«ايران ىشكەندەر» تۇتىلىپ ءجۇر مە؟ الدە ءالى دە قۇتىلىپ ءجۇر مە؟

پىكىر • 18 اقپان، 2021

«ايران ىشكەندەر» تۇتىلىپ ءجۇر مە؟ الدە ءالى دە قۇتىلىپ ءجۇر مە؟

101 رەت كورسەتىلدى

قوعامىمىزدى ىشتەن ءىرىتىپ، جەگىدەي جەپ جاتقان جەمقورلىق ىندەتىمەن كۇرەس اياۋسىز ەكەندىگىن ايعاقتايتىن دەرەكتەردى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى كۇن سايىن دەرلىك ناعىز مايداننان كەلگەن جاقسى لەپەستەي سۇيىنشىلەتە جاريالاۋ ۇستىندە. اتقارىلعان ءىستىڭ ناتيجەسى دە جامان ەمەس: Transparency Inernational حالىقارالىق ۇيىمى انىقتاعان سىبايلاس جەمقورلىقتى قابىلداۋ يندەكسى بويىنشا قازاقستان بىلتىرعى جىلدىڭ قورىتىندىسىنا سايكەس العاش رەت 38 بالل جيناپ، الدىڭعى جىلعىمەن سالىستىرعاندا 19 ساتى جوعارىلاپ، 94-ورىنعا تابان تىرەپتى. ەلىمىزدەگى سىبايلاس جەمقورلىق قىلمىستارىنىڭ سانى 5 پايىزعا كەمىگەن. بۇعان بۇرىنعى مەملەكەتتىك قىزمەت ىستەرى جانە سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگى ەكىگە ءبولىنىپ، انتيكور قىزمەتى جەكە ۆەدومستۆو بولىپ قۇرىلعاندىعى جانە سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى زاڭنامانىڭ ايتارلىقتاي قاتايتىلعانى وڭ ىقپالىن تيگىزگەندىگى انىق.

كارىباي مۇسىرمان

بۇل رەتتە مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ ەل بيلىگىنىڭ تىزگىنى قولىنا تيىسىمەن سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل ماسەلەلەرىنە ارنالعان كەڭەس وتكىزىپ، سىبايلاس جەمقورلىقتى جويۋ اكىمدەر جۇمىسىنىڭ نەگىزگى كورسەتكىشتەرىنىڭ ءبىرى بولاتىندىعىن، بۇل ءۇشىن ولارعا جەكە جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەلەتىندىگىن مالىمدەي كەلىپ: «ەگەر ءبىز سىبايلاس جەمقورلىقتى تۇبىرىمەن جويعىمىز كەلسە، مەنىڭ پىكىرىمشە، مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ باسشىلارى وزدەرىنىڭ قاراماعىنداعى قىزمەتكەرلەر سىبايلاس جەمقورلىق قىلمىستار جاساعان جاعدايدا وتستاۆكاعا كەتۋى كەرەك»، دەگەن بولاتىن.

وسىعان وراي «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك قىزمەتى تۋرالى» زاڭىنىڭ 43-بابىنا «...مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ ءبىرىنشى باسشىلارى، ورتالىق جانە جەرگىلىكتى مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ دەربەس قۇرىلىمدىق بولىمشەلەرىنىڭ باسشىلارى لاۋازىمدارىن اتقاراتىن مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەر وزدەرىنە تىكەلەي باعىنىستى مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ سىبايلاس جەمقورلىق قىلمىستار جاساعانى ءۇشىن مىناداي:

1) باعىنىستى ادام جاساعان سىبايلاس جەمقورلىق قىلمىس پەن سىبايلاس جەمقورلىق قۇقىق بۇزۋشىلىقتار جاساۋدىڭ الدىن الۋ جونىندەگى لاۋازىمدىق مىندەتتەردى ورىنداماۋداعى نەمەسە تيىسىنشە ورىنداماۋداعى كىنا اراسىنداعى بايلانىس انىقتالعان;

2) باعىنىستى ادامعا قاتىستى سىبايلاس جەمقورلىق قىلمىسى ءۇشىن قىلمىستىق جاۋاپتىلىققا تارتۋ تۋرالى زاڭدى كۇشىنە ەنگەن سوت اكتىسىنىڭ بولۋى كەزىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭدارىنا سايكەس تارتىپتىك جاۋاپتىلىقتا بولادى» دەگەن وزگەرىس ەنگىزىلدى.

ال وسى زاڭ تالابىنىڭ ءىس جۇزىندە ورىندالۋى قالاي؟ قازىر الەۋمەتتىك جەلىدە ءبىر اكىمنىڭ ورىنباسارى ءوزىنىڭ قاراماعىنداعى باسقارما باسشىسىنىڭ جەمقورلىعى ءۇشىن سوتتالعاندىعىنا بايلانىستا قىزمەتىنەن كەتۋگە ءوتىنىش بەرگەنىمەن، قاتاڭ سوگىس ارقالاپ، قىزمەتىندە قالدىرىلعانىنىڭ دۇرىس-بۇرىستىعى جايلى پىكىرسايىس قىزىپ تۇر. ارينە، اكىمنىڭ ءوز ورىنباسارىنىڭ ورىن العان سىبايلاس جەمقورلىق قىلمىسقا ەش قاتىسى جوقتىعىن ەسكەرىپ، قولدانىستاعى زاڭناما اياسىندا وسىنداي شەشىم قابىلداعاندىعى داۋسىز. كەي وڭىرلەردە قاراماعىنداعى باسقارما باسشىسى پارا الىپ ۇستالىپ، سوتتالعاندىعى ءۇشىن ءوز وتىنىشىمەن قىزمەتىن دوعارعان اكىم ورىنباسارلارى دا بار.

دەگەنمەن وسى سىبايلاس جەمقورلىققا قاتىستى زاڭناماعا ەنگىزىلگەن وزگەرىستىڭ ادىلدىگى مەن نەگىزدىلىگى كۇمان تۋدىرماي قويمايدى. سەبەبى زاڭدا كورسەتىلگەندەي، «باعىنىستى ادامعا قاتىستى سىبايلاس جەمقورلىق قىلمىسى ءۇشىن قىلمىستىق جاۋاپتىلىققا تارتۋ تۋرالى زاڭدى كۇشىنە ەنگەن سوت اكتىسىنىڭ بولۋى» ونىڭ تىكەلەي باسشىسىنىڭ ءوز قىزمەتىنەن بوساتۋ جونىندە ءوتىنىش بەرۋىنە نەگىز بولادى. الايدا كەز كەلگەن ءوڭىردىڭ كەز كەلگەن باسقارماسى باسشىسىن سول ءوڭىر اكىمىنىڭ ورىنباسارى ەمەس، اكىمىنىڭ ءوزى تاعايىندايتىنى ءمالىم. اكىمدەردىڭ ءبارى بىردەي ءوز ورىنباسارىنان باسقارما باسشىسى ەتىپ كىمدى تاعايىنداۋ كەرەكتىگىن سۇراپ جاتپايتىندىعى دا بەلگىلى. سوندا قالاي؟ ءوزى تاڭداپ، تاعايىنداماعان باسقارما باسشىسىنىڭ بىلىق-شىلىعى ءۇشىن اكىمنىڭ ورىنباسارى نەگە جاۋاپ بەرۋگە ءتيىس؟ قيسىنعا سالساق، ول ءۇشىن اكىمنىڭ ءوزى جاۋاپ بەرگەنى ءجون ەمەس پە؟

بۇل – تەك اكىمدىكتەرگە ەمەس، بارلىق مەملەكەتتىك ورگانعا ءتان كەرەعار قۇبىلىس. ويتكەنى كوماندالىق اۋىسۋلار ءۇردىسى ءالى دە تولىق تىيىلماي، جالعاسىپ جاتىر. اكىمدەر دە، مينيسترلەر دە تاعايىندالا سالىسىمەن ساياسي قىزمەتشى سانالاتىن ورىنباسارلارىن عانا ەمەس، وڭىرلىك باسقارمالاردىڭ، مينيسترلىكتەردىڭ كوميتەتتەرى مەن دەپارتامەنتتەرىنىڭ باسشىلارىن دا بىرىنەن سوڭ ءبىرىن اۋىستىرىپ، ء«وز ادامدارىن» اكەلىپ جاتقاندىعىن كوزى ەمەس، كەۋدەسى سوقىر عانا كورمەيدى.

دەمەك، «ايران ىشكەن قۇتىلىپ، شەلەك جالاعان تۇتىلادى» دەگەن ءومىر شىندىعى تۇبەگەيلى وزگەردى دەپ ايتۋعا ءالى ەرتە.

كۇننىڭ ماڭىزدى جانە وزەكتى جاڭالىقتارىن «ەگەمەن قازاقستان» تەلەگرام كانالىنان وقىڭىز