تاريح • 23 قىركۇيەك، 2021

قۇت پەن بەرەكە سيمۆولى

44 رەت كورسەتىلدى

قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىندە ساقتالعان ورتاعاسىرلىق تايقازاننىڭ تاريحي وتانىنا ورالعانىنا 32 جىل تولىپ وتىر. تايقازان 1935 جىلى قازىرگى سانكت-پەتەربۋرگ قالاسىندا وتكەن يران شەبەرلەرىنىڭ III حالىقارالىق كونفەرەنتسياسىنا ءۇش ايعا جىبەرىلىپ، اراعا 54 جىل سالىپ، 1989 جىلدىڭ 18 قىركۇيەگىندە تاريحي وتانىنا قايتا ورالعان بولاتىن. وسىعان وراي قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىندە «قۇت پەن بەرەكەنىڭ سيمۆولى – تايقازان» اتتى كورمە اشىلدى.

عالىمجان ەلشىباي

تۇركىستاننىڭ قۇتى سانالاتىن قاسيەتتى تايقازاننىڭ ەلگە ورالۋى جايلى دەرەكتى مالىمەتتەرمەن تانىستىرۋ، ەلباسى ن.نازارباەۆتىڭ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ»، « ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى» باعدارلامالىق ماقالالارىنداعى « ۇلى دالاداعى ەجەلگى مەتاللۋرگيا» باعىتىن ناسيحاتتاۋ جانە ورتاعاسىرلىق قۇندى مۇرالاردى دارىپتەۋ ارقىلى جاس جەتكىنشەكتەرگە تاريحىمىزدى تانىتۋ، ولاردىڭ پايىم-پاراساتىن ارتتىرۋ، ەلدىك ساناعا باۋلۋ، وتكەن تاريحىمىزعا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن وياتۋدى ماقسات ەتكەن كورمە ەكسپوزيتسياسىنا 50-گە جۋىق جادىگەر قويىلىپ، تانىستىرىلدى. كەلۋشىلەردىڭ نازارىنا 1864 جىلى تۇركىستانعا كەلگەن ورىس ساياحاتشىسى ا.كۋننىڭ البومىنداعى تايقازاننىڭ فوتوسۋرەتتەرى مەن 1935 جىلى تايقازاندى سانكت-پەتەربۋرگكە الىپ بارا جاتقانداعى مۇراعاتتىق سۋرەتتەر، ەرميتاج مۋزەيىنىڭ ەكسپوزيتسياسىنا قويىلعان بىرەگەي فوتولار، 1989 جىلى ەرميتاج مۋزەيىنەن تايقازاندى شىعارىپ جاتقانداعى جانە قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىنە الىپ كەلگەن مۇراعاتتىق سۋرەتتەر ۇسىنىلىپ وتىر. سونىمەن قاتار قورىق-مۋزەيدىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن 2009-2014 جىلدار ارالىعىندا جاستار اراسىندا قازاق كۇرەسىنەن وتكىزىلگەن رەسپۋبليكالىق «تايقازان» ءتۋرنيرىنىڭ سۋرەتتەرى مەن مەدالدار، مۇراعاتتىق قۇجاتتار دا ەكسپوزيتسيادان ورىن تاۋىپتى. «قاسيەتتى جادىگەرىمىزدىڭ قۇتتى تۇعىرىنا قايتا ورنىعۋىنا مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى، عالىم-ەتنوگراف وزبەكالى جانىبەكوۆ اعامىزدىڭ سىڭىرگەن ەڭبەگى زور ەكەنىن اتاپ وتكىمىز كەلەدى. تايقازان – تۇتاس تۇركى جۇرتىنىڭ قۇتى، بەرەكە مەن بىرلىكتى، اۋىزبىرشىلىك پەن ىنتىماقتى تانىتاتىن سيمۆولى. سوندىقتان اتالعان كۇنگە وراي جىل سايىن كورمە اشىلىپ، ءتۇرلى ءىس-شارالار ءداستۇرلى تۇردە ءوتىپ وتىرادى. بۇگىنگى كورمە ءبىر اي بويى كەلۋشىلەردىڭ نازارىنا ۇسىنىلادى»، دەيدى «ازىرەت سۇلتان» مەملەكەتتىك تاريحي-مادەني قورىق-مۋزەيى ديرەكتورىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى ەرسىن تاجىباەۆ.

ايتا كەتەلىك، قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىنىڭ قازاندىق بولمەسىندە تۇرعان تاريحي تايقازان 1399 جىلى تۇركىستاننان 25 شاقىرىم جەردە ورنالاسقان قارناق ەلدى مەكەنىندە ايگىلى تۇران بيلەۋشىسى ءامىر تەمىردىڭ بۇيرىعىمەن ءابدىل ءازيز شارافۋددين تەبريزي شەبەردىڭ ۇستاحاناسىندا قۇيىلعان. تايقازان جەتى ءتۇرلى – التىن، كۇمىس، مىس، قولا، قورعاسىن، مىرىش، قالايى مەتالدارىنىڭ قوسىندىسىنان تۇرادى. قازاننىڭ سالماعى – 2 توننا، سىيىمدىلىعى – 3 مىڭ ليتر، بيىكتىگى – 1،62 مەتر، ديامەترى – 2،42 مەتر. تايقازاننىڭ سىرتقى بولىگىنىڭ ورنەكتەلۋى بەس بولىكتەن تۇرادى. سونداي-اق تايقازانعا قۇران اياتتارى مەن پايعامبارىمىز مۇحاممەدتىڭ (س.ع.س.) حاديستەرى جازىلعان.

تۇركىستان