وزگە ەلدەر قىزىعاتىن جەتىستىكتەر

اتالعان ورتالىقتىڭ باسشىلارىنان تاۋەلسىزدىك قۇرداستارىمەن كەزدەسىپ، اڭگىمەلەسۋگە جۇمىس اراسىندا ۋاقىت تابۋىن سۇرادىم. «جارايدى، كەلىڭىز. ەكەۋى دە جاس بولعانىمەن ءبىلىمدى، تاباندى، ىزدەنىستەرى مول جاندار. پاتسيەنتتەر جۇرەگىنە جول تابا بىلەتىن، ارىپتەستەرىن سىيلاۋىمەن بىرگە وزدەرىن دە سىيلاتا الاتىن جاستار»، دەگەن.

ەكەۋى بولمەگە قاتار كىردى. سىپايى قالىپپەن امانداسقان ولارعا تاۋەلسىزدىك قۇرداستارى رەتىندە وزدەرىمەن اڭگى­مە­لەسك­ىم كەلەتىنىن ايتقانمىن. سودان ەرگەن «قىزدىڭ جولى جىڭىشكە عوي، الدىمەن دينارا ايتسىن»، دەدى.

دينارا بەردىباەۆا بۇرىنعى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ تۋماسى ەكەن. ول مەملەكەت مەديتسينالىق ماماندار دايارلاۋعا گرانتتار ءبولىپ، بولاشاق جاس­تار­عا ۇلكەن قولداۋ كورسەتكەنىن اتاپ ءوتتى. ءوز وسى مۇمكىندىككە قول جەتكىزىپ، جوعارى وقۋ ورنىندا گرانتپەن ءبىلىم العان.

«اتا-انام جوعارى ءبىلىم الۋدا وقۋ­ى­م­­نىڭ اقىسىن تولەيتىندەي جاعدايدا ەمەس ەدى. ءبىز وقىپ جۇرگەندە جىل سا­يىن مەديتسينالىق ماماندار دايارلاۋعا بولىنگەن گرانت سانى ءوسىپ وتىردى. سونىڭ ناتيجەسىندە قانشاما جاستىڭ دارىگەر بولۋعا جولى اشىلدى. مەن قازاق مەكتەبىن بىتىرگەندىكتەن، قازاق تىلىندەگى توپتى قالادىم. بۇرىندارى قازاق تىلىندە مەديتسيناعا قاتىستى ادەبيەتتەر دە بولماعان عوي. ال وقۋ بىتىرەرگە تامان وتاندىق، ونىڭ ىشىندە ءوز ۇستازدارىمىز، پروفەسسور، دوكتورلاردىڭ قازاق تىلىندەگى وقۋلىقتارى، مونوگرافيالارى جارىق كوردى. بۇل وقۋدى ءتىپتى جەڭىلدەتتى. قازاق تىلىندە وقىعان جاننىڭ ارتىقشىلىعى – ءۇش ءتىلدى بولىپ قالىپتاسادى، اعىلشىن، ورىس تىلدەرى مەن انا ءتىلى قوسىلعاندا كوكجيەك تىپتەن كەڭەيە تۇسەدى. جۇمىس ىستەپ جۇرگەندە دە كوپ كومەگى تيەدى. مەنىڭ ناعاشى اتام – دارىگەر. ول كەزدەرى كوكشەتاۋدا قازاقشا سويلەيتىن مامان دارىگەر وتە سيرەك ەكەن. باعىمىزعا وراي ەلوردادا زاماننىڭ وزىق تەحنولوگيالارىن باتىل ەنگىزەتىن، زاماناۋي جابدىقتالعان، ەڭ باستىسى ءبىلىمدى ماماندارى بار كوپتەگەن ورتالىق، كلي­نيكا اشىلدى. سولاردا ستۋدەنت رەتىندە تاجىريبەلىك ساباقتار وتتىك، رەزيدەنتۋراعا وسى كلينيكاعا كەلدىم. ال ونى بىتىرگەن سوڭ ۇلتتىق ورتالىققا جۇمىسقا قالدىردى» دەيدى كەيىپكەرىمىز.

ال ەرگەن كەنجەعۇلوۆ اقتوبە وبلىسى ايتەكە بي اۋدانىنداعى جاباساق دەگەن شاعىن اۋىلدا تۋىپ ءوسىپتى. اكە-شەشەسى – مۇعالىم. مەكتەپ بىتىرگەن سوڭ دارىگەر بولامىن دەپ شەشىم قا­بىل­داعان.

«اقتوبەدە وقىپ جۇرگەنىمدە You tube ارناسىنان ۇلتتىق ورتالىق جايىندا تۇسىرىلگەن بەينە روليكتى كوردىم دە كەرەمەت قىزىقتىم. وندا ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ قولداۋىمەن «بولاشاق گوسپيتالى» دەپ اشىلعان ەلورداداعى ورتالىقتاردىڭ جۇمىسى قامتىلىپتى. ادام نەگىزى ارمانداي ءبىلۋى كەرەك دەپ ويلايمىن. سول ساتتەن مەن وسىنداي ورتالىقتا جۇمىس اتقارسام دەپ ارماندادىم. نەگىزى ءبىزدىڭ اۋلەتتە دارىگەر وتە از، اتامنىڭ قارىنداسى دارىگەر بولعان. ول كەزدە قازاق مەكتەبىن بىتىرگەن اۋىل بالالارىنا مەديتسينا جوو-لارىندا وقۋ وتە قيىن بولاتىن. ال قازىر 95-97 پايىز شاماسىندا قازاق جاستارى وقىپ، وسى ماماندىقتى تاڭداپ جاتىر. سوسىن ءوزىم ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن نەيروحيرۋرگيانى الايىق. قازىرگى قازاقستاننىڭ وسى سالاداعى جەتىستىكتەرىمەن بۇرىنعىسىن ءتىپتى دە سالىستىرۋعا كەلمەيدى. اراسى – جەر مەن كوكتەي»، دەيدى ەرگەن.

ول ورتالىقتا ج ۇلىن نەيروحيرۋرگيا­سى شەتكى جۇيكە جۇيەسىنىڭ پاتولوگياسى بولىمشەسىندە ىستەيدى ەكەن. مۇندا كەز كەلگەن اۋىل تۇرعىنى شەتەلدەردە وتە قىمبات تۇراتىن وپەراتسيالاردى، جوعارى مامانداندىرىلعان ەم تۇرلەرىن مەملەكەت ەسەبىنەن الىپ جاتىر. ونىڭ ايتۋىنشا، دامىعان شەتەلدەردە كورسەتىلەتىن ەم تۇرلەرىنەن بىزدەگى قىزمەتتىڭ ەش ايىرماسى جوق. ءتىپتى كەيبىر تۇستا جەتىس­تىكتەرمىز شەتەلدىڭ ەمىنەن دە اسىپ تۇ­سە­دى. مىسالى، ءار پاتسيەنت ءۇشىن تەك وزىنە لايىقتالعان 3D ومىر­تقا جاساپ، ىسىك جايلاعان اۋرۋ ومىرت­قانى الىپ تاستاپ، جاساندى بولعا­نىمەن، وزىنىكىنەن ايىرماسى جوعىن ورناتۋ – وتاندىق عالىمدار مەن دارىگەرلەر ىزدەنىسىنىڭ تازا جەمىسى. قازىر بۇل جايىندا الەمدىك عىلىمي باسىلىمداردا ماقالا جارىق كورگەن سوڭ دۇنيە ءجۇزىنىڭ نەيروحيرۋرگتارى كوز تىگىپ وتىر.

«بىلتىر 4 ادامعا وسىنداي وپەراتسيا جاسالدى. قازىر ولار اتتاي بولىپ شاۋىپ كەتتى. ناتيجەسى وتە كەرەمەت. ەندى ۋاقىتى كەلگەندە، بولاشاقتا 3D ومىرتقا جاپپاي قولدانىسقا ەنەدى دەپ ويلايمىز. تاماشا ەمەس پە؟ بۇل تاۋەلسىزدىك تابىسى دەپ بىلەمىن»، دەيدى جاس دارىگەر.

راسىندا، بۇگىنگى قازاقستان نەيرو­حي­رۋرگياسىنىڭ دەڭگەيى ورتالىق ازيا­دا الدىڭعى ورىندا. ەندى وسى جەتىس­تىك­تەردى ۇستاپ تۇرۋ عانا ەمەس، ءارى قاراي دامىتۋ ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك جۇك­تەي­دى. ورتالىقتا ماماندار ىزدە­نى­سىنە جول اشىلعان. مۇنداعى كىتاپ­حا­نا­نىڭ جۇمىسى – كوپكە ۇلگى بولارلىقتاي دارەجەدە. مىسالى، جىل باسىندا ماماندار وزدەرىنىڭ عىلىمي ىزدەنىسىنە قاتىستى ادەبيەتتەر ءتىزىمىن جاساپ وتكىزگەن. كىتاپحانا سول ەڭبەكتەردى ساتىپ الىپ، زاماناۋي مەديتسيناعا قاتىستى اقىلى پورتالدارعا رۇقسات الىپ بەرگەن.

ەكى جاستان دا ۇستازدارى جايلى سۇ­را­عانمىن. «ج ۇلىن-مي دەگەن وتە نازىك دۇنيە عوي، قالتارىسى، قاتپارلارى مول. سوندىقتان ۇستازداردان وتە كوپ ۇيرەنەسىڭ. تاجىريبە جيناقتاعان، پاتسيەنتتەردىڭ كەرەۋەتىنىڭ الدىندا، وپەراتسيا ۇستەلى جانىندا ساعاتتاپ ۋاقىت جىبەرگەن ولاردىڭ قولىنىڭ ءار قيمىلى، قوزعالىسى، ودان كەيىنگى پاتسيەنتتى قاتارعا قوسۋداعى ەڭبەگىن كورۋ – ۇلكەن مەكتەپ. مىسالى، مي ىسىگى دەيىك. سونىڭ ءوزى ءار ادامدا ارقالاي وتەدى. كىتاپتا جازىلعانداي بارلىعى تۇپ-تۋرا شىعا بەرمەيدى. ال تاجىريبە جيناقتاعان مامان سونىڭ بارلىق قال­تارىسىن جاقسى بىلەدى. ءبىزدىڭ باقى­تى­مىز – وسىنداي مامانداردىڭ الدىمىزدا ءجۇرۋى جانە ولاردان كەز كەلگەن ۋاقىتتا كەڭەس سۇراپ، بىلىگىمىزدى تاجىريبەمەن تولىقتىرا الاتىنىمىزدا. ماماندىعىمىز وتە قيىن بول­عانىمەن، پاتسيەنتتىڭ جازىلعانىن كور­گەندە بارلىعىن ۇمىتاسىڭ. بىرەۋگە قۋانىش سىيلاۋ، العىسىن الۋ سونداي كوڭىلىڭدى وسىرەدى. كەيدە پاتسيەنتىڭدى ويلاپ ءتۇن ورتاسىندا ويانىپ كەتىپ، ۇيقىڭ بۇزىلىپ، ورنىڭنان تۇرىپ ينتەرنەت اقتارىپ، وزگە ەلدەردەگى ەم تۇرلەرى قالاي جۇرۋدە دەپ عىلىمي ماقالالاردى اقتارىپ كەتەسىڭ. ال كەيدە ۇيگە قاناتتانىپ قايتاسىڭ»، دەيدى ولار.

ۇلتتىق ورتالىقتىڭ اشىلۋىنا 10 جىل تولۋىمەن حالىقارالىق عىلىمي كونفەرەنتسيا وتكەندە جەر-جەردەن عالىمدار، ايتۋلى ماماندار جينالدى. «سوندا ولار ءبىزدىڭ ورتالىقتىڭ جەتىستىكتەرىنە قىزىقتى، تاڭداندى. ال ءبىزدىڭ كەۋدەمىزدى ماقتانىش كەرنەپ تۇردى. كوردىڭىز بە، بىزگە وزگەلەر قالاي قىزىعاتىنىن؟! وسىنىڭ بار­لى­عى تاۋەلسىزدىكتىڭ ارقاسى، ال ءبىز تاۋەلسىزدىك قۇرداستارمىز. ءبىز ەركىن تىنىستى ەلدە تۋعان، ەركىن تىنىستاپ ءوسىپ، ەلگە قىزمەتتى، ادامدار دەنساۋلىعىن ساقتاۋدىڭ ابىرويلى دا قۇرمەتتى ءىس ەكەنىن ءبىلىپ ءوسىپ كەلەمىز»، دەيدى ەرگەن مەن دينارا.