ايتۆ: ەمدەلۋگە ىقىلاس بار

سوڭعى بەس جىلدا ايتۆ-مەن ءومىر سۇرەتىن ادامداردىڭ انىق­تالۋى عانا ەمەس، ارنايى انتي­رەت­ر­و­ۆيرۋستىق ەم قابىلدايتىن جان­داردىڭ سانى ۇشتەن بىرگە ۇلعايدى. بۇگىنگى تاڭدا بۇل كورسەتكىش 73 پا­يىزعا جەتتى، پاتسيەنتتەردىڭ 84 پا­يىزىندا ۆيرۋستىق جۇكتەمەسى باسىلعان. ەندىگى جەردە يۋنەيدس 90-90-90 ماقساتتارىنا قول جەتكىزۋ كورسەتكىشتەرى وسىنداي.

وسى ارادا توقتالا كەتۋگە تۋرا كەلەدى، بۇل دەرتتەن قۇلان-تازا ايىقتىراتىن ەم ءالى كۇنگە دەيىن تابىلماسا دا، انتيرەتروۆيرۋستىق تەراپيا ونى جۇقتىرعانداردىڭ دەنساۋلىعىن ءبىر قالىپتا ۇستاۋعا، ءومىردى ۇزارتا تۇسۋگە سەپتىگى بار.

ال ۆيرۋستىق جۇكتەمە – بۇل ءبىر مل قانعا ايتۆ-مەن اۋىرا­تىن ادامنىڭ قانىنداعى ۆي­رۋس­تىق بولشەكتەردىڭ سانى. ۆي­رۋس­تىڭ مولشەرى نەعۇرلىم كوپ بول­سا، ونىڭ سەرىكتەستەرىنە پا­رەن­تەرالدى (قان ارقىلى)، جىنىس­تىق نەمەسە تىكەلەي جولمەن (جۇك­تىلىك، بوسانۋ، ەمىزۋ كەزىندە ايتۆ-مەن انادان با­لا­عا) بەرىلۋ قاۋپى سوعۇرلىم جو­عا­رى بولادى جانە ءالسىز يممۋ­ني­تەتتىڭ سالدارى­نان پايدا بولا­تىن كەيبىر وپپورتۋنيستىك اۋرۋ­لاردىڭ تۋىنداۋ مۇمكىندىگى جوعارى، مىسالى، تۋبەركۋلەز، پنەۆموتسيستىك پنەۆمونيا نەمەسە ونكولوگيا.

قازاقستاندىق مامانداردىڭ ماڭىزدى جەتىستىكتەرىنىڭ ءبىرى – ايتۆ جۇقتىرعان ايەلدەردىڭ دەنى ساۋ بالالاردى دۇنيەگە اكەلۋى 99،6 پايىزعا دەيىن ارتقانى.

بۇگىندە قازاقستان رەسپۋبليكا­سىندا ايتۆ-ينفەكتسياسىنىڭ ەپيدە­مياسى شوعىرلانعان ساتىدا تۇر. وسى اۋرۋدىڭ ەپيدەميا­سى باستالعاننان بەرى ەلىمىزدە ايتۆ-ينفەكتسياسىن 41 مىڭنان استام ادام جۇقتىرعانى انىقتال­دى. وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭى­مەن سالىستىرعاندا ايتۆ-ينفەك­تسياسى­نىڭ جاڭا جاعدايلارىنىڭ 0،3 پايىزعا ءوسۋى بايقالادى. سوڭعى جىلدارداعى ءۇردىس – جۇقتىرۋ قاۋپى كوبىرەك حالىقتىڭ نەگىزگى توپتارىن تەستەن وتكىزۋ، ياعني قامتۋ ارتتى.

جۋىردا «قازاقستاندا ايتۆ-نىڭ تارالۋىنا قارسى ءىس-قيمىل جو­نىندەگى ماقساتتارعا قول جەت­كىزۋ» رەسپۋبليكالىق ونلاين-كون­­فە­رەنتسياسىنىڭ قاتىسۋ­شى­لارى مەن ساراپشىلارى ايتۆ-ين­فەك­تسياسىن جەڭۋدەگى جەتىستىك­تەر­دى، پروبلەمالار مەن سىن-تەگەۋرىن­دەردى تالقىلادى. ءىس-شاراعا مەم­لەكەتتىك، حالىقارالىق، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ وتاندىق جانە شەتەلدىك ساراپشىلارى، سون­داي-اق ازاماتتىق بەلسەندىلەر قاتىس­تى. مۇنداي رەسپۋبليكالىق فورۋم­عا ايتۆ-مەن ءومىر سۇرەتىن جاسوس­پىرىمدەر العاش رەت قاتىسىپ وتىر. تالقى­لاۋدىڭ باستى باعىتى – يۋنەيدس 90-90-90 ماقساتتارىنا قول جەت­كىزۋ جانە 95-95-95 ماقسات­تارىن 2025 جىلعا دەيىن جوسپارلاۋ.

«قول جەتكىزىپ وتىرعان جەتىس­تىك­تەر مەملەكەتتىك، حالىق­ارا­لىق جانە ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىم­دار­دىڭ بىرلەسكەن تابىستى قىزمەتىن كورسەتىپ وتىر. سونىمەن قاتار COVID-19 پاندەمياسى اياسىندا دارىگەرلەر تاراپىنان ەمدەۋگە بەيىلدىلىكتى جانە ەپيدەميالىق باقىلاۋدىڭ تۇراقتىلىعىنا دەگەن ۇمتىلىستىڭ وزەكتىلىگىن كورسەتەدى. اۋرۋدى ەرتە انىقتاۋ، ساپالى ديسپانسەرلىك باقىلاۋ، ۋاقىتىندا باس­تالعان انتيرەتروۆيرۋستىق تەرا­پيا جانە ەمدەلۋگە بەيىلدى­لىك ەمدەلۋشىنىڭ ءومىرى مەن دەنساۋ­لىعىن ساقتايدى، بەلسەندى ءومىر سالتىن جۇرگىزۋگە، دەنى ساۋ بالالاردى دۇنيەگە اكەلۋگە مۇمكىندىك بەرەدى جانە ايتۆ-نىڭ جىنىستىق جولمەن بەرىلۋ قاۋپىن بىرنەشە ەسە تومەندەتەدى»، دەيدى دسم قازاق دەرماتولوگيا جانە ينفەكتسيالىق اۋرۋلار عىلىمي ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى اسىلحان ابىشەۆ.

قاتىسۋشىلار ەلدەگى تۇراقتى ءۇردىس ايتۆ-عا تەستىلەنۋشىلەر سا­نى­­نىڭ وسكەنى ەكەندىگىن اتاپ ءوتتى. بۇ­­گىن­دە بۇل قازاقستاندىقتاردىڭ 13 پا­­­يى­زىنان استامىن قۇرايدى. جيتس-تىڭ بارلىق وڭىرلىك ورتا­لىق­تا­رىن­­دا بايلانىسقا دەيىنگى پروفي­لاك­­تي­كانى ەنگىزۋ سوڭعى ايلاردىڭ ين­­نو­­ۆاتسياسى دەۋگە بولادى. بۇل ايتۆ-نىڭ الدىن الۋ ماقساتىندا ددۇ ۇسىنىمى بويىنشا الەمدە تابىس­تى تۇردە قولدانىلىپ كەلەدى. باي­لانىسقا دەيىنگى پروفيلاكتيكا تەك ءاوا-مەن عانا ەمەس، تەرىس ناتي­جەسى جانە ءاوا-مەن جىنىستىق قا­تى­­ن­اس­­تارى بار ادامدارعا دا ارۆ-پرە­پارات­تارىن الۋعا مۇمكىندىك بەرمەك.

الماتى