كەيىپكەرىمىز اڭگىمەنى ساۋلەت ونەرى مەن قۇرىلىس سالاسىنا قالاي كەلگەنى­نەن باستادى. ءوزىمىزدى دە قىزىقتىرىپ وتىر­عانى وسى ساۋال ەدى. ايتۋىنشا، ماماندىق تاڭداۋ دەگەن ماڭىزدى ىستە ۇزاق ويلانعان. تاڭداۋ جاساۋ وڭايعا تۇسپەگەن.

– 2002 جىلى مەن ل.ن.گۋميلەۆ اتىن­داعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسي­تەتىنىڭ ساۋلەت فاكۋلتەتىنە ءتۇستىم. ودان بۇرىن ءوزىمدى باسقا ماماندىقتاردا سىناپ كورگەن ەدىم. مىسالى، الماتىدا مۇناي سالاسىندا وقىپ، قاراعاندىداعى IT-سەكتورىندا اۆتوماتتاندىرىلعان جوبالاۋ جۇيەسىندە دە ءبىلىم الدىم. وعان مۇلدەم قىزىقپادىم. وسىدان كەيىن مەن ساۋلەت ونەرىنە دەن قويا باستادىم، – دەيدى اسحات.

بۇل كەز ەلوردانىڭ ەندى-ەندى قانات جايىپ، قۇرىلىس قارقىنى قىزىپ تۇرعان شاق ەدى. «تەمىردى قىزعان كەزدە سوق» دەگەندەي، اسحات ناعىز ساۋلەت­شى رەتىندە ءوزىن بايقاستاپ، جەكە سەرىكتەس­تىگىن قۇرادى. وندا شامامەن وتىزعا جۋىق ادام ەڭبەك ەتىپ، مەملەكەتتىك جانە جەكەمەنشىك سەكتورلار ءۇشىن ءارتۇر­لى وندىرىستىك عيماراتتاردى جوبالاۋدى قولعا الادى. دامۋدىڭ جاڭا كەزەڭىنە اياق باسقان استانامەن بىرگە تۇلەگەن ول بىرنەشە جىلعى تاجىريبەسىن ەكسپو-2017 كورمەسىن وتكىزۋگە دايىن­دىق كەزىندە ءساتتى ۇشتاستىرىپ، ءتۇرلى ۆيدەو، اۋديو كورمەلەر ۇيىمداس­تىرىپ، شەتەلدىك كومپانيالارمەن جۇمىس ىستەي باستاعانىن ەسكە الدى.

– ەكسپو-2017 كورمەسىنەن كەيىن وسى ۋربانيستيكا ورتالىعىنا كەلدىم. ونى جاڭادان قايتا قۇردىق. ول كەزدە قالا اكىمى اسەت يسەكەشەۆ بولاتىن. اكىمدىككە ساۋلەت پەن قالا قۇرى­لىسىنىڭ كەيبىر جاڭا باعىتتارىن تال­قىلاۋ ءۇشىن الاڭ قۇرۋ تۋرالى ۇسى­نىس جىبەرگەن ەدىك. وسىلايشا 2016 جىلى ەلوردانىڭ باس جوسپارى بو­يىنشا جوبالاۋ توبىنىڭ قۇرامىنا كىردىم. كوپ ۇزاماي قالانىڭ باس جوس­پارىنا كونكۋرس جاريالانىپ، بۇگىنگە دەيىن ىسكە اسىرىپ كەلەمىز، – دەگەن ول ۇلكەن قالالارداعى قولايسىزدىق ماسەلەسىنىڭ ۋشىعىپ تۇرعانىن، بۇل رەتتە استانالىق جاياۋ جۇرگىنشىلەرگە كوشەدە ىڭعايسىزدىقتىڭ بار ەكەنىن ايتىپ ءوتتى. ويتكەنى ول باسقاراتىن ۋربانيستيكا ورتالىعىنىڭ نەگىزگى مىندەتى دە وسى – قالادا جايلى ورتا قالىپتاستىرۋ. «وتكەن عاسىردىڭ توقسانىنشى جىلدارى بىزدە ءوز بەتىمىزشە وقۋ پروتسەسى بولدى، ەشكىم باقىلاعان جوق. گولليۆۋد فيلمدەرىن كورىپ ءوسىپ، امەريكالىق سپورت تۇرلەرىن تاماشالادىق. ولاردىڭ ارمانى – ءۇي سالۋ، وتباسىنىڭ ءار مۇ­شەسىنە كولىك ساتىپ الۋ. مۇنداي يدەولوگيا پوستكەڭەستىك كەڭىستىككە جىلدام ورنىقتى، ويتكەنى مۇندا ونى الماستىراتىن باسقا ەشتەڭە بولعان جوق»، – دەپ ءسوزىن ساباقتاعان ا.ءسادۋوۆتىڭ ويىمەن كەلىسپەسكە شارامىز بولمادى. ويتكەنى كولىك قوزعالىسى ماسەلەسى كۇن وتكەن سايىن ۋشىعىپ، تار كوشەدە ءيىن تىرەسكەن كولىكتەن قالانىڭ دا، دالانىڭ دا اۋاسىن ءب ۇلىنىپ بارا جاتقانى راس. ءبىر عانا اسەم قالا الماتىنىڭ ەكولوگيالىق زارداپتاردان ارىلا الماي وتىرعانىن كوزىمىز كورىپ ءجۇر.

– كولىك قوزعالىسىن توقتاتۋ قيىن-اق. تەك بىزدە عانا ەمەس، كولىككە تاۋەل­­دىلىك بارلىق جەردە كەزدەسەدى. ارين­ە بۇعان قارسى شارا جاساۋ كەرەك ەكە­نىن تۇسىنەمىز. دامىعان ەلدەردىڭ ءوز ەكو­نو­ميكالىق مازمۇنى قالىپتاس­قان، سوندىقتان ادامعا دا، كولىككە دە ىڭعاي­لىلىق قاراستىرىلعان، – دەيدى اسحات.

ونىڭ ايتۋىنشا، ءبىز قازىر وتكەن عاسىردىڭ الپىسىنشى جىلدارىن­داعى باتىس قالالارىنىڭ دامۋ ساتىسىندا تۇرمىز. ولار ۇنەمى اۆتوكولىك ين­فراقۇرىلىمىن دامىتۋعا تىرىس­تى: كوپ دەڭگەيلى جول ايىرىقتارىن، جول وتكەلدەرى مەن تۇراقتاردى سالدى، بۇكىل جاياۋ جۇرگىنشىلەر كەڭىستىگىن قۇر­تىپ جىبەردى. «جەكە اۆتوكولىككە ارنال­عان كولىك ينفراقۇرىلىمىن ۇنەمى دامى­تۋدىڭ تەرىس تۇسى مىندەتتى تۇردە بولادى. سوندىقتان ولار قوعامدىق كولىكتى دامىتىپ، اقىلى اۆتوتۇراقپەن ورتالىقتاردى جابا باستادى. ورتالىققا جانە جايلى قالالىق ورتاعا كىرگىڭىز كەلە مە؟ اقى تولەتەدى نەمەسە قوعامدىق كولىكتە سەرۋەندەيتىن جاقسى بالاما ۇسىنادى. مۇنداي ستسەناري بولاشاقتا بىزگە دە كەلەدى»، – دەيدى.

ال ەلوردا ارحيتەكتۋراسى تۋرالى پىكىرىن سۇراعانىمىزدا، ساۋلەتشىنىڭ قالانىڭ ەسكى، تاريحي ورتالىعى تۋرالى قاراپايىمدىلىققا ەكپىن بەرەدى، سويتە تۇرا تالعامدى مينيماليزم ءستيلىن ۇناتاتىنىن اڭعاردىق.

– قالانىڭ ەسكى بولىگى وتە جايلى. ول ماڭايدان كەتكىم كەلمەيدى. سول جاعالاۋعا بارۋعا تۋرا كەلەدى، بىراق ول الىس جانە ىڭعايسىز، جەلدى. عيماراتتار جاقىن كورىنگەنمەن، كوشەلەر اراسى وتە الشاق. بارلىق تاريحي عيمارات، ءتىپتى كەڭەستىك مودەرنيزم مەن ءۇشىن وتە اسەرلى. ماسەلەن، كونگرەسس-حولل ەسكى كەلبەتىمەن ادەمى بولدى، ونى مويىنداۋ كەرەك. ماڭايىندا كىلەڭ كەڭەستىك كلاسسيتسيزمدە جاسالعان عيماراتتار ورنالاسقان. بۇل تاريحي عيماراتتار بەلگىلى ءبىر كەزەڭدە قالادا قانداي سايا­سي جانە ەكونوميكالىق پروتسەستەر بولعانىن ءتۇسىنۋ ءۇشىن ماڭىزدى، – دەيدى ول. ءيا، ايگىلى «اتىراۋ» كوپىرى ەسىلدىڭ قوس جاعالاۋىن قوسىپ، ۇزىنا بويى جاتىر. ەركەلەي اققان ەسىل بويىن جاعالاي كەلىپ، اتالعان جوبانىڭ يدەياسى تۋرالى ايتىپ ءوتۋىمىز ابدەن ورىندى.

– بۇل كوپىردىڭ قاجەتتىلىگى ايقىن بولدى. تەندەردە جەڭىسكە جەتكەن كومپانيا بىرنەشە رەت جوبانى ماقۇل­داۋ­عا ۇسىنعان بولاتىن. ءارتۇرلى ساۋ­لەت­شىلەردىڭ جۇمىسىن ساراپتاپ كوردى. ەرىك­تىلەردىڭ قاتارىندا مەن دە ءوز تۇجى­رىمدامامدى ۇسىنعان ەدىم. ساراپ­شىلار قاۋىمداستىعىنا ەرەك­شە ۇنادى. مۇنداعى يدەيا وتە قارا­پايىم – قوعامدىق كەڭىستىك قۇرۋ كەرەك بولدى. ياعني جاي عانا كوپىر ەمەس، ەستەتيكالىق ءبىر ەرەكشە دۇنيە. وسى­لايشا ءوزىمدى وزگەشە تۇستان سىناپ كور­دىم، – دەيدى ساۋلەتشى. ال كەلىسىم بويىنشا اتىراۋدىڭ گەوگرافياسىمەن بايلانىستى قانداي دا ءبىر توپونيمدەردى پايدالانۋ كەرەك بولعان. سوندىقتان كوپىردىڭ بەكىرە تۇقىمداس بالىق بەينەسى ناق وسى سەبەپتى تاڭدالىپتى.

اسحات ىنتالى جاس ماماندارعا تاجى­ريبەسىمەن بولىسۋگە، بىلگەنىن ۇيرەتۋ­گە دايىن. تۋعان ەل، وسكەن جۇرتى ءۇشىن ايا­نىپ قالماق ەمەس. ول باسقاراتىن ورتا­لىقتىڭ ەندىگى مىندەتى – قالانى بارىن­شا جايلى، ومىرشەڭ ەتۋ. ول ءۇشىن حالىقارالىق ساراپشىلارمەن بىرگە قازىرگى الەمدىك تەندەنتسيالاردى قاداعالاپ، وزگەرتەتىن تۇستارىن جوسپارلاپ وتىرعان كورىنەدى.

– قازىر نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ باس جوسپارىن – 2030 جىلعا دەيىنگى اۋماقتىق دامۋ قۇجاتىن دايىنداپ جاتىرمىز. كولىككە تاۋەلدىلىكتى ازايتۋ، جاياۋ جۇرگىنشىگە مول مۇمكىندىك جاساۋ – نەگىزگى مىندەت. بۇگىنگى تاڭدا ءبىزدىڭ قىزمەت سالامىزعا قارجى كوپ بولىنەدى. قالا قۇرىلىسى مەن ساۋلەت سالاسىندا نە ىستەۋ قاجەتتىگىن، ادامنىڭ پايداسىنا قالاي دۇرىس باعىتتاۋ كەرەكتى­گىن بىلەمىز. ەلىمىزدى، وتانىمىزدى بىرگە دامىتاتىنىمىزعا سەنەمىن، – دەيدى ا.ءسادۋوۆ.