ەنەرگەتيكانىڭ قىسقاشا دامۋ جولدارى – ءبىرىنشى، يندۋستريالىق رەۆوليۋتسيا XVΙΙΙ عاسىردىڭ اياعىندا انگليادا قاراپايىم توقىما ءوندىرىسىن مەحانيكالاندىرۋدان باستالعانى بەلگىلى. بۇرىن قولمەن ىستەلگەن قارا جۇمىس ءبىر جۇيەگە باعىندىرىلدى. وسىلايشا زاۆود، فابريكالار پايدا بولدى. ءبىرىنشى ونەركاسىپتىك رەۆوليۋتسياسىنىڭ جەتىستىكتەرىنە جول اشقان نەگىزگى قوزعالتقىش كۇش – كومىر مەن بۋ بولدى دەپ ەسەپتەيدى دجەرەمي ريفكين. دجەرەمي ريفكين-امەريكالىق ەكونوميست، ساياسات تانۋشى. ەكىنشى يندۋستريالىق رەۆوليۋتسيا XX عاسىردىڭ باس كەزىنە سايكەس كەلدى. ەكىنشى يندۋستريالىق رەۆوليۋتسيا كەزىندە ەلەكتر ەنەرگيانى ءوندىرۋ كەڭىنەن تارادى. ەديسسوننىڭ ەلەكترلىك جارىقتاندىرۋ شامى ىسكە قوسىلدى. تەلەفون، راديو، تەلەديدار قۇرالدارى پايدا بولدى. مۇناي مەن گاز ءوندىرۋ بارىنشا دامىدى. ونىڭ ونىمدەرىن پايدالاناتىن اۆتوكولىكتەر، باسقا تۇرمىستىق تەحنيكالار دۇنيەگە كەڭىنەن تارادى. وسى ءۇدىرىستىڭ اقىرىندا ادامزات قاۋىمى مۇناي مەن گازدىڭ، باسقا دا مينەرالدى شيكىزات كوزدەرىنىڭ جەتىسپەۋشىلىگىنە ۇرىندى. جەر شارىنىڭ ەكولوگيالىق جاعدايى ناشارلادى. دجەرەمي ريفكين ادامزاتتى وسى داعدارىستان شىعارۋدىڭ جولى رەتىندە ۇشىنشى يندۋستريالىق رەۆوليۋتسيانىڭ جەتكەنىن مالىمدەيدى.ونىڭ باستاپقى دا نەگىزگى بەلگىسى رەتىندە ساندىق بايلانىس قۇرالدارىنىڭ ومىرگە كەلىپ،ەرەكشە ەكپىنمەن دامي تۇسكەنىن ايتادى. «ينتەرنەت» الەمدى وزگەرتتى. بىراق ادامزات تۇتىنىپ كەلە جاتقان قۋات كوزدەرى بۇرىڭعى قالپىندا قالىپ وتىر. ادامزات ۇرىنىپ وتىرعان قازىرگى ەكونوميكالىق داعدارىستار مىنە وسى جاعدايدان باستاۋ الىپ وتىر دەيدى دجەرەمي ريفكين.

ەۋروپا ەلدەرى قازىردىڭ وزىندە كۇن مەن جەل ەنەرگياسىن سەنىمدى تۇردە مولىنان يگەرۋدە. بولاشاقتا تاۋسىلمايتىن قۋات كوزى رەتىندە سۋتەگىن يگەرۋدى جولعا قويۋدا.

كاسىبي قىزمەت سالاسىنا عىلىم جانە تەحنيكا، ونىڭ ىشىندە ەلەكتر ەنەرگياسىن ءوندىرۋ، تاراتۋ جانە تۇتىنۋ ۇردىستەرى كىرەدى. تۇلەكتەردىڭ كاسىپتىك قىزمەت ەتۋ وبەكتىلەرىنە ەلەكترلىك ستانتسيالار، ءارتۇرلى كەرنەۋدەگى ەلەكترلىك تاراتۋ توراپتارى جاتادى.

«ەلەكترەنەرگەتيكاسى» ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسى   بويىنشا باكالاۆردىڭ كاسىبي قىزمەت پاندەرىنە: ەلەكترلىك تاراتۋشى جەلىلەر، ەلەكترلىك ستانتسيالار جانە قوسالقى ستانتسيالار، تاراتۋشى جەلىلەردەگى رەلەلىك قورعانىس جانە اۆتوماتيكا جاتادى. سونىمەن قاتار، اتقاراتىن كاسىبي قىزمەت تۇرلەرىنە: وندىرىستىك-تەحنولوگيالىق قىزمەت كورسەتۋ جانە ەكسپلۋاتاتسيالىق،  ۇيىمداستىرۋ جانە باسقارۋ، مونداجداۋ-جوندەۋ، ەسەپتىك – جوبالاۋ، ەكسپەريمەنتالدى-زەرتتەۋ جۇمىستارى كىرەدى.

عىلىم جانە تەحنيكا سالاسىنىڭ كاسىبي قىزىمەتى،  ەلەكتر ەنەرگياسىن قولدانۋ مەن تاراتۋ ءوندىرىسىن وزىنە كىرگىزۋ بولىپ تابىلادى. ءبىتىرۋشى تۇلەكتەردىڭ كاسىبي قىزمەتتەرىنىڭ وبەكتىسى بولىپ ەلەكتر ستانتسيالار، ءار ءتۇرلى كەرنەۋلى تاراتۋشى ەلەكتر جەلىلەرى قاراستىرىلادى. كاسىبي قىزمەتكە: تارتۋشى ەلەكتر توراپتارى، ەلەكتر ستانتسيالارى مەن قوسالقى ستانتسيالار، تاراتۋشى توراپتىڭ اۆتوماتيكاسى جانە رەلەلىك قورعانىسى كىرەدى. كاسىبي قىزمەتتىڭ تيپتىك ماقساتى: جۇمىس جاساۋ ساپاسىن باقىلاۋ جانە تەحنيكالىق قىزمەت كورسەتۋ، جەتىلدىرۋ، ەلەكترمەن جابدىقتاۋ جۇيەلەرىندە تەحنيكا-ەكونوميكالىق كورسەتكىشتەردى جاقسارتۋ جانە مودەرنيزاتسيالاۋ، ەلەكترلىك ستانتسيالار مەن قوسالقى ستانتسيالار، كوممۋتاتسيالىق اپپاراتتاردى ستاندارتتى سەرتيفيكاتسيالىق سىناقتاردان وتكىزۋ، قورعانىستىق اپپاراتتاردى، وقشاۋلاعىشتاردى، ولشەۋىش اسپاپتاردى، رەلەلىك قورعانىس پەن اۆتوماتيكا قۇرالدارى مەن جۇيەلەرى، توق جانە كەرنەۋ ترانسفورماتورلارى، ەلەكترمەن جابدىقتاۋ جۇيەسىنىڭ  جوبالارىن ازىرلەۋگە قاتىسۋعا، ءار ءتۇرلى كەرنەۋلى ەلەكتر ستانتسيالار مەن قوسالقى ستانتسيالار، تەحنيكالىق ۇسىنىستاردىڭ ەكسپەرتتىك باعالاۋىن جۇرگىزۋ، تەحنيكالىق تاپسىرمالار مەن باسقا قۇجاتتار، ەلەكترمەن جابدىقتاۋ جۇيەسى جوباسىمەن بايلانىستى، ەلەكترلىك جەلىلەر ولشەۋىش پارامەترلەرىنىڭ ولشەۋ قۇرالدارىنىڭ نەگىزگى بولىپ مەترولوگيالىق تەكسەرىلۋدىڭ ىسكە اسىرىلۋى جاتادى. 

-ۋنيۆەرسيتەتتىڭ وسى سالاداعى دايىنداپ جاتقان ماماندارىنىڭ بىلىكتى جانە وندىرىسكە دايىن بولۋىنا وڭىرلىك كاسىپورىندار دا ءوز ۇلەستەرىن قوسۋدا.

«قاراجانباسمۇناي»  مەن Yessenov University اراسىنداعى مەموراندۋم نەگىزىندە ەلەكترەنەرگەتيكا ماماندىعىنىڭ ستۋدەنتتەرىن كەن ورىنداعى تاجىريبەلىك بىلىكتىلىكتى ارتتىرۋعا باعىتتالعان وقىتۋ باستالدى. وسىعان وراي «قاراجانباسمۇناي» باسقارما وكىلدەرىمەن ستۋدەنتتەراراسىندا كەزدەسۋ ءوتتى.

«قاراجانباسمۇناي» اق باسقارما وكىلدەرى جالىندى جاستارعا جىلى لەبىز ءبىلدىرىپ، ستۋدەنتتەردىڭ كەنورنىنان جينايتىن تاجىريبەسى العان ءبىلىمىن شىڭداي تۇسەتىنە سەنىم ءبىلدىردى. Yessenov University جانە «قاراجانباسمۇناي» اق اراسىنداعى وسىنداي باستاما بولاشاق بىلىكتى مامانداردىڭ ودىرىستىك تاجىريبە جيناقتاۋعا جانە تەوريالىق ءبىلىمىن تاجىريبەمەن ۇشتاستىرۋعا ۋلكەن مۇكىندىك بولىپ وتىر، دەيدى «ەنەرگەتيكا جانە كولىك» كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى كوپتىلەۋ باجيكوۆ.

ماڭعىستاۋ وبلىسى