سەيىتپەنبەت اۋليە ەل اۋزىندا قوراسان اتا اتالىپ كەتكەن ايگىلى ابدىجالەل بابتىڭ وتىز ءتورتىنشى ۇرپاعى, ءحVىىى-ءحىح عاسىرلاردا ءومىر سۇرگەن اتاقتى ءدىن قايراتكەرى. بالا كۇنىندە حيۋا, بۇحاراداعى مەدرەسەدەن ءبىلىم الادى. كەيىننەن باعدات, مىسىر, شام, مەككە, مادينە, گەرات قالالارىن ارالاپ, تالاي عۇلامانىڭ الدىن كورگەن دەسەدى. اراب, پارسى, تۇركى, قىتاي تىلدەرىنە جەتىك بولعان سەيىتپەنبەت يبن-سينانىڭ دارىگەرلىك جازبالارىنا دەن قويىپتى. ءتۇرلى شوپتەردىڭ قاسيەتتەرىن يگەرگەن ونى كىشى جۇزدەگى شومەكەي رۋىنىڭ دوسەك, بەكەت, قالام دەگەن ازاماتتارى وزدەرىنە ءپىر ەتىپ كوتەرەدى. سودان باستاپ تۇركىستاننان سىر وڭىرىنە كوشىپ كەلگەن اۋليەگە قالام بي قۋاڭداريانىڭ سول جاعالاۋىنان مەشىت سالىپ بەرەدى. ەل اۋزىنداعى دەرەكتەرگە قاراعاندا بۇل مەشىت قازىرگى قارماقشى اۋدانى قۋاڭداريا اۋىلىنىڭ اۋماعىندا بولعان كورىنەدى. سىر سۇلەيلەرىنىڭ ىشىندە ەر سەيىتپەنبەتتىڭ ەسىمىن جىرىنا قوسپاعاندار كەمدە-كەم.
ونىڭ اۋليەلىگى تۋرالى اڭىز, اڭگىمەلەر ەل ىشىندە ءالى دە ايتىلادى. كونە سورابى ساقتالعان اڭىزدىڭ بىرىندە جارىمبەت اۋليە, مارال يشان جانە سەيىتپەنبەت ۇشەۋىنىڭ سۇحبات قۇرعانى باياندالادى. ءۇش جۇزگە ءپىر بولعان مارال يشان اڭگىمە بارىسىندا:
– ءاي, سەيىتپەنبەت, جۇرت سەنى «ەر سەيىتپەنبەت, اۋليە سەيىتپەنبەت» دەپ اتايدى. اۋليە بولساڭ ايتشى, ءبىز ولگەندە قايدا جەرلەنەمىز؟ – دەپ سۇراپتى. سوندا سەيىتپەنبەت ويلانىپ تۇرىپ:
– مەن بىلسەم, مارال, سەن ەل جايلاعان سۋى مول ەلدى مەكەندە قالاسىڭ, جارىمبەت, ساعان ءوزىڭ تۇرعان وسى تاۋدىڭ باسى بۇيىرار. ال مەن بولسام قيان شولگە جايعاسارمىن, – دەپ جاۋاپ بەرىپتى.
سەيىتپەنبەت بابانىڭ وسى ايتقان كورەگەن سوزدەرى شىندىققا اينالادى. مارال يشان قارماقشى اۋدانىنىڭ شىعىسىندا, ەلگە جاقىن قورىمعا جەرلەنەدى. ال جارىمبەت اۋليەنىڭ ماڭگىلىك مەكەنى قاراق تاۋىنىڭ باسى. ەر سەيىتپەنبەت تە ءوزى ايتقان جەردەن ورىن الىپتى.
سەيىتپەنبەت اۋليەنىڭ ءمورى جۇزىك ءتارىزدى ەتىپ جاسالعان. قۇندى جادىگەردە ارابشا «سايد مۇحاممەد بين قوجاجان» دەپ جازىلعان. ۇرپاقتارىنىڭ ايتۋىنشا ەر سەيىتپەنبەتتىڭ كۇمىس ءمورى ءحىح عاسىردا مەككە قالاسىندا جاسالعان ەكەن. قازىر تىكەلەي ۇرپاعى ياكۋب تۇرمانوۆتىڭ قولىندا ساقتالعان.
اۋليەدەن قالعان كيەلى قازان تۋرالى دا اڭىز از ەمەس. اۋليە كەسەنەسىنە كەلگەندەردىڭ اراسىنان ويى بۇزىلىپ, قازاندى كەسەنە باسىنان الىپ كەتپەك بولعاندار كەزدەسىپتى. بىراق جەمە-جەمگە كەلگەندە داتتەرى شىداماي قازاندى تاستاي قاشىپ, جارىق ءتۇسىرىپتى. ءبىر عاجابى, سول جارىق قازاننان ءبىر تامشى سۋ اقپايدى. قازىر دە كەسەنە باسىنا زياراتتاپ بارعان ادامدار كيەلى قازانعا اس ازىرلەپ ءجۇر.
قىزىلوردا
