جۇمىسى بىردەي، جالاقىسى ءارتۇرلى...

راس، شەتەل ينۆەستورلا­رى ءوڭىر ەكونو­ميك­اسىنا، اسى­رەسە مۇ­ناي-گاز ونەركاسى­بىنە قوماقتى ينۆەستيتسيا سالىپ وتىر. سونى سىلتاۋ ەتە مە، شە­تەل كومپانيالارى ينۆەستيتسيامەن بىرگە، ءوز ماماندا­رىن دا قوسا اكەلۋدى قولاي كو­رەدى. ويتكەنى ينۆەستورلار قازاقستاندىق مامانداردىڭ بىلىكتىلىگىن تومەن سانايدى-مىس. شىنى­مەن سولاي ما؟

– ءبىز بىلتىردان بەرى 30-دان اساتىن شەتەلدىك جۇمىسشىلا­رى بار 43 كوم­پانياعا جۇرگىزىلگەن تەكسەرۋ كەزىندە 400-دەن استام زاڭ بۇزۋشىلىقتى انىقتادىق. سونىمەن بىرگە 16 كاسىپورىن­دا شەتەلدىك جانە جەرگىلىكتى قىز­مەت­كەرلەرگە ەڭبەكاقى تولەۋدە 109 سايكەسسىزدىك فاكتىسى راستالدى، – دەيدى وبلىستىق مەملە­كەت­تىك ەڭبەك ينسپەكتسياسى باسقار­ما­سى­نىڭ باسشىسى يگىلىك اۋباكىروۆ.

ونىڭ ايتۋىنشا، تەكسەرۋ قورىتىن­دىسىمەن 264 اكىمشىلىك ءىس قوزعالىپ، زاڭسىزدىققا جول بەرگەن كومپانيالارعا 88،6 ملن تەڭگەدەن استام ايىپپۇل سا­لىنىپتى. زاڭ بۇزاتىن كومپا­نيالاردىڭ دەنى «تەڭىز» كەن ورنىنداعى جوبالارعا مەردى­گەرلىككە تارتىلعان. جۇمىس بە­رۋ­شىلەر جۇمىسشىلاردىڭ تۇرمىستىق جاعدايىن جاق­سارتۋعا ءمان بەرمەيدى. ال جا­لاقى تولەۋ­دە ادىلدىك سالتانات قۇرماي، الشاقتىقتى 10 ەسەگە دەيىن ءوسىرىپ جىبەرەدى.

– ماسەلەن، 28 كۇندىك ۆاحتا­لىق اۋىسىممەن جۇمىس ىستەگەن قازاقستاندىق ينجەنەرگە 700 مىڭ تەڭگە جالاقى تولەنگەن. ال ءدال سونداي لاۋازىمدا جۇمىس ىستەگەن شەتەلدىك ينجەنەر 3 ملن تەڭگەدەن استام جالاقى العان، – دەيدى باسقارما باسشىسى يگىلىك اۋباكىروۆ.

مىنە، شەتەلدىك پەن قا­زاق­ستاندىقتىڭ اتقاراتىن جۇ­مى­سى بىردەي بولعانمەن، جالا­قى­داعى الشاقتىق جەر مەن كوك­تەي. جۇمىس بەرۋشى تاراپىنان وسىنداي الالاۋ بولعان سوڭ، ارينە شەتەلدىك جەرگىلىكتى جۇمىسشىعا شەكەسىنەن قا­راي­دى. ءتىپتى قازاقستاندىققا قا­راعاندا، شەتەلدىككە جاسالعان تۇرمىستىق جاعداي الدەقايدا جوعارى ەكەنى انىقتالعان.

– مۇنداي كەمشىلىكتەرگە بايلانىستى جۇمىس بەرۋشىلەرگە ارنايى مەر­زىمدە ونى جويۋ تۋرالى تالاپ قويىلدى. جۇمىس بەرۋشى ماسەلەنى قانداي ادىس­پەن شەشەتىنىن ءوزى بىلەدى. ءبىز ءۇشىن ماڭىز­دىسى – تالاپتىڭ ورىندالۋى، –دەيدى يگى­لىك اۋباكىروۆ. – كەيبىر كومپانيا­لار جۇمىس­شىلاردىڭ جالاقىسىن تولەۋ­دەگى سايكەسسىزدىكتى تەڭەس­تىردى. ەندى ءبىرى شە­تەلدىك قىزمەت­كەر­لەردى جۇمىستان شى­عارىپ جىبەردى. ءوزىمىز انىقتاعان فاك­تىلەر بويىنشا تالابىمىز ورىن­دالدى. ءبىز ماسەلەنى الدا دا باقىلاۋدا ۇستايمىز.

باسقارما تاراپىنان جۇر­گىزىل­گەن تەكسەرىس­تەن كەيىن شە­تەل­دىك 262 ازاماتتىڭ رۇقسات قا­عازى كەرى قايتارىلىپتى. ال ەل اۋماعىنان شىعارىلعان شەتەلدىك 212 ماماننىڭ اراسىندا 43 ۇلىبريتانيالىق، 24 تۇركيالىق، 33 تۇرىكمەنستاندىق بار. سونداي-اق بىلتىر اتى­راۋعا شەتەلدەن 17 مىڭ مامان جۇمىسقا تارتىلسا، بيىل شەتەلدىك جۇمىس كۇشىنە بە­رى­لەتىن كۆوتا 40 پا­يىزعا تو­مەندەتىلىپ وتىر. قا­زىر مۇنايلى وڭىردە الەمنىڭ وزگە ەلدەرىنەن 10567 مامان تارتىلعان.

– شەتەلدىك ۇلەسى بار مەكە­مەلەر­گە جىل سايىن جوس­پار­لى تەك­سەرۋ جۇر­گىزىلەدى. ولار­عا قو­يى­­لاتىن نەگىزگى تالاپ – شە­­تەل­دىك جۇمىس­شى سانىن 30-دان اسىرماۋ. وبلىس اكى­مىنىڭ وكىمىمەن ەكىنشى جارتى­جىلدىقتا تەكسەرىلەتىن كوم­­پانيالار ءتىزىمى بەكىتىلدى. وت­­كەن جىلى ولقىلىققا جول بەر­گەن كومپانيالار قايتادان تەك­سەرى­لەدى. باستى ماق­ساتىمىز – كەم­سىتۋ­شىلىك پەن تەڭسىزدىككە جول بەرمەۋ، – دەيدى وبلىستىق مەم­لەكەتتىك ينسپەك­تسيا باس­قار­­ماسىنىڭ باسشىسى يگىلىك اۋباكىروۆ.

اتىراۋ