مۇحاممادعالي ءابدۋوۆ: ۇلى ابايدىڭ ۇلاعاتى

رۋحانيات • 10 قاڭتار، 2020

مۇحاممادعالي ءابدۋوۆ: ۇلى ابايدىڭ ۇلاعاتى

80 رەت كورسەتىلدى

ەركىندىك الەمىندە ەڭسەلى ەلگە اينالعان قازاقستان 2020 جىلدىڭ ەسىگىن ەرەكشە ەلەۋلى جەتىستىكتەرمەن اشتى. اسىرەسە، تىلسىمى تەرەڭ تۇماندى تاريحتىڭ قويناۋىندا قالىپ، كۇڭگىرت تارتا باستاعان حالىقتىڭ رۋحاني قۇندىلىقتارى قايتادان ومىرگە كەلىپ، ءوزىنىڭ قادىرلى قاسيەتتىلىگىمەن جالپى جۇرتتى ءتانتى ەتتى.

قايرات ءابىلدا

بۇگىن مەن بولاشاققا قاجەتتى مۇنداي ماڭىزدى ماسەلەللەردىڭ جۇزەگە اسۋىنا جول اشقان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى، ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازارباەۆتىڭ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ»، « ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى» اتتى باعدارلامالى ماقالالارى ەكەندىگى بارشاعا بەلگىلى.

قازاق ەلى ءۇشىن 2020 جىلى دا ءدۇر سىلكىندىرەر ءدۇبىرلى دۇنيەگە تولى جىل بولماق. سونداي ءماندى وقيعالاردىڭ كوش باسىندا ۇلى ابايدىڭ 175 جىلدىق مەرەيتويى تۇرعاندىعى اقيقات. دايىندىعىنا جۇرت بولىپ جۇمىلا كىرىسكەن مارتەبەسى بيىك، اۋقىمى كەڭ، جاۋاپكەرشىلىگى جوعارى وسىنداي جالپىحالىقتىق شارانىڭ العاشقى بەتاشارى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى توقاەۆتىڭ تەرەڭ ويدىڭ تەبىرەنىسىنەن تۋعان، تىڭ تولعانىستارعا تولى «اباي جانە ءححى عاسىرداعى قازاقستان» اتتى ماقساتتى ماقالاسىنان باستاۋ الدى.

ماقالا ماڭىزىنىڭ كەرەمەتتىلىگى كەمەڭگەرلىكپەن ايتىلعان كەلىستى وي-تۇجىرىمداردا جاتىر. ولاردىڭ بارلىعىن تارقاتىپ بەرۋ ۇزاق مەرزىمدىك زەردەلەۋدى قاجەت ەتەدى. دەسەك تە، سانالى ۇرپاقتى ساليقالى ويعا جەتەلەيتىن ءبىراز تۇستارىنا توقتالا كەتۋدى وزىمىزگە مىندەت سانادىق.

العاشقى ايتىلاتىن ماسەلە ماقالا اتاۋىمەن تىكەلەي بايلانىستى. مەملەكەت باسشىسى ۇلى اقىننىڭ مۇراسىن بۇگىنگى قازاقستانمەن دالەلدى تۇردە ساباقتاستىرعان. بۇل بۇرىن-سوڭدى ايتىلماعان تىڭ تۇجىرىم. « ۇلى اقىننىڭ شىعارمالارى بۇگىن دە وزەكتىلىگىن جوعالتقان جوق. ابايدىڭ وي-تۇجىرىمدارى بارشامىزعا قاشان دا رۋحاني ازىق بولا الادى»، دەي كەلىپ، اقىن مۇراسىنىڭ جاسامپازدىعىن بۇلتارتپاس پىكىرلەر ارقىلى دالەلدەپ بەرگەن. ماسەلەن، زەرتتەۋشىلەردىڭ باسىم بولىگى اباي شىعارمالارىنىڭ تاربيەلىك ماڭىزىنا ەرەكشە ەكپىن تۇسىرەتىندىگەن بىلەمىز. كوزقاراس، وي، پىكىر، ءتۇيىن وسى تۇرعىدان كورىنىس بەرىپ جاتادى. ال، ماقالادا اقىننىڭ ءومىردىڭ، قوعامنىڭ، ادامنىڭ جاڭاشىل تۇرعىدا دامۋىنا بايلانىستى ايتقان استارلى ويلارىنىڭ قاينار كوزى اشىلعان. ءسويتىپ، ونى قازىرگى كەزدە قالاي قولدانۋعا بولاتىندىعىن كورسەتكەن.

كەلەسى نازارعا تۇسەتىن ماڭىزدى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى – اباي مۇراسىن زەرتتەپ، زەردەلەۋدىڭ جاڭا ۇلگىسى. ءبىز كوپشىلىگىندە قالىپتاسقان داستۇرگە ساي شىعارمالاردى تاقىرىپتىق نەمەسە جانرلىق تۇرعىدان قاراستىرىپ تالداۋعا كوڭىل بولەمىز. ماقالادا استارلى ءسوزدىڭ اياسىنداعى اقيقاتتى ايقىنداپ، توركىندىك تۇرعىدان جۇيەلى زەرتتەۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن اشقان. «اباي ولەڭدەرىندەگى «ەڭبەك ەتسەڭ ەرىنبەي، تويادى قارنىڭ تىلەنبەي»، «تاماعى توقتىق، جۇمىسى جوقتىق، ازدىرار ادام بالاسىن»، «وزىڭە سەن ءوزىڭدى الىپ شىعار، ەڭبەگىڭ مەن اقىلىڭ ەكى جاقتاپ»، دەگەن قازىنالى ويلار بارىمىزگە جاقسى تانىس»، دەپ ايتا كەلىپ ۇزىندىدەگى توپتاستىرىلعان اباي سوزدەرىندە ءبىر ارناعا اپارىپ توعىستىراتىن جاسىرىن جاتقان ساباقتاستىقتىڭ بار ەكەندىگىن اڭعارتىپ تۇر.

ماقالاداعى تاعى ءبىر تاماشا دۇنيەلەردىڭ ءبىرى – اباي ارقىلى ەلدىڭ رۋحىن اسقاقتاتاتىن جولدى انىقتاعان ماڭىزدى دا ءماندى تاپسىرمالار. بۇل ورايدا شەت ەلدەردەگى قازاقستان ەلشىلىكتەرى جانىنان «اباي ورتالىقتارىن» قۇرۋ، سەمەي قالاسىن تاريحي ورتالىققا اينالدىرۋ، جيدەبايداعى مۋزەيگە جاڭا عيمارات سالۋ، «اباي» جۋرنالىن جانداندىرۋعا جاعداي جاساۋ شارالارى حالىقتىڭ مارتەبەسىن تاعى دا ءبىر بيىك بەلەسكە كوتەرەرى حاق.

مۇحاممادعالي ءابدۋوۆ،

فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى،

ە.ا.بوكەتوۆ اتىنداعى قارمۋ-دىڭ پروفەسسورى

قاراعاندى وبلىسى

كۇننىڭ ماڭىزدى جانە وزەكتى جاڭالىقتارىن «ەگەمەن قازاقستان» تەلەگرام كانالىنان وقىڭىز