2020 جىل وتاندىق بانك سالاسىنا ايتارلىقتاي وزگەرىس الىپ كەلدى. ءبىر جىل ىشىندە بانك اكتيۆتەرى 5،3 ترلن تەڭگەگە كوبەيدى. بيىل ناۋرىز ايىندا بۇكىل قارجى ينستيتۋتىنىڭ نەسيە پورتفەلى 15،37 ترلن تەڭگەنى قۇراعان.

بىلتىرمەن سالىستىرساق 835،4 ملرد تەڭگەگە كوپ. 90 كۇننەن اساتىن مەرزىمدە تولەنبەگەن نەسيە دەڭگەيى (NPL) ءبىر جىلدا 151،8 ملرد تەڭگەگە ازايىپ، 1،06 ترلن تەڭگە بولىپ تۇر. كوردىڭىز بە؟! بوكس تىلىمەن سۋرەتتەر بولساق، بانك سالاسى ءاۋ باستا اۋىر نوكداۋن العان، ونىمەن قويماي تاعى ءبىر-ەكى سوققى وتكىزگەن، سوسىن جەدەل ەس جيعان، ارتىنشا قورعانىستان شابۋىلعا ۇمتىلعان، ءتىپتى سوڭىنا قاراي جىلدامدىعى مەن جۇدىرىعىن ەكپىندەتە تۇسكەن، اقىر سوڭىندا قارسىلاسىن ۇپاي سانىمەن جەڭىپ كەتكەن بوكسشىنى ەلەستەتەدى.
2020 جىلدىڭ سوڭى، 2021 جىلدىڭ باسىندا بىرنەشە بانك نارىقتان سىپىرىلا كوشتى. ولارعا پاندەميانىڭ اسەرى بولدى دەپ كەسىپ ايتۋ قيىن. ءسىرا، قوردالانعان پروبلەمالارى اقىرى جالماپ تىنعان سياقتى. ال وزگە ينستيتۋتتار ءبىزدىڭ قيالداعى بوكسشىمىز سياقتى ەتەك-جەڭىن جيىپ، قازىر شارشى الاڭدا (نارىقتا) شيراق تۇر. ارينە، بانكتەر ءبىرشاما قيىندىقپەن بەتپە-بەت كەلدى. ءتىپتى كەيبىر كريتەري بويىنشا ۇتىلىستا. پاندەميا تۋدىرعان زارداپتى كادەسىنە جاراتىپ كەتكەن دە، ءالى كۇنگە شارۋاسى اقساپ تۇرعان بانكتەر دە بار.
وسى ورايدا وتكەن جىلدى قورىتىپ، الداعى كۇنگە بارلاۋ جاساپ، بىرنەشە ساۋال ازىرلەدىك. سول ماقساتتا تولىق تالداۋ جاسالعان ماتەريالىمىزعا كومەكتەسۋگە كەلىسكەن بانكتەردىڭ باسشىلىعىمەن تىكەلەي سۇحبات قۇردىق: پاندەميا بانك سەكتورىنا قانشالىقتى كەرى اسەرىن تيگىزدى؟ كۇتپەگەن بۇرىلىسقا ولار دايىن بولدى ما؟ ءبىر جىلدا قارجىلىق احۋال قالاي قۇبىلدى؟ بانككە ءدال قازىر قانشا قازاقستاندىق سەنىم ارتادى؟ وزگە قارجى ينستيتۋتىمەن بىرىگۋ جوسپارى بار ما؟ شاعىن جانە ورتا بيزنەستى قولداۋعا قاتىستى نە دەيدى؟ ونلاين قىزمەت كورسەتۋ ساپاسىن ارتتىرا الدى ما؟ ساراپاتامامىزدا وسى ساۋالدارعا جاۋاپ ىزدەدىك.
«نەسيە كانيكۋلى»
نەسىمەن ءتيىمدى؟
«سبەربانك» اق 2008، 2014 جىلدارداعى اۋىر داعدارىسقا دا توتەپ بەرگەنىن، ەل نارىعىندا ون بەسىنشى جىل قاتارىنان جۇمىس ىستەپ جاتقاندىقتان وسى جولعى قيىندىقتى دا وڭاي ەڭسەرگەندەرىن ايتادى. ياعني پاندەميا كەزىندە نەسيەلەۋدى توقتاتقان جوق. كوپتەگەن زاڭدى تۇلعاعا دەر كەزىندە كومەك كورسەتتى. سونىمەن قاتار 90 كۇنگە دەيىنگى نەسيە مىندەتتەمەسىن ورىنداۋ بويىنشا تولەمدى كەيىنگە قالدىرۋ كومەگىن ۇسىندى. 55 مىڭنان استام جەكە تۇلعا «نەسيە كانيكۋلىن» پايدالاندى. بانك قيىن ساتتە قىزمەتكەرلەردى قارجىلىق تۇرعىدا قامتاماسىز ەتىپ، ولاردىڭ دەنساۋلىعىنا قامقورلىق جاساۋعا ەرەكشە كوڭىل ءبولدى.
جۇمىس فورماتىنا قاراماستان، قىزمەتكەرلەردىڭ جالاقىسى تولىق كولەمدە بەرىلدى. بلوك-بەكەتتەرگە بايلانىستى قالا اۋماعىنا كىرە الماي قالعان قىزمەتكەرلەرگە دە جالاقىنىڭ كوپ بولىگى تولەندى. قىزمەتكەرلەردىڭ تولىق شتاتىن ساقتاپ قالدى.
ال «بانك تسەنتركرەديت» اق كارانتينگە دەيىن جەكە جانە زاڭدى تۇلعالارعا ارنالعان ءموبيلدى قوسىمشا ارقىلى تسيفرلى سەرۆيستى دامىتىپ، سونىڭ ناتيجەسىندە پاندەميا كەزىندە كليەنتتەر مەن قىزمەتكەرلەر ءۇشىن قولايلى ورتا قالىپتاستىرا العانىن ايتادى.
Jusan Bank پاندەميا داۋىلى سوققان ساتتە وڭ-سولىن ايىرۋعا ءبىراز كۇش جۇمساعانىن مويىندايدى. قارجى ينستيتۋتى قىسقا مەرزىمدە قىزمەتتەردى قاشىقتان باسقارۋعا كوشۋدى ۇيىمداستىرعان. «ەلدە توتەنشە جاعداي جانە كارانتين جاريالانعان سوڭ Jusan Bank كومانداسى شۇعىل رەجىمدە بىرقاتار ىشكى جانە سىرتقى پروتسەستەردى جەدەل قالپىنا كەلتىرۋ جانە ءتىپتى جاڭادان تىڭ پروتسەستەر ەنگىزۋ قاجەتتىلىگىنە تاپ بولدى.
ءبىر اپتاداعى جۇمىس ناتيجەسىندە بيزنەس-كليەنتتەردى دە، جەكە تۇلعالاردى دا بانكپەن قاشىقتان بايلانىسۋ كانالىنا اۋىستىردىق. جاڭادان بانك ونىمدەرىن جاساۋعا كۇش سالدىق جانە بۇرىننان بار ونىمدەردى ونلاينعا كوشىردىك. وسى جۇمىستىڭ ءبارى بانك بولىمشەسىنە تۇسەتىن جۇكتى ازايتتى. تيىسىنشە، كليەنتتەرىمىزگە تونگەن تاۋەكەلدەر دە تومەندەدى»، دەيدى بانك.
بانك تج العاشقى كۇندەرىندە-اق نەسيە تولەمىن كەيىنگە شەگەرۋ مۇمكىندىگىن ۇسىنىپ، جەڭىلدىكتى 6 مىڭنان استام جەكە تۇلعا مەن تج جانە كارانتين سالدارىنان قارجىلىق جاعدايى تومەندەگەن ءاربىر ەكىنشى شوب سۋبەكتىسى پايدالانعان. Jusan Bank بۇدان بولەك، زايمداردى قايتا قۇرىلىمداۋ، جەڭىلدەتىلگەن نەسيە باعدارلاماسىن ۇسىنۋ جانە سىياقى مولشەرلەمەسىن مەملەكەتتىك سۋبسيديالاۋ سياقتى قولداۋ تۇرلەرىن دە كليەنتتەرگە ۇسىنعان.
ۆتب بانك (قازاقستان) تىعىرىقتان شىعۋدىڭ نەگىزگى ءۇش قادامىن ازىرلەۋ ارقىلى جۇمىستى ءبىرشاما جەڭىلدەتە العان. «بۇرىن ءبىزدىڭ بانك ءۇشىن ونلاين سەرۆيس پەن ونلاين ساتىلىم تەك قوسىمشا فاكتورلار بولسا، كارانتين بارلىق تالاپتاردى وزگەرتىپ جىبەردى – تسيفرلى فورماتتا قىزمەت كورسەتۋ باسىمدىققا اينالدى. ناتيجەسىندە بانك بيزنەستى جىلدام ترانسفورماتسيالاۋ جوسپارىن جۇزەگە اسىرۋعا كىرىستى. ءبىز نەگىزگى ءۇش قادامدى بەلگىلەدىك: ءبىرىنشىسى – ىشكى پروتسەستەردى وڭتايلاندىرۋ جانە شىعىنداردى قىسقارتۋ; ەكىنشىسى – ماكسيمالدى تابىس اكەلەتىن ونىمدەر مەن قىزمەتتەرگە ءمان بەرۋ; ءۇشىنشىسى – ساتۋدىڭ جاڭا، ءموبيلدى جانە يكەمدى مودەلىنە كوشۋ. وسىنىڭ ءبارى بارلىق ىشكى جانە سىرتقى اۆتوماتتاندىرىلعان سەرۆيستەردى دامىتۋ جاعدايىندا ءوربىدى. جوسپاردى جىلدام ءارى ساپالى جۇزەگە اسىرۋ ارقىلى 2020 جىلدى تابىستى اياقتاپ، نەسيە جانە دەپوزيت پورتفەلىن ۇلعايتا الدىق»، دەيدى بانكتىڭ باسقارما توراعاسى دميتري زابەللو.
قارجىلىق احۋال
قالاي وزگەردى؟
«بانك تسەنتركرەديت» اق قارجىلىق جاعدايىنىڭ ءبىرشاما جاقسارعانىن، ءبىر جىل بۇرىن كاپيتال كورسەتكىشى 9،3 پايىز بولسا، قازىر كوەففيتسيەنت 11،7 پايىزدى قۇرايتىنىن مالىمدەدى. ء«وتىمدى اكتيۆتەر ۇلەسى 23-تەن 33 پايىزعا كوبەيدى. 2020 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا تازا تابىس مولشەرى 2019 جىلمەن سالىستىرعاندا 6 ەسە ءوسىپ، 8،6 ملرد تەڭگەنى قۇرادى. 2020 جىلدىڭ مامىرىندا جانە 2021 جىلدىڭ ناۋرىزىندا اكتسيونەرلەر بانكتىڭ كاپيتالىن 6،6 ملرد تەڭگەگە ۇلعايتتى. COVID-19-دىڭ قازاقستان ەكونوميكاسىنا تيگىزگەن كەرى اسەرىنە قاراماستان، بانك قارىز پورتفەلىنىڭ ساپاسىن بىلتىرعى دەڭگەيدە ۇستاپ تۇرا الدى. NPL دەڭگەيى 6،17-دەن 6،30 پايىزعا ءوستى» دەيدى.
«سبەربانك» وكىلىنىڭ ايتۋىنشا، قازىر بانك 10 مىڭنان استام كورپوراتيۆتىك كليەنت پەن ميلليونداعان جەكە تۇلعاعا قىزمەت كورسەتەدى. 2021 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنداعى جاعداي بويىنشا NPL دەڭگەيى جالپى قارىز پورتفەلىنىڭ 7،79 پايىزىن قۇراعان. بۇل ەلىمىزدەگى ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەر اراسىنداعى ەڭ تومەنگى كورسەتكىشتەردىڭ ءبىرى. 2020 جىلى NPL ۇلەسى 0،19 پايىزعا تومەندەپتى.
د.زابەللو 2020 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا NPL دەڭگەيى 7 پايىزعا جۋىقتايتىنىن، ءتىپتى قاتاڭ لوكداۋن كەزىندە دە وسى كورسەتكىش ءوسىمىن ۇستاپ تۇرا العاندارىن ايتادى. «2020 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا كليەنتتەردىڭ سالىمدارى مەن بانكتىك شوتتار كولەمى 2 ەسە ءوسىپ، 230 ملرد تەڭگەدەن استام سومانى قۇرادى. پاندەميا كەزىندە جوعارى نەسيە رەيتينگى ءبىزدىڭ كليەنتتەر ءۇشىن تۇراقتىلىق كەپىلى بولا ءبىلدى»، دەيدى ۆتب بانك (قازاقستان) باسقارما توراعاسى.
باسقامەن بىرىگۋ جوسپاردا بار ما؟
«ەلىمىزدەگى ەرەكشە قارقىنمەن دامىپ كەلە جاتقان قارجى ينستيتۋتتارىنىڭ ءبىرىمىز. 2020 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ەلدەگى ەڭ ءىرى بانكتەردىڭ بەستىگىنە ەندىك. بانك وزگە قارجى ينستيتۋتتارىمەن بىرىگۋدى جوسپارلاپ وتىرعان جوق» دەلىنگەن «بانك تسەنتركرەديت» اق-تىڭ بىزگە بەرگەن جاۋابىندا.
ۆتب بانك تە وسىعان ۇقساس ۇستانىمدا. «قازىرگى تاڭدا ۆتب بانك (قازاقستان) قازاقستاندىق بانك سەكتورىنداعى قانداي دا ءبىر ويىنشىمەن بىرىگۋدىڭ نەمەسە قوسىلۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن كورىپ تۇرعان جوق. ۇشجىلدىق ستراتەگيامىز كليەنت بازاسى مەن ساتىلىم ءوسىمى ارقىلى قول جەتكىزە الاتىن ورگانيكالىق وسۋگە نەگىزدەلگەن» دەيدى ولار.
وزدەرىنىڭ وڭ ناتيجەلى كورسەتكىشتەرىن تىلگە تيەك ەتكەن «سبەربانك» اق-تا ازىرگە نارىقتا جەكە-دارا قىزمەت كورسەتۋگە نيەتتى.
«بانكتىڭ ورنىقتىلىق جانە قارجىلىق الەۋەتى جەتكىلىكتى دارەجەدە جوعارى. 2020 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ءبىز اكتيۆتەر (+44 پايىز) مەن نەسيە (+24 پايىز) ءوسىمى بويىنشا كوشباسشى اتانىپ، توپ-5 بانك قاتارىنا كىردىك. كليەنتتەردىڭ باسىم بولىگى سەنىم ارتادى: بىلتىر بانكتەگى دەپوزيت كولەمى 36 پايىزعا كوبەيدى. بۇل ءىرى بانكتەر اراسىنداعى ەڭ جوعارى كورسەتكىش. قانداي دا ءبىر قارجى ينستيتۋتىمەن بىرىگۋدى جوسپارلاپ وتىرعان جوقپىز»، دەلىنەدى بانك وكىلىنىڭ سۇحباتىندا.
Jusan Bank – بىرىگۋدىڭ تيىمدىلىگىن سەزىنىپ وتىرعان بىردەن-ءبىر قارجى ينستيتۋتى.
بانك 2020 جىلدىڭ 2 قاراشاسىندا اتف بانكتىڭ 99،77 پايىز اكتسياسىن ساتىپ الۋ تۋرالى الدىن الا كەلىسىم جاساسىپ، 30 جەلتوقساندا قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگى بۇل پروتسەسكە رۇقسات بەرگەن ەدى. ءسويتىپ اتف بانك Jusan توبىنىڭ بولىگى اتاندى. وزىنە اتف بانكتى قوسقاننان كەيىن Jusan Bank اكتيۆ جانە كاپيتال كولەمى بويىنشا قازاقستانداعى ءىرى بانكتەردىڭ ۇشتىگىنە كىردى. «بىرىگۋ اياقتالعاننان كەيىن بانك اكتيۆىنىڭ كولەمى 3 ترلن تەڭگەگە جۋىقتادى. بانكتىڭ بانكومات جەلىلەرىنىڭ سانى 1،1 مىڭ بىرلىكتەن اسادى جانە ەل بويىنشا 180 بولىمشەسى بار. Jusan Bank پەن اتف بانكتى بىرىكتىرۋ پروتسەسى جىل سوڭىنا دەيىن اياقتالادى دەپ جوسپارلانىپ وتىر»، دەيدى بانك.
شاعىن جانە ورتا بيزنەستى قولداۋ
ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەردىڭ شوب-تى قولداۋى وتە نازىك ماسەلە بولىپ تۇرعانى جاسىرىن ەمەس. الايدا بىزبەن سۇحباتتاسقان ءتورت بىردەي قارجى ينستيتۋتى شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىكتى بەلسەندى نەسيەلەندىرگەنىن جانە بۇل شارۋانى ءالى دە جالعاستىرا بەرەتىندەرىن جەتكىزدى. ارينە، ءاربىرىنىڭ ۇسىنىپ وتىرعان قىزمەت كولەمى مەن ساپاسى ءار الۋان.
«قازىر ءبىزدىڭ بانكپەن قازاقستان بويىنشا 68 مىڭنان استام شوب كليەنتى جۇمىس ىستەيدى. كارتانى بەلسەندى پايدالانۋشىلار سانى 250 مىڭنان استى. Jusan ءموبيلدى قوسىمشاسىن 450 مىڭنان استام ادام پايدالانادى. بانك نەسيەلەۋدىڭ ىڭعايلى ساياساتىن جۇرگىزەدى جانە ءوز نەسيە پورتفەلىنىڭ ساپاسىنا ەرەكشە ءمان بەرەدى. Jusan Bank بارلىق پرۋدەنتسيالدى تالاپتاردى قاتاڭ ساقتاپ، ءوزىنىڭ تۇراقتىلىعىن جوعارى دەڭگەيدە قالىپتاستىرا الدى» دەيدى Jusan Bank. ەكىنشى دەڭگەيلى بانك شوب سەگمەنتىندەگى كليەنتتەر مەن جەكە كليەنتتەردى قولداۋدى 2021 جىلى دا جالعاستىرماق. «بيزنەس-سەگمەنت ءۇشىن Jusan Business ءموبيلدى قوسىمشاسى بار. ونىڭ فۋنكتسيونالدىعى قازىرگى كەزدە بيزنەستى قارجىلىق باسقارۋداعى نەگىزگى مىندەتتەردى قامتيدى جانە بولاشاقتا ۇنەمى جاڭا مۇمكىندىكتەرمەن تولىقتىرىلاتىن بولادى»، دەيدى بانك وكىلى.
ءوز كەزەگىندە ۆتب بانك (قازاقستان) باسشىسى د.زابەللو كاسىپكەرلىكتى قولداۋعا جانە دامىتۋعا باعىتتالعان 13 مەملەكەتتىك باعدارلامانىڭ قاتىسۋشىسى ەكەنىن جاريا ەتتى. «كارانتين شەكتەۋلەرىنەن زارداپ شەككەن جەكە تۇلعالار مەن بيزنەستى قولدايتىن بارلىق داعدارىسقا قارسى باعدارلامالارعا قاتىسۋعا شەشىم قابىلدادىق. بانك ءار كەز كليەنتپەن بايلانىسىپ، قيىن جاعدايدا ونى قولداۋعا دايىن. البەتتە، ولار دا ءوز بيزنەسىن ساقتاپ قالۋعا ۇمتىلىپ، بانكپەن ىنتىماقتاسۋعا دايىن بولسا. سونداي-اق نەسيە تاريحىن بۇزعىسى كەلمەيتىن جەكە تۇلعالاردى دا قولداۋعا دايىنبىز. ەگەر بانك پەن كليەنت سەرىكتەستىك قارىم-قاتىناستى ساقتاپ قالۋعا قاتار نيەت بىلدىرسە، وندا ءپوزيتيۆتى ناتيجەگە قول جەتكىزەتىنىمىز ءسوزسىز»، دەيدى باسقارما توراعاسى.
«سبەربانك» وكىلىنىڭ جاۋابىنشا، قازىر بانك قازاقستانداعى ەكىنشى دەڭگەيلى شەتەلدىك بانكتەر اراسىندا قارجىلاندىرۋ كولەمى بويىنشا ءبىرىنشى ورىندا. «قىزمەتتەردىڭ كەڭ سپەكترىن ۇسىنا وتىرىپ كورپوراتيۆتى كليەنتتەرىمىز ءۇشىن بارىنشا پايدالى ءارى ىڭعايلى بولعىمىز كەلەدى. پاندەميا كەزىندە 90 كۇنگە دەيىنگى نەسيەلەر بويىنشا مىندەتتەمەنى ورىنداۋعا قاتىستى ءبىرشاما كەيىنگە شەگەرۋ كومەگىن ۇسىندىق. شاعىن جانە ورتا بيزنەس كليەنتتەرىنە ارناپ 1،8 مىڭنان استام قايتا قۇرىلىمداۋ جاسالدى. بيزنەستى قولداۋعا باعىتتالعان مەملەكەتتىك باعدارلامالار ارقىلى نەسيە جۇكتەمەسىن ازايتۋ ءۇشىن جەڭىلدەتىلگەن شارتتار ۇسىنىلدى. كوپتەگەن كليەنتىمىزدىڭ داعدارىستان سوڭ قايتا قالپىنا كەلىپ جاتقانى قۋانتادى» دەلىنگەن بانك جاۋابىندا.
ولاردىڭ ايتۋىنشا، بانك كورپوراتيۆتى نەسيەلەۋدى دامىتا وتىرىپ نەگىزىنەن ەكسپورتتىق جوبالارعا كوڭىل بولمەك. سەبەبى قازاقستاندىق ونىمدەردىڭ رەسەيگە ەكسپورتتالۋ مۇمكىندىگىنىڭ كەڭەيۋى بانك جۇمىسىن دا شيراتا تۇسەدى.
ونلاين قىزمەت جانە 2021-گە دايىندىق
پاندەميا قاۋپى ءالى سەيىلە قويعان جوق. وسى ورايدا بانكتەردىڭ الدا بولۋى مۇمكىن قاتاڭ كارانتين شەكتەۋلەرى مەن لوكداۋندارعا دايىندىعى تۋرالى دا سۇرادىق.
«2020 جىلى كوكتەمدەگى قيىن جاعداي كەزىندە ءبىز بيىل دا بولۋى مۇمكىن قاتاڭ لوكداۋندارعا دايىندىق ستسەناريىن ازىرلەدىك. الايدا سولاي ەكەن دەپ ارقانى دا كەڭگە سالمايمىز. بىلتىرعى تاجىريبەنى ەسكەرە وتىرىپ كارانتين رەجىمىندە جۇمىس ىستەۋگە دايىندالدىق. ەندى كليەنتتەرىمىزدىڭ الدا بولۋى مۇمكىن كارانتين مەن وقشاۋلانۋ پروتسەستەرىنە الاڭداۋدىڭ رەتى جوق. ويتكەنى ولار ءجيى تۇتىناتىن سەرۆيستەر مەن ونىمدەردى ونلاينعا اۋىستىردىق، سونىڭ ناتيجەسىندە ازاماتتار بانك بولىمشەلەرىنە كەلمەي-اق كەز كەلگەن قىزمەتىمىزدى ونلاين تۇردە جانە وتە قولايلى جاعدايدا پايدالانا الادى. قىسقا ۋاقىت ىشىندە قاشىقتان جۇمىس ىستەۋ ورىندارىمەن قامتاماسىز ەتتىك. يننوۆاتسيا مەن تەحنولوگياعا ەرەكشە كۇش سالۋىمىزدىڭ ناتيجەسىندە بارلىق تەحنيكالىق ماسەلەلەر جىلدام شەشىلدى. سول سەبەپتى ونلاين جۇمىس رەجىمىنە كوشۋىمىز قيىندىق تۋدىرعان جوق. قازىر قىزمەتكەرلەرىمىزدىڭ كوبى كەڭسەدەن تىس جۇمىس ىستەيدى. ءبىز ولارعا دا كليەنتتەرىمىزگە قامقورلىق جاساعانداي جاناشىرلىقپەن قارايمىز»، دەيدى «سبەربانك».
«بانك تسەنتركرەديت» ءوز قىزمەتتەرىن ونلاينعا اۋىستىرۋ بويىنشا بىرقاتار جاڭالىق ەنگىزدى. «ەلىمىزدە تج ەنگىزىلىپ، بانك بولىمشەلەرى 100 پايىز جابىلعان سوڭ مەملەكەتتىك جاردەماقى ەسەپتەلەتىن الەۋمەتتىك كارتالاردى ونلاين اشۋدى جەدەل ۇيىمداستىردىق. قازىر بانكتىڭ 90 پايىز قىزمەتىن قاشىقتان الۋعا بولادى. ونىڭ ىشىندە كارتا مەن دەپوزيتتى ونلاين اشۋ، اقشا اۋدارىمدارىن جاساۋ، سونىڭ ىشىندە Western Union اشۋ، ساتىپ الۋ مەن قىزمەتتەرگە اقى تولەۋ، ۆاليۋتانى كونۆەرتاتسيالاۋ جانە تاعى باسقا كوپتەگەن قىزمەت بار. كاسىپكەرلەر ءۇشىن ءموبيلدى قوسىمشا نەمەسە ينتەرنەت-بانكينگ ارقىلى شوت اشۋدان باستاپ بارلىق قىزمەتتەر ونلاين رەجىمدە قولجەتىمدى. نەسيە بويىنشا شەشىم قابىلداۋ دا كليەنتتىڭ قاتىسۋىنسىز جانە نەسيە كوميتەتىن جيناماي-اق، كليەنتتىڭ سكورينگتىك كارتاسى نەگىزىندە قابىلدانادى. بۇل جەردە جىلدامدىق پەن ىڭعايلىلىقتى بىلاي قويعاندا، ونلاين قىزمەت الاياقتىقتىڭ دا جولىن كەسەدى» دەيدى بانك وكىلى.
ۆتب بانك تە وتكەن جىلدان اجەپتاۋىر تاجىريبە جيناعانىن، قازىر نارىق قاتىسۋشىلارى قاداعالاۋشىمەن بىرگە سترەسس-ستسەناري ازىرلەپ، ەپيدەميالىق احۋالدىڭ ءارى قارايعى دامۋ نۇسقالارىنا دايىندالىپ جاتقانىن ايتادى.
Jusan Bank-تە كوروناۆيرۋسپەن ارپالىسا ءجۇرىپ قىزمەتتەردى قاشىقتان باسقارۋعا ىڭعايلى ەتكەندەر قاتارىندا. قازىر بۇل بانكتىڭ دە سەرۆيستەرى مەن ونىمدەرىن ونلاين فورماتتا تۇتىنۋعا بولادى. «Jusan ءموبيلدى قوسىمشاسىندا جەكە تۇلعالارعا تەك بانك ونىمدەرى عانا ەمەس، تاۋارلار مەن قىزمەتتەردىڭ كەڭ اۋقىمدى اسسورتيمەنتىن جانە ساقتاندىرۋ، ينۆەستيتسيالاۋ قىزمەتىن ۇسىناتىن Jmart ماركەتپلەيسى قولجەتىمدى. ءوز كليەنتتەرىنە ىڭعايلى بولۋ ءۇشىن بانك كلاسسيكالىق قىزمەت كورسەتۋ اياسىنان شىعىپ، كليەنتتەرگە ارناپ سەرۆيستەردىڭ كولەمدى ەكوجۇيەسىن قۇرۋدا» دەيدى بانك.
سىرتقى كوزقاراس
قارجىگەر راسۋل رىسمامبەتوۆ ەلدەگى بانك سەكتورىنىڭ احۋالىنا باسقا قىرىنان قارايدى. ونىڭ ايتۋىنشا، ءدال قازىر بانك سالاسى قيىن جاعدايدا.
«مەملەكەت نەسيە بەرۋ ارقىلى بانكتەردى بەلسەندى تۇردە الماستىرىپ جاتىر. بۇل جاڭا پروتسەسس ەمەس، ەكونوميكالىق ادەبيەتتە جازىلعانداي – crowding out (ىعىستىرۋ) دەپ اتالادى. بۇل – ارزان مەملەكەتتىك اقشا مەن مەملەكەتتىك كاپيتاليزمنىڭ ەكىنشى جاعى. ەگەر مەملەكەت ەكونوميكادان كەتپەيتىن بولسا، وندا بانكتەر قۇلدىراي بەرەدى. ويتكەنى ولاردىڭ وزىندىك نارىعى بولمايدى. ال قيراعان نارىقتىڭ ۇستىنە شەتەلدىك بانكتەر كەلەدى.
پاندەميا IT-يننوۆاتسياعا كوڭىل ءبولىپ، الدىن الا دايىن بولعان بانكتەرگە پايدالى بولدى. دەگەنمەن بۇل شارۋانى 2020 جىلدىڭ سوڭىندا باستاعان قارجى ينستيتۋتتارى دا ءوز نارىقتارىن كەڭەيتىپ ۇلگەردى. سەبەبى وتە قاراپايىم – ادامدار قولما-قول اقشا ۇستاۋدان باس تارتىپ، ەلەكتروندى جۇيە ناعىز كۇرەس جاعدايىندا تەستىلەۋدەن ءوتتى. ءسوزسىز، قازىر كوپتەگەن بانكتە ونلاين پروتسەسس جاقسى دامىعان» دەيدى ساراپشى.
بىزگە پىكىر بىلدىرگەن بانكتەردىڭ بارلىعى دەرلىك NPL دەڭگەيىنىڭ قالىپتى ءھام قاۋىپسىز دەڭگەيدە ەكەنىن ايتادى. الايدا كوپتەگەن زاڭدى تۇلعا مەن جەكە تۇلعانىڭ پاندەميا كەزىندە نەسيە تولەمدەرىن جاپپاي كەيىنگە شەگەرگەنىن ەسكەرسەك، قارىز پورتفەلىنىڭ شىنايى كارتيناسى باسقاشا بولىپ شىعۋى دا مۇمكىن عوي. ساراپشى دا قازىرگى NPL دەرەگىن ادەكۆاتتى دەپ قاراستىرۋ قيىن دەيدى.
«بۇرىن ءبىزدىڭ بانكتەر پروبلەمالىق نەسيەلەردى قايتا قارجىلاندىرىپ كەلدى جانە قايتا قارجىلاندىرىلعان نەسيەلەردى پروبلەمالىق نەسيە دەپ ەسەپتەمەدى. نەگىزى ەرەجە بويىنشا سولاي ەتۋى كەرەك ەدى. سوندىقتان پاندەميادان كەيىن بىرقاتار بانكتە پروبلەمالىق نەسيەلەر ەكى دۇركىن ءوسىم كورسەتسە تاڭعالۋعا بولمايدى. تولەنبەي تۇرعان نەسيە كورسەتكىشى وسە بەرسە، بانك ونىمەن كۇرەسە الماسا، وندا ءبىز نارىقتا وتىمدىلىك تاپشىلىعىن سەزىنەمىز. سول كەزدە مەملەكەت ولارعا تاعى دا كومەكتەسەدى، بالكىم سولاي ىستەۋ دۇرىس تا شىعار. ەگەر بانك راسىمەن پاندەميا كەسىرىنەن زارداپ شەككەنىن دالەلدەسە وندا وعان ءسوزسىز كومەك كەرەك. ءبىر جاعىنان بانكتەرگە قايتا-قايتا كومەكتەسە بەرۋ دە جاقسى ءۇردىس ەمەس»، دەيدى ر.رىسمامبەتوۆ.
بىرەر اي بۇرىن بانكتەردىڭ سەنىمدىلىگى تۋرالى حالىقارالىق رەيتينگ جاريالانىپ، وندا قازاقستان 141 ەلدىڭ ىشىنەن 121-ورىن العان ەدى. ءبىزدىڭ بانكتەردىڭ سەنىمدىلىگىنە 3،8 بالل (ەڭ جوعارى – 10 بالل) بەرىلگەن. EXANTE حالىقارالىق ينۆەستيتسيالىق كومپانياسىنىڭ ساراپشىسى اندرەي چەبوتاريوۆ: «وتاندىق بانك سەكتورىنىڭ تۇراقتىلىعىن جوعارى باعالايمىن، الايدا حالىقارالىق تالاپ بويىنشا نارىق ەركىن بولۋى ءتيىس. بىزدە بانك نارىعى تىم قاتتى قاداعالانادى. ءبارى قۇتقارىلادى. سوڭعى جىلداردا بىردە-ءبىر ءىرى بانك بانكروتقا ۇشىراعان جوق. سوندىقتان مەملەكەتتىڭ قايتا-قايتا قولداۋ جاساۋىنان ساپانى باعالاۋدىڭ تومەنگى دەڭگەيىندە تۇرمىز. باتىس اناليتيكتەرى مەملەكەتتىڭ بانك سەكتورىن قولداۋىن ناشار ارەكەت دەپ باعالايدى. ماسەلەن، «وتباسى بانك» قازىر يپوتەكالىق نەسيەلەردىڭ 99 پايىزىن قاداعالاپ وتىر. ال بۇل بۇكىل الەمدەگى كوممەرتسيالىق بانكتەردىڭ باستى ونىمدەرىنىڭ ءبىرى. كوممەرتسيالىق بانكتەرىمىز بۇل ءونىمدى ۇسىنۋعا دايىن ەمەس. سوندىقتان مەملەكەت اقشاسى ەسەبىنەن تومەنگى ستاۆكامەن بەرىپ وتىر. بانكتەر جاعدايى قيىنداي باستاسا قارجىلىق قاداعالاۋشىعا بارادى. ولار بەرگەن وبليگاتسيالاردى ساتىپ الىپ، كۇنىن كورە بەرەدى. قىسقاسى، بانك سەكتورىنىڭ بىزدەگى احۋالى نارىق تۇرعىسىنان ءتيىمسىز، تۇتىنۋشىلار تۇرعىسىنان العاندا ءتيىمدى. ويتكەنى بانك نارىقتان شىعىپ قالسا دا سالىمشىلار قارجىسىنان ايىرىلمايدى. بىزدەگى سەنىمدىلىك كريتەريى مىناداي: مەملەكەت قانشالىقتى سەنىمدى بولسا، بانك سەكتورى دا سونشالىقتى سەنىمدى»، دەيدى.
ءساۋىردىڭ سوڭىندا Fitch Ratings حالىقارالىق رەيتينگ اگەنتتىگى قازاقستانداعى بانك سەكتورى بويىنشا بولجامىن «نەگاتيۆتى» مارتەبەسىنەن «تۇراقتىعا» اۋىستىردى.
EMEA Fitch Ratings بانك سەكتورىنىڭ ديرەكتورى دميتري ۆاسيلەۆ Fitch Ratings ۆەبينارىندا 2020 جىلى وتاندىق بانكتەردىڭ تابىستىلىق دەڭگەيىن ساقتاپ قالىپ، تاۋەكەل قۇنىن نەبارى 0،5 پايىزعا وسىرگەنىن ايتتى.
– وتاندىق بانكتەردىڭ تابىستىلىعى سەكتوردىڭ مارتەبەسىن «تۇراقتى» ەتۋگە ۇلەسىن قوستى. پاندەمياعا قاراماستان، ءبىزدىڭ بانكتەر كوميسسيالىق جانە پايىزدىق تابىستىڭ جوعارى دەڭگەيىن ساقتاپ قالدى. تاۋەكەل قۇنى 2019 جىلعى 1،5 پايىزدان 2020 جىلى 2 پايىزعا ارتتى. تۇسكەن تابىس تاۋەكەل قۇنىن جابا الاتىندىقتان، بانكتەر پاندەمياعا دەيىنگى جىلداردىڭ دەڭگەيىندەي تازا تابىس كورسەتتى. ياعني پاندەميا بانكتەردىڭ تازا تابىسىنا ەش كەرى اسەرىن تيگىزگەن جوق. 2021 جىلى دا پاندەميانىڭ اكتيۆتەر ساپاسىنا قىسىم كورسەتۋى جالعاسادى. بىراق بانكتەردىڭ جوعارى دەڭگەيدەگى تابىستىلىعى ونداي پروبلەمالاردىڭ ءوزىن «جۇتىپ قويۋى» مۇمكىن، – دەيدى ۆاسيلەۆ.
قىسقاسى، ءبىزدىڭ بانك سەكتورىندا تابىس تا بار، تۇيتكىل دە كوپ. 2020 جىل اينا ىسپەتتى بولدى. قارجى ينستيتۋتتارى ءوز-وزدەرىمەن بەتپە-بەت كەلدى. كەم-كەتىگىن كوردى. 2021 جىلدىڭ قانداي توسىنسىيلارعا تولى بولارىن ۋاقىت كورسەتپەك.
پرەزيدەنت: كاسپي – شەكسىز مۇمكىندىكتەرگە جول اشاتىن تەڭىز
پرەزيدەنت • بۇگىن، 20:40
التىنشى كاسپي ءسامميتىنىڭ كومميۋنيكەسى
پرەزيدەنت • بۇگىن، 20:22
كاسپي ءسامميتىنىڭ كەلەسى جيىنى يراندا وتەدى
قوعام • بۇگىن، 20:12
ەرلان قارين ورتالىق ازيا ىنتىماقتاستىعى تۋرالى كونفەرەنتسياعا قاتىستى
قوعام • بۇگىن، 20:02
تالدىقورعان ماڭىنداعى وزەن جاعاسىندا بەلگىسىز زات تابىلدى
ايماقتار • بۇگىن، 19:52
شقو-نىڭ سامار اۋدانىنا اكىم تاعايىندالدى
تاعايىنداۋ • بۇگىن، 19:33
سقو اكىمى پەتروپاۆل قالاسىنىڭ اتاۋىن وزگەرتۋگە قاتىستى پىكىر ءبىلدىردى
ايماقتار • بۇگىن، 19:12
زاڭسىز بالىق اۋلاعاندارعا جازا كۇشەيتىلەدى
پرەزيدەنت • بۇگىن، 18:53
كاسپي ماڭى ەلدەرىنە مادەني-گۋمانيتارلىق ىنتىماقتاستىق قاجەت - توقاەۆ
پرەزيدەنت • بۇگىن، 18:35
پرەزيدەنت كاسپي يتبالىقتارىنىڭ جاعدايىنا الاڭداۋشىلىق ءبىلدىردى
پرەزيدەنت • بۇگىن، 18:22
كاسپيدىڭ ەكوجۇيەسىن ساقتاۋ ىنتىماقتاستىعىمىزدىڭ نەگىزگى باعىتتارىنىڭ ءبىرى - توقاەۆ
پرەزيدەنت • بۇگىن، 18:11
پرەزيدەنت كاسپي ماڭىنداعى ەلدەردىڭ ازىق-ت ۇلىك حابىن قۇرۋدى ۇسىندى
پرەزيدەنت • بۇگىن، 18:05
كاسپي ماڭى ەلدەرىمەن تاۋار اينالىمى 9% ارتتى
پرەزيدەنت • بۇگىن، 18:01
مەملەكەت باسشىسى: كاسپي - شەكسىز مۇمكىندىكتەر تەڭىزى
پرەزيدەنت • بۇگىن، 17:57
پەتروپاۆلداعى جەو-2-ءنى قالپىنا كەلتىرۋگە قانشا قارجى ءبولىندى
قازاقستان • بۇگىن، 17:52
ءاليحان سمايىلوۆ Astana Finance Days كونفەرەنتسياسىنا قاتىستى
ۇكىمەت • بۇگىن، 17:42
«اقجايىق» تابيعي رەزەرۆاتىندا قىرىلعان قۇستاردىڭ سانى 5 مىڭنان استى
ەكولوگيا • بۇگىن، 17:26
ەلوردا اۋەجايىندا توقتاتىلعان رەسەيلىك كومپانيانىڭ ۇشاعى ۇشىپ كەتتى
قوعام • بۇگىن، 17:18
اشحابادتا كاسپي ماڭى مەملەكەتتەرىنىڭ التىنشى ءسامميتى باستالدى
پرەزيدەنت • بۇگىن، 17:03
قازاقستاننىڭ التىن-ۆاليۋتا رەزەرۆتەرى تومەندەدى
قارجى • بۇگىن، 16:59
ورال قوقىس استىندا قالۋى مۇمكىن
ايماقتار • بۇگىن، 16:47
9 مىڭنان اسا دوللاردى قولدان جاساعان كۇدىكتى ۇستالدى
قارجى • بۇگىن، 16:39
قازاقستان سىرتقى ساۋدانىڭ 40 پايىزىن ەۋروپالىق وداقپەن جاسايدى
قوعام • بۇگىن، 16:25
سەمەيدە التى شاعىناۋداندى دامىتۋعا 2 ملرد تەڭگە بولىنەدى
ايماقتار • بۇگىن، 16:18
قازاقستاندا كۇنباعىس مايىنىڭ تاپشىلىعى جوق - مينيستر
قازاقستان • بۇگىن، 16:07
قارجى • بۇگىن، 15:58
مەملەكەت باسشىسى تۇرىكمەنستان پرەزيدەنتى سەردار بەردىمۇحامەدوۆپەن كەزدەستى
پرەزيدەنت • بۇگىن، 15:50
الماتىداعى ورتتەن ءتورت ادام قۇتقارىلدى
ايماقتار • بۇگىن، 15:40
ەسىرتكى جارنامالاعان 22 سايت بۇعاتتالدى
قوعام • بۇگىن، 15:32
زاڭسىز سۋبسيديالانعان 95 ملن تەڭگە مەملەكەتكە قايتارىلماق
ايماقتار • بۇگىن، 15:23
وندىرىستەگى جازاتايىم جاعدايلار ازايىپ كەلەدى
قوعام • بۇگىن، 15:15
قاسىم-جومارت توقاەۆ گۋربانگۋلى بەردىمۇحامەدوۆتى «التىن قىران» وردەنىمەن ماراپاتتادى
پرەزيدەنت • بۇگىن، 15:07
«اڭساعان ءسابي» باعدارلاماسى اياسىندا ەكو-عا 3152 كۆوتا ءبولىندى
قوعام • بۇگىن، 14:59
الماتىدا Pfizer ۆاكتسيناسىنا سۇرانىس ارتتى
كوروناۆيرۋس • بۇگىن، 14:50
بقو-دا بيۋدجەت قارجىسىن جىمقىرعان ەسەپشى سوتتالدى
وقيعا • بۇگىن، 14:42
احمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ مەرەيتويىنا ارنالعان پوشتا ماركاسى شىقتى
احمەت بايتۇرسىن ۇلى • بۇگىن، 14:35
اباي وبلىسى اكىمىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى تاعايىندالدى
تاعايىنداۋ • بۇگىن، 14:28
سقو-دا بيىل العاش رەت كوكجوتەل اۋرۋى تىركەلدى
ايماقتار • بۇگىن، 14:20
قازاقستاندا اعاش كەسكەندەردىڭ جازاسى كۇشەيتىلەدى
قوعام • بۇگىن، 14:06
Jusan Bank اكتسيونەرلەرىنە ديۆيدەند تولەنبەيتىن بولدى
قوعام • بۇگىن، 13:51
ۇقساس جاڭالىقتار