«اڭساعان ءسابي» تاماشا-اۋ. تەك...

الايدا «تاستاندى» سابيلەردى اسىراپ الۋ ءۇشىن ۇزاق جىلدار بويى كەزەكتە تۇرىپ، سارىلا كۇتۋگە تۋرا كەلەدى. ال ەكۇ-عا ەكىنىڭ ءبىرىنىڭ قولى جەتە بەرمەيتىن. اسىرەسە مۇنداي سىناق ءسابيلى بولعىسى كەلگەن تابىسى ماردىمسىز، جاس وتباسىلارعا اۋىر ءتيدى. ولار ەكۇ-مەن اينالىساتىن جەكەمەنشىك كلينيكالاردىڭ اقىسى قىمبات كومەگىنە جۇگىنە الماي، مەملەكەتتىك بيۋدجەت ەسەبىنەن بولىنەتىن تەگىن كۆوتانى كەمىندە ءتورت-بەس جىل كۇتۋگە ءماج­بۇر بولدى. وعان شىدامى جەتپەگەن تالاي وتبا­سىنىڭ شاڭىراعى ورتاسىنا تۇسكەنى دە جاسى­رىن ەمەس.

وسى الەۋمەتتىك پروبلەماعا نازار اۋدار­عان پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ بىل­تىر­عى «جاڭا جاعدايداعى قازاقستان: ءىس-قيمىل كەزەڭى» جولداۋىندا: «وتباسىلىق-دەموگرافيالىق احۋال – زور الاڭداۋشىلىق تۋدىرىپ وتىرعان ماسەلە. وكىنىشكە قاراي، قازاقستاندا ءاربىر التىنشى وتباسى بالا سۇيە الماي وتىر. ساۋالداما كورسەتكەندەي، وتانداستارىمىزدىڭ 20 پايىزعا جۋىعى مۇنى اجىراسۋعا نەگىز بولاتىن ەلەۋلى سەبەپ دەپ سانايدى»، دەگەن بولاتىن.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس ۇستىمىزدەگى جىلى ەلىمىزدە «اڭساعان ءسابي» الەۋمەتتىك باعدارلاماسى باستالىپ، رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن بولىنگەن 6 ميلليارد تەڭگەدەن استام قارجىعا 7 مىڭ ەكۇ تسيكلىن وتكىزۋ كوزدەلىپ وتىر. بۇل كورسەتكىش قازاقستاندا كەيىنگى ون جىل ىشىندە جاسالعان ەكۇ سانىمەن بىردەي ەكەندىگىن اتاپ ايتقان ابزال. اللا بۇيىرتسا، بيىل مەملەكەت ەسەبىنەن تەگىن جاساندى ۇرىقتاندىرۋ جولىمەن ءسابيلى بولاتىن وتباسىلار سانى بىلتىرعىمەن سالىس­تىرعاندا 7 ەسە كوبەيىپ، شامامەن 3-4 مىڭداي شاڭىراق شاتتىققا بولەنبەكشى. وسىلايشا، ەكۇ كەزەگىندە جىلدار بويى جانار­لارىنا جاس تۇنىپ تۇرعان جاندار سانى كۇرت ازايىپ، ەرتەڭگى كۇنگە ءۇمىتى ارتىپ، ىرگەسى نىعايا تۇسەتىن وتباسىلار قاتارى قالىڭداۋعا ءتيىس.

دەگەنمەن، قوعامدا ەكۇ-عا قاتىستى الاڭ تۋعىزىپ وتىرعان شەتىن ماسەلە دە بارىن ەسكەرمەسكە بولماس. ول – ۇلتىمىزدىڭ جەتى اتاعا دەيىن قىز الىسپايتىن، قان تازالىعىن ساقتاۋ ءداستۇرىن بۇزباۋ جايى. ويتكەنى ەكۇ سانى ارتقان سايىن ءبىر دونور اكەدەن تارايتىن ۇلدار مەن قىزداردىڭ وسكەندە بىلمەستىكپەن ءبىر-بىرىنە عاشىق بولىپ، وتباسى قۇرۋ ىقتيمالدىلىعى دا ارتا تۇسەتىندىگىن ەشكىم جوققا شىعارا المايدى. وسىعان وراي، ەندى ەلىمىزدە ەلەۋلى قارقىن الا باستايتىن ەكۇ ءىسىن جۇيەلەندىرۋ قاجەتتىگى تۋىنداپ وتىر. سەبەبى قازىر قازاقستاننىڭ 8 وڭىرىندە تۇرعىندارعا ەكۇ قىزمەتىن كورسەتەتىن 19 مەديتسينالىق ۇيىم بار، ونىڭ 18-ءى – جەكەمەنشىك كلينيكالار. ۇرپاق جاڭعىرتۋ دەنساۋلىعىن ساقتاۋ ماماندارىنىڭ پىكىرىنشە، ەڭ الدىمەن، ەكۇ-عا دونور رەتىندە قاتىساتىن ءاربىر ەر ادامنىڭ ۇرىعىن پايدالانۋ سانى شەكتەلۋى قاجەت. ال سونداي شەكتەۋدىڭ قاتاڭ ساقتالۋىن قامتاماسىز ەتۋ جانە قاداعالاۋ ءۇشىن دونورلاردىڭ رەسپۋبليكا بويىنشا بىرىڭعاي دەرەك بازاسىن قۇرۋدى قولعا الماي بولمايدى.

تاعى ءبىر ويلانارلىق جايت – قازىرگى كەزدە قازاق جىگىتتەرىنىڭ اراسىندا دونور بولۋعا ىنتا بىلدىرۋشىلەر از ەكەن. كەيبى­رەۋ­لەرى وسى ماقساتقا دەنساۋلىعى جارامدى-جارامسىزدىعىن انىقتاۋ ءۇشىن ءارتۇرلى اناليز تاپسىرۋ قاجەتتىگىن ەستىگەندە سونى قيىنسىنىپ، اۋەلگى نيەتىنەن اينىپ قالاتىن كورىنەدى. ال دونور بولىپ جۇرگەن وزگە ەتنوس وكىلدەرى اراسىندا سوناۋ يزرايلدەن ادەيىلەپ كەلىپ، جەر بەتىندە ەۆرەي ۇلتىن قالايدا كوبەيتۋ ماقساتىن كوزدەيتىندىگىن اشىق ايتاتىن ازامات تا بار بولىپ شىقتى. سونداي-اق ەۋروپا ەلدەرىندەگى ەكۇ دونورلارىنىڭ ىشىندە ءوز قانىنان جاراتىلاتىن ادامداردىڭ ناقتى كىم ەكەنىن ءومىر بويى بىلمەي وتسە دە، ءبارىبىر ولاردىڭ سانىن كوبەيتۋدى ويلاپ، اتى-ءجونىن جاسىرمايتىن اتاقتى ادامدار، سونىڭ ىشىندە نوبەل سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتتارى دا بار ەكەن...