۋىل قوياتىن ءبىر بۇلتارتپاس قۇرالدى ويلاپ تابۋعا دا بولاتىن شىعار.