بۇل كۇندەرى قازاقستاننىڭ تاۋار وندىرۋشىلەر مەن ەكسپورتتاۋشىلار وداعى ءتۇتىنسىز، نيكوتينى بار ونىمدەرگە ارنالعان ۇلتتىق تەحنيكالىق رەگلامەنتتى ازىرلەپ، ونىڭ قابىلداۋ قاجەتتىگى جونىندەگى اشىق حاتپەن ۇكىمەتكە جۇگىندى. ىلە-شالا بۇل ماسەلەگە قازاقستان ۇلتتىق يندۋستريالدى پالاتاسى دا قوسىلىپ، «قازاقستان تۇتىنۋشىلار ليگاسى» قاۋىمداستىعى قولداۋ ءبىلدىردى.

ەگەر وسىناۋ ماسەلە شەشىمىن تاۋىپ، ۇلتتىق رەگلامەنت قابىلدانا قالسا، مۇددەلى تاراپتارعا نە بەرەدى، ونىڭ وندىرۋشىلەر مەن ەكسپورتتاۋشىلارعا، تۇتىنۋشىلارعا قانداي پايداسى بار؟ ويتكەنى مۇنداي حاتتار تەگىننەن تەگىن جازىلا سالمايتىنى ايان. وسىنىڭ جاي-جاپسارىن بايانداماس بۇرىن، قازىرگى ۋاقىتتا بۇل ماسەلە ۇكىمەت دەڭگەيىندە قارالىپ جاتقانىن دا ايتا كەتۋ كەرەك.
قىسقاسى، بيزنەس قاۋىمداستىق ۇكىمەتتى ءتۇتىنسىز، نيكوتينى بار ونىمدەرگە تەحنيكالىق رەگلامەنتتى قابىلداۋعا نەگە شاقىرىپ وتىر؟ ياعني قازىر نارىقتا ەلەكتروندى سيگارەتتار، ۆەيپتار مەن تاباق قىزدىراتىن بۇيىمدار ساتىلادى. بىراق ولاردىڭ قاۋىپسىزدىگىنە ەشقانداي كەپىلدىك بەرىلمەگەن، تالاپتار جوق.
ۇكىمەتكە حات جولداپ وتىرعان مۇددەلى تاراپتاردىڭ ۋاجىنە قۇلاق قويساق، وسىناۋ تەحنيكالىق رەگلامەنتتى قابىلداۋ ءۇش بىردەي ماسەلەنى شەشەدى ەكەن. حاتتا تۇسىندىرىلگەندەي، ۇلتتىق تەحنيكالىق رەگلامەنتتى قابىلداۋ ءبىرىنشى كەزەكتە جوسىقسىز باسەكەلەستىكتى بولدىرماۋ، ءونىم قاۋىپسىزدىگى مەن ساپاسىنا قويىلاتىن تالاپتاردى بەلگىلەۋ ءۇشىن قاجەت. بۇگىنگى تاڭدا نارىقتا قايدان، قالاي شىققانى بەلگىسىز، كولەمى ۇلكەن كونترافاكتىلىك جانە ساپاسىز ونىمدەر اينالىمعا تۇسە الادى، ارينە، بۇل تۇتىنۋشىعا دا، مەملەكەتكە دە قاۋىپ توندىرەدى.
قازىر «حالىق دەنساۋلىعى جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى تۋرالى» كودەكسى قۇرامىندا نيكوتينى بار ءتۇتىنسىز ونىمدەردى تەمەكى ونىمدەرىنە جاتقىزعانىمەن، بۇل ەاەو شارتىنا تىكەلەي قايشى كەلەدى. بۇل رەتتە ەۋرازيالىق كوميسسيانىڭ قورىتىندىسىنا سايكەس تەمەكى جانە قۇرامىندا نيكوتينى بار ونىمدەردى رەتتەيتىن دەنساۋلىق تۋرالى كودەكستىڭ نورمالارى بىرىڭعاي نارىقتا كەدەرگى رەتىندە تانىلادى. ەاەو كوميسسياسى قازاقستان ۇكىمەتىنەن ەلدىڭ ۇلتتىق زاڭناماسىن وداق اكتىلەرىنە سايكەستەندىرۋدە قاجەتتى شارالار قابىلداۋدى سۇراعان.
«وسىعان بايلانىستى «قازاقستاننىڭ تاۋار وندىرۋشىلەرى مەن ەكسپورتتاۋشىلار وداعى» رزتب، سونداي-اق «امان-ساۋلىق» قق، «قازاقستاننىڭ تۇتىنۋشىلار ليگاسى» قاۋىمداستىعى» زتب، ساۋدا كاسىپورىندارى قاۋىمداستىعى جانە باسقالارى ۇلتتىق تەحنيكالىق رەگلامەنتتى قابىلداۋدى اشىق قولدايدى»، دەلىنگەن حاتتا.
جالپى وسى ارادا ءتۇتىن شىعارمايتىن شىلىمدارعا قاتىستى تۇيتكىلدەر بۇرىننان دا بار ەكەنىن اتاپ ءوتۋ كەرەك. 2019 جىلدىڭ سوڭىندا تۇتىنۋشىلار ليگاسى تەمەكى ونىمدەرى مەن قۇرامىندا نيكوتينى بار ونىمدەردى تۇتىنۋشىلاردىڭ، ونىڭ ىشىندە قىزدىرىلاتىن تەمەكى مەن ەلەكتروندى سيگارەتتەردى پايدالانۋشىلاردىڭ وتىنىشتەرىن قاراۋ ءۇشىن شۇعىل جەلىنى ىسكە قوسقانى ەسىمىزدە. وسى كەزدە تۇتىنۋشىلاردان 50 مىڭنان اسا ءوتىنىش تىركەلىپ، ولاردىڭ 70%-ىنىڭ ساۋالى قۇرىلعىلاردىڭ قاۋىپسىزدىگىمەن، اتاپ ايتقاندا، قۇرامىندا نيكوتينى بار ءونىم كادىمگى تەمەكىگە قاراعاندا قانشالىقتى قاۋىپسىز دەگەن ماسەلەمەن بايلانىستى بولعان.
ازاماتتاردىڭ وتىنىشتەرىن قاراستىرا وتىرىپ، تۇتىنۋشىلار ليگاسى اقش-تىڭ ازىق-ت ۇلىك جانە ءدارى-دارمەك باسقارماسى (FDA) ادام اعزاسىنا از اسەر ەتەتىن تەمەكى ونىمدەرى تۇرىندە ەلەكتروندى تەمەكى قىزدىرۋ جۇيەلەرىن ساتۋعا رۇقسات بەرگەنىن انىقتادى. امەريكالىق زەرتتەۋلەردە تەمەكىنى قىزدىرۋ جۇيەسىن پايدالانۋ كەزىندە تەمەكىمەن سالىستىرعاندا جانۋ پروتسەسىنىڭ ورىن المايتىنى تۇسىندىرىلەدى. بۇل مۇنداي قۇرىلعىلارعا زياندى جانە ىقتيمال زياندى زاتتاردىڭ پايدا بولۋىن ازايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. وسىنىڭ نەگىزىندە تەمەكى شەگۋدەن تەمەكىنى قىزدىرۋ جۇيەسىن پايدالانۋعا تولىق كوشۋ ادام اعزاسىنا زياندى جانە ىقتيمال زياندى زاتتاردىڭ اسەرىن ازايتادى دەگەن قورىتىندى جاسالدى. قازاقستاندا مۇنداي زەرتتەۋلەر جۇرگىزىلمەگەندىكتەن، تۇتىنۋشىلارعا كەڭەس بەرۋ كەزىندە ليگا شەتەلدىك دەرەكتەرگە سۇيەندى.
وسىعان بايلانىستى، 2020 جىلدان باستاپ تۇتىنۋشىلار ليگاسى نيكوتينى بار ونىمدەرگە ارنالعان ۇلتتىق تەحنيكالىق رەگلامەنتتى ازىرلەۋ پروتسەسىنە بەلسەندى تۇردە قاتىسا باستاعانى بەلگىلى. جانە ولار بۇل قۇجاتتى قابىلداۋ قاجەتتىلىگىنە سەنىمدى، ويتكەنى بۇل جەردە تۇتىنۋشىلاردىڭ قاۋىپسىزدىگى تۋرالى ءسوز بولىپ وتىر.
قازىرگى جاعدايعا سايكەس، نارىقتا قۇرامى بەيماعلۇم، وندىرۋشىلەر قولدانىپ وتىرعان قوسپالارى مەن ينگرەديەنتتەر، سونداي-اق ولاردىڭ باتارەيالارى قانشالىقتى قاۋىپسىز ەكەنى بەلگىسىز كوپتەگەن قاۋىپتى ونىمدەر اينالىمعا تۇسە الادى. نەگىزىنەن قازاقستان نارىعىندا ەاەو، قىتاي، امەريكا جانە وڭتۇستىك ازيا ەلدەرىندە وندىرىلگەن ەلەكتروندى تەمەكىلەر ۇسىنىلعان.
«مۇنداي جاعداي قازاقستاندىق تۇتىنۋشىلارعا قاۋىپ توندىرەدى، ازىرشە رەگلامەنتتەر مەن ستاندارتتار جوق، بۇل نارىقتى رەتتەۋدىڭ زاڭنامالىق تەتىكتەرى دە جوق. وسى ساناتتاعى راستالماعان، سەرتيفيكاتتالماعان تاۋارلاردى ەلگە اكەلۋدەن تۋىندايتىن ىقتيمال تاۋەكەلدەردى جەتە باعالاماۋعا بولمايدى. قالىپتاسقان جاعدايدى نازارعا الا وتىرىپ، «نيكوتينى بار ونىمدەرگە جانە نيكوتيندى جەتكىزۋ جۇيەلەرىنە ارنالعان تولتىرعىشتارعا، ونىڭ ىشىندە نيكوتينسىز ونىمدەرگە قويىلاتىن تالاپتار» تەحنيكالىق رەگلامەنتىن ازىرلەۋ جانە قابىلداۋ قاجەت دەپ سانايمىن»، دەيدى «قازاقستان تۇتىنۋشىلار ليگاسى» قاۋىمداستىعى» زتب باسقارما ءتورايىمى سۆەتلانا رومانوۆسكايا.
سونداي-اق حاتتا «قازاقستان تەمەكى ءتۇتىنىنسىز» ۇلتتىق كواليتسياسىنىڭ كوشباسشىسى ءجاميلا سادىقوۆا ۇكىمەتكە، اتاپ ايتقاندا پرەمەر-ءمينيستردىڭ ورىنباسارى رومان سكليارعا جولداعان اشىق حاتىندا ۇلتتىق تەحنيكالىق رەگلامەنتتى قابىلداماۋدى ۇسىنادى. ويتكەنى ونىڭ پىكىرىنشە، ءونىمنىڭ قاۋىپسىزدىگىنە مىندەتتى تالاپتار قويۋدىڭ قاجەتى جوق. الايدا تۇتىنۋشىلار ليگاسى وكىلدەرىنىڭ كوزقاراسى مىناداي: بۇل ءتاسىل اقش-تىڭ كونترافاكتىلىك ەلەكتروندى تەمەكى قۇرىلعىلاردا ە دارۋمەنى اتسەتاتى بار بولعاندىقتان، جۇزدەگەن قولدانۋشىنى اۋرۋحاناعا اپارىپ جاتقىزعان قايعىلى جاعدايلاردىڭ مىسالىنا سايكەس، ءىس جۇزىندە ونىڭ سوڭى قايعىلى وقيعالارعا اكەلۋى مۇمكىن.
دەنساۋلىق تۋرالى كودەكسىندە قۇرامىندا نيكوتينى بار ءتۇتىنسىز ونىمدەر دە تەمەكى ونىمدەرىنە جاتادى، بىراق بۇل رەتتە ولار تەمەكى ونىمدەرىنىڭ تەحنيكالىق رەگلامەنتىنە ساي كەلمەيدى. ويتكەنى ولار قاعيداتتى تۇردە باسقا ونىمدەر بولىپ تابىلادى. وسىلايشا، قازاقستاننىڭ قۇقىقتىق ءورىسى ەاەو حالىقارالىق شارتىنا قايشى كەلىپ وتىرعان سىڭايلى.
كەدەن وداعىنىڭ تەحنيكالىق رەگلامەنتىندە تەمەكى ونىمدەرى دەپ ءداستۇرلى تەمەكى ونىمدەرى رەتىندە قاراستىرىلادى. ناتيجەسىندە، ءتۇتىنسىز، نيكوتينى بار ونىمدەردى ولارمەن تەڭەستىرۋ شەشىمى جوق قاراما-قايشىلىقتى تۋدىرادى. ەۋرازيالىق كوميسسيا جاڭا ءتۇتىنسىز ءونىم ءۇشىن جەكە تەحنيكالىق رەگلامەنت ازىرلەۋدى جوسپارلاپ وتىر. ال قازاقستاندا كادىمگى تەمەكىنى قۇرامىندا نيكوتينى بار ونىمدەرمەن اسىعىس تەڭەستىرە وتىرىپ، شىن مانىندە، وسى رەتتەۋدەن شەتتەتىلدى.
بىراق دەنساۋلىق تۋرالى كودەكس پەن حالىقارالىق اكتىلەر اراسىنداعى كورسەتىلگەن قايشىلىقتارعا قاراماستان، قازاقستاندا ۇلتتىق تەحنيكالىق رەگلامەنتتى قابىلداۋ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭناماسىنا قايشى كەلمەيدى. بىرىنشىدەن، بۇل مەملەكەت قازىر ەل نارىعىندا پايدا بولعان، جاڭادان شىعىپ جاتقان ءتۇتىنسىز ونىمدەردىڭ ساپاسىنا باقىلاۋ جۇرگىزە الادى. ەكىنشىدەن، تەحنيكالىق رەگلامەنت مۇنداي قۇرىلعىلارعا قاۋىپسىزدىكتىڭ بىرەگەي، زاڭعا قايشى كەلمەيتىن ءبۇتىن تالابىن قويۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. سونىمەن قاتار رەگلامەنت قابىلداۋ قازاقستان نارىعىندا كونترافاكتىلىك جانە كوشىرمە تاۋارلاردىڭ ساتىلىمعا شىعۋىنا بوگەت بولادى.
قىسقاسى، بيزنەس قاۋىمداستىق ەلىمىزدە ءتۇتىنسىز، نيكوتيندى ونىمدەرگە تەحنيكالىق رەگلامەنتتى قابىلداۋ قاجەت دەپ ەسەپتەيدى. شەشىمى – قۇزىرلى مەكەمەلەردىڭ ەنشىسىندە.
الماتى
«قازاقستان بارىسىنىڭ» جەڭىمپازى انىقتالدى
سپورت • كەشە
جولاۋشىلار تاسىمالى: باعا جوعارى، ساپا تومەن
قوعام • كەشە
الەم • كەشە
سايلاۋدى قحر مەن اۋستراليا باقىلايدى
الەم • كەشە
الەم • كەشە
جاڭارعان كونستيتۋتسيا: نە؟ قاشان؟ قالاي؟
قازاقستان • كەشە
جاڭا ساياسي مادەنيەتتى قۇرۋداعى ماڭىزدى قادام
قازاقستان • كەشە
زاۋىتتىڭ ماسەلەسى «ۆاگون-ۆاگون»...
ايماقتار • كەشە
دەلدال كومپانيالار: ەكونوميكانىڭ دوسى ما، قاسى ما؟
ەكونوميكا • كەشە
كيبەرقىلمىسپەن كيبەرزاڭگەر كۇرەسۋگە ءتيىس
قوعام • كەشە
ايماقتار • كەشە
شىمكەنت بيۋدجەتى 4 جىلدا 4 ەسە ءوستى
ايماقتار • كەشە
تاريح • كەشە
تاريح • كەشە
ساناداعى سىلكىنىس نەمەسە كۇرەسكەردىڭ قالىپتاسۋى
احمەت بايتۇرسىن ۇلى • كەشە
ءموبيلدى ينتەرنەتتى تۇتىناتىندار كوبەيدى
قوعام • كەشە
تەننيسشىلەر «پرەزيدەنت كۋبوگىندا» باق سىنايدى
تەننيس • كەشە
تۇماندى البيوندا توپ جارعان كوماندا
ايماقتار • كەشە
رۋحانيات • كەشە
13 وڭىردە اۋا رايىنا بايلانىستى ەسكەرتۋ جاريالاندى
اۋا رايى • كەشە
سقو-دا بالىق اۋلاۋ ءتارتىبىن بۇزعاندار جازالاندى
قوعام • كەشە
قر ءسىم وزبەكستانداعى جاعدايعا قاتىستى مالىمدەمە جاسادى
قازاقستان • كەشە
الماتىدا 36 گرادۋس ىستىق بولادى
اۋا رايى • كەشە
تەحاس شتاتىندا اتىس بولىپ، 3 ادام قازا تاپتى
الەم • كەشە
3 شىلدەگە ارنالعان اۋا رايى بولجامى
اۋا رايى • كەشە
الماتىداعى قۇرىلىس بازارىندا ءورت شىقتى
ايماقتار • كەشە
تەننيسشى دميتري پوپكو يسپانيادا چەمپيون اتاندى
تەننيس • كەشە
ۆاكتسينا سالدىرعان قازاقستاندىقتاردىڭ سانى ناقتىلاندى
كوروناۆيرۋس • كەشە
الماتى ماڭىندا جەر سىلكىنىسى بولدى
ايماقتار • كەشە
كوروناۆيرۋس جۇقتىرۋدىڭ 188 جاعدايى انىقتالدى
كوروناۆيرۋس • كەشە
كاسىپكەردەن 50 ملن تەڭگە بوپسالاعان بلوگەر قاماۋعا الىندى
ANTIKOR • كەشە
ەلوردادا اۋىلشارۋاشىلىق جارمەڭكەلەرى ءوتىپ جاتىر
ەلوردا • كەشە
پرەزيدەنت قازاقستاندىقتاردى ۇلتتىق دومبىرا كۇنىمەن قۇتتىقتادى
پرەزيدەنت • كەشە
قازاقستان • كەشە
51،4 مىڭعا جۋىق ادام الەۋمەتتىك تولەم الدى
قوعام • 02 شىلدە، 2022
سەنات جانىنان عىلىمدى دامىتۋ جونىندەگى جۇمىس توبى قۇرىلادى
عىلىم • 02 شىلدە، 2022
ەلوردادا جىل باسىنان بەرى 430 جۇرگىزۋشى جول ەرەجەلەرىن بۇزعان
قوعام • 02 شىلدە، 2022
ۇقساس جاڭالىقتار