نەمىستەر تەمىر تۇلپاردى ساپالى جاساۋدان عانا ەمەس، جىلقى باپتاۋدان دا ەشكىمگە دەس بەرمەيتىن ءتۇرى بار. گەرمانيا اۆتوكولىكتەردى ساپالى قۇراستىراتىنىن الدەقاشان دالەلدەپ ۇلگەرسە، بۋندەس ەلدىڭ سايگ ۇلىكتەرى ءدۇبىرلى دودالاردا ءجيى-ءجيى ولجا سالىپ ءجۇر. نەمىس تۇلپارلارىنىڭ الەمدىك باسەكەدە سالعان جۇلدەلەرىنە قاراپ، قۇلاگەر مەن شالقۇيرىقتىڭ ءىزباسارلارى گەرمانياعا اۋعان با دەپ قالاسىڭ.

حالىقارالىق باسەكەلەردىڭ ىشىندەگى ەڭ ابىرويلىسى – وليمپيا ويىندارى. اتالعان ءتورت جىلدىقتىڭ بايراقتى باسەكەسىندە نەمىس شاباندوزدارىنىڭ ءباسى جوعارى. ايتۋلى دودادا گەرمانيا ات سپورتىنان 25 التىن، 13 كۇمىس جانە 14 قولا جۇلدەگە قول جەتكىزگەن. بۇل – قوس گەرمانيانىڭ بولىنبەي تۇرعانداعى جانە قايتا قوسىلعان كەزدە كورسەتكەن ناتيجەسى. ستوكگولم (1956 جىل)، ريم (1960 جىل) جانە توكيو (1964 جىل) وليمپيادالارىندا باتىس پەن شىعىس گەرمانيا بىرىگىپ ونەر كورسەتتى. اتالعان باسەكەلەردە بىرىككەن نەمىس كومانداسىنىڭ شاشاسىنا شاڭ جۇقتىرماعان سايگ ۇلىكتەرى 5 مارتە التىن مەدالمەن اپتالىپ، 5 رەت كۇمىس جۇلدەمەن كۇپتەلدى. بۇدان بولەك 4 مارتە قولادان ولجا سالدى.
گفر 1968 جىلدان باستاپ جارىستارعا دەربەس قاتىسا باستاعان-تۇعىن. وزدەرى ونەر كورسەتكەن وليمپيا ويىندارىندا باتىس گەرمانيا شاباندوزدارى ءوز ەلىنىڭ ءانۇرانىن 11 مارتە شىرقاتىپ، 5 كۇمىس جانە 9 قولا مەدالعا قول جەتكىزدى. ياعني جالپى التىننىڭ سانى 41-گە جەتىپ جىعىلادى. ەندەشە، ساياسي جاعدايعا بايلانىستى ەلدىڭ اتاۋى وزگەردى دەمەسەڭىز، نەمىستەر وليمپياداداعى جەتىستىكتەرى جونىنەن ەشكىمدى ماڭىنا جۋىتپايدى. ات سپورتىنداعى مەدال سانى بويىنشا ەكىنشى ورىندا تۇرعان شۆەتسيانىڭ قانجىعاسىندا 17 التىن جۇلدە بار ەكەنىن ەسكەرسەك، ازىرگە نەمىس شاباندوزدارىنىڭ گەگەمونياسىن توقتاتۋ وتە قيىن.
ات سپورتىنان الەم چەمپيوناتى نەگىزىنەن 1953 جىلدان باستاۋ الادى. اۋەلى شاباندوزدار كونكۋردەن سىنعا تۇسەتىن. 1966 جىلدان باستاپ ءۇشسايىس پەن ات ۇيرەتۋ بويىنشا تورتكۇل دۇنيەنىڭ دوداسى وتە باستادى. ايتسە دە، بۇل سايىستار جەكە-دارا ءار جەردە وتەتىن. 1990 جىلى حالىقارالىق ات سپورتى فەدەراتسياسى ۇيىتقى بولىپ، بۇكىل ات سپورتىنىڭ باسىن بىرىكتىرگەن الەم چەمپيوناتى تۇڭعىش رەت ۇيىمداستىرىلدى. سودان بەرى ءار ءتورت جىل سايىن الەمنىڭ ەڭ ۇزدىك شاباندوزدارى ءوزارا كىم مىقتىنى انىقتايدى. گەرمانيانىڭ الەم چەمپيوناتتارىندا قول جەتكىزگەن تابىستارى قوماقتى. قامبار اتا تۇلەگىن باپتاپ مىنگەن نەمىستەر 49 مارتە كومبەگە ءبىرىنشى بولىپ جەتكەن. بۇدان بولەك گەرمانيانىڭ قورجىنىندا 35 كۇمىس جانە 32 قولا جۇلدە بار.
وليمپيادادا العان جۇلدەلەرى جاعىنان يزابەل ۆەرتتىڭ باعى جانىپ تۇر. ات سپورتىنان ەشكىم ءدال نەمىس ارۋى سەكىلدى جەتىستىگىمەن ماقتانا المايدى. تاقىمى بەرىك ۆەرت – 6 دۇركىن وليمپيادا چەمپيونى، 4 مارتە كۇمىس جۇلدەگەرى. شاباندوز الەم چەمپيوناتىندا 7 مارتە التىن تۇعىرعا قوناقتاپ، 2 رەت قولانىڭ كەرمەك ءدامىن تاتتى. يزابەل ءوز كارەراسىندا بىرنەشە تۇلپاردى ەرتتەپ ءمىندى. سولاردىڭ ىشىندە «گيگولو» ەسىمدى تۇلپار ۆەرتتىڭ باعىن اشتى. نەمىس ارۋى اتالعان سايگ ۇلىكپەن ءتورت-تورتتەن وليمپيادانىڭ جانە الەم چەمپيوناتىنىڭ جۇلدەسىن قانجىعاسىنا بايلادى.
راينەر كليمكەنىڭ دە نەمىستەر ءۇشىن ورنى بولەك. وليمپيادادا 6 مارتە التىننان ولجا سالعان راينەردىڭ جەتىستىگىن جەرلەستەرى ءالى كۇنگە اۋىزدارىنىڭ سۋى قۇرىپ اڭگىمەلەيدى. ونىڭ 2 قولا جۇلدەسى تاعى بار. ات ۇيرەتۋدەن الدىنا قارا سالمايتىن كليمكە الەم چەمپيوناتىندا 6 مارتە جەڭىس تۇعىرىنىڭ بيىگىنەن تابىلدى. تەك 1966 جىلعى سايىستا قولا مەدال الدى دەمەسەڭىز، ءوزى قاتىسقان دودالاردا كليمكە ءاردايىم ۇزدىك اتاندى. تالانتتىڭ تاقىر جەردەن شىقپاسى بەلگىلى عوي. راينەردىڭ قىزى ينگريد تە اكە جولىن قۋىپ، اتقا قوندى. بۇگىنگى تاڭدا ونىڭ قورجىنىندا وليمپيادانىڭ 2 التىنى جانە 1 كۇمىس جۇلدەسى بار. سونداي-اق، ينگريد ەكى دۇركىن الەم چەمپيونى.
حانس گيۋنتەر ۆينكلەر دە وليمپيادادا التىن مەدالدى قوس-قوستاپ جەڭىپ العان شاباندوز. كونكۋردان سىنعا تۇسكەن ۆينكلەر 5 مارتە وليمپ شىڭىن باعىندىردى. ول مونرەال (1976 جىل) وليمپياداسىنىڭ كۇمىس، مەحيكو (1968 جىل) وليمپياداسىنىڭ قولا جۇلدەگەرى. استىنداعى اتى كەدەرگىلەردەن قينالماي قارعيتىن حانس گيۋنتەر ەكى الەم چەمپيوناتىندا شاشاسىنا شاڭ جۋىتقان جوق.
نەمىس ات سپورتىنداعى جەڭىستى جىلنامانىڭ قۇپياسى كوپ ەمەس. گەرمانيا سوناۋ ءبىرىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس كەزىنەن بەرى جىلقىلاردى جۇك تاسۋعا جەگىپ، ونىڭ قىر-سىرىنا ابدەن قانىققان. ودان بولەك، ەلدە ات سپورتىمەن اينالىسۋعا وتە كەرەمەت جاعداي جاسالعان. كەرەكتى قۇرال-جابدىقتار جەتكىلىكتى، ات باپتاۋدىڭ ناعىز شەبەرلەرى نەمىس تۇلپارلارىنىڭ تىنىسىن اشۋدان شارشاعان ەمەس. سوندىقتان شىعار، ەلدەگى جىلقىنىڭ سانى 400 مىڭنان ءسال اساتىنىنا قاراماستان، گەرمانيا الەمدىك باسەكەلەردە الدىنا قارا سالمايدى.
ات سپورتى قازاققا دا جات ەمەس. تاريحقا كوز جۇگىرتسەك، جامبىل جەرىندە تۋىلىپ، جەر جاھاننىڭ ءتورت بۇرىشىن تۇگەندەگەن ەستى ارعىماق ابسەنتتىڭ جەڭىستى جىلناماسى ەسكە تۇسەدى. قۇلاننىڭ قۇرىم كەرى ون ەكى جىل بويى قاتىسقان سايىستارىندا قارسىلاستارىنان ءاردايىم ءبىر مىسقال ارتىق شىققانىن ءالى كۇنگە اڭىز قىلىپ ايتادى. ابسەنت 1958 جىلى وتكەن بۇكىلوداقتىق اۋىلشارۋاشىلىق كورمەسىندە ات ۇيرەتۋ شەبەرى سەرگەي فيلاتوۆتىڭ نازارىنا ءىلىنىپتى. ەكى جىلدان كەيىن فيلاتوۆ تىزگىنىن ۇستاعان قۇلاننىڭ قۇلاگەرى ريم (1960) وليمپياداسىندا ۇزدىك شىعىپ، جەڭىس تۇعىرىنىڭ بيىگىنە كوتەرىلدى. كەلەسى وليمپيادا ويىندارىندا ابسەنت قوس قولانى قاناعات تۇتتى. مەحيكودا (1968) ابسەنتكە قونعان يۆان كاليتا كوماندالىق ەسەپتە كۇمىس مەدالعا قول جەتكىزدى. مەكسيكاداعى وليمپيادادان كەيىن ابسەنت قۇلانداعى اسىل تۇقىمدى زاۋىتقا قايتارىلدى.
جالپى، جىلقى مەن قازاق ەگىز ۇعىم. بۇلاي دەپ كەسىپ ايتۋىمىزدىڭ سەبەبى بار. جىلقى اتا-بابالارىمىز ءۇشىن مىنسە كولىك، جەسە اس بولعان. قازانات مىنگەن جاۋجۇرەك باتىر بابالارىمىز شاپقان جاۋىنىڭ ازىرەيىلىنە اينالعانىن تاريحتان جاقسى بىلەمىز. قامبار اتا تۇلەگىن حالقىمىز جاۋگەرشىلىكتەن بولەك سپورتتىق ماقساتتا دا پايدالانعانى بەلگىلى. دوداعا تۇسكەندە قيقۋلايتىن كوكپارىمىز بەن بايگەمىزدىڭ ورنى ءبىر توبە. قىز قۋ، تەڭگە ءىلۋ، جامبى اتۋ سەكىلدى ۇلتتىق سپورت تۇرلەرىن جىلقىسىز ەلەستەتۋ مۇمكىن ەمەس. «شوقپارداي كەكىلى بار، قامىس قۇلاقتاردىڭ» سىنىن ايتۋ سوناۋ تولىباي سىنشىدان باستالىپ بۇگىنگە دەيىن جالعاسادى.
قازاق پەن جىلقىنى بايلانىستىراتىن تاعى ءبىر تاريحي دەرەك بار. قامبار اتا تۇلەگىن ەڭ العاش قولعا ۇيرەتكەندەر قازاقستان اۋماعىن مەكەندەگەن جۇرت ەكەنى ارحەولوگيالىق قازبا جۇمىستارى كەزىندە انىقتالدى. ماسەلەن، Science جۋرنالىنا شىققان اكادەميالىق زەرتتەۋدە قولعا ۇيرەتىلگەن جىلقىنىڭ سۇيەكتەرى بوتاي قونىستارىنان تابىلعانىن مالىمدەگەن بولاتىن. الان وۋترام باستاعان عالىمدار اتالعان ماقالادا بوتاي مادەنيەتىنىڭ وكىلدەرى ب.ز.ب 3500 جىلدارى بيە بايلاپ، قىمىز ءىشىپ، جۇيرىك باپتاعانىن ايتادى. ەندەشە، ءبىزدىڭ بابالارىمىز جىلقىنىڭ قىر-سىرىنا ابدەن قانىق دەپ كەسىپ ايتۋعا تولىق نەگىز بار.
قامبار اتا تۇلەگى مەن قازاقتىڭ اراسىنداعى بىتە بايلانىسقان دەرەكتەرگە قاراماستان، قازىرگى تاڭدا ەلىمىزدىڭ شاباندوزدارى ات سپورتىنان ءدۇبىرلى دودالاردا جۇلدە سالماعانى ءبىراز ويعا جەتەلەيدى. تۇلپاردىڭ باپتاۋىن كەلتىرە الماي ءجۇرمىز بە، الدە ات سپورتى بىزگە بەيتانىس پا؟ سايگ ۇلىكتىڭ بابىن كەلتىرە المايمىز دەۋ ابەستىك بولار. ويتكەنى تۇلپاردى سىناۋ ونەرى بۇرىننان بار. ونىڭ ۇستىنە قازاق پەن جىلقىنى تاريحي دەرەكتەر بايلانىستىرادى. ات سپورتى دا بىزگە بوتەن ەمەس. ايتپەسە جارتى الەمدى ونەرىنە ءتانتى ەتكەن ابسەنتتىڭ جامبىل جەرىنەن شىعۋىن قالاي تۇسىندىرەمىز؟! ەندەشە، تورتكۇل دۇنيەنىڭ باسەكەلەرىندە ولجا سالماۋىمىز ات سپورتىنا جەتكىلىكتى كوڭىل بولمەي كەلە جاتقانىمىزدى كورسەتەتىندەي.
اباي اسانكەلدى ۇلى،
«ەگەمەن قازاقستان»
قوس بوكسشىمىز ۋكراينادا توپ جاردى
بوكس • بۇگىن، 16:00
ورالدا ەر ادام گازدان ۋلانىپ كوز جۇمدى
ايماقتار • بۇگىن، 15:07
الماتى وبلىسىندا كاسىپكەر تۇرمەگە 32 تەلەفون وتكىزبەك بولعان
ايماقتار • بۇگىن، 14:34
اتىراۋ وبلىسىندا ەسىرتكىنى زاڭسىز ساتقان ەر ادام ۇستالدى
ايماقتار • بۇگىن، 14:13
الماتىنىڭ المالى اۋدانىندا ءورت بولدى
ايماقتار • بۇگىن، 14:02
تۇركىستانداعى وقيعا بويىنشا قىلمىستىق ءىس قوزعالدى
ايماقتار • بۇگىن، 13:45
ەتنومادەني بىرلەستىك وكىلدەرى ءسابيت مۇقانوۆ ساياباعىنا اعاش وتىرعىزدى
ايماقتار • بۇگىن، 13:17
اقش جاڭا ۆاكتسينانىڭ قولدانىسىنا رۇقسات بەردى
الەم • بۇگىن، 12:40
اۋا رايىنا بايلانىستى جابىق تۇرعان تراسسالار تۋرالى مالىمەت
قازاقستان • بۇگىن، 12:25
«مەن مۇنداي پوليتسيانى ەش جەردەن كورمەدىم...»
ايماقتار • بۇگىن، 11:58
وبلىستىق اسسامبلەيا العىس گيمنىن شىرقادى
ايماقتار • بۇگىن، 11:21
نۇر-سۇلتان قالاسى «قىزىل» ايماققا ەندى
ەلوردا • بۇگىن، 10:44
قازاقستاندىقتار دەپوزيت بويىنشا قاي بانككە كوپ سەنىم ارتادى؟
ەكونوميكا • بۇگىن، 10:41
اۋە كومپانيالارىنىڭ تابىسى قۇلدىرادى
ەكونوميكا • بۇگىن، 09:58
قىستىڭ سوڭعى كۇنىنە ارنالعان اۋا رايى بولجامى
اۋا رايى • بۇگىن، 09:26
كوروناۆيرۋس: ءبىر تاۋلىكتە 2 ادام قايتىس بولدى
كوروناۆيرۋس • بۇگىن، 09:17
الماتىدا اۆتوبۋس پەن بىرنەشە جەڭىل كولىك سوقتىعىستى
وقيعا • كەشە
تۇركىستانداعى وقيعا: ارنايى كوميسسيا قۇرىلدى
وقيعا • كەشە
كونە مۇرالار تسيفرلىق فورماتتا جاڭا تىنىس اشۋدا
ونەر • كەشە
شقو-دا قارۋ ساقتاۋ ءتارتىبىن بۇزعان 6 مەكەمەگە ايىپپۇل سالىندى
ايماقتار • كەشە
پروباتسيا قىزمەتىندە ەسەپتە تۇرعاندار قوعامدىق جۇمىسقا تارتىلدى
ايماقتار • كەشە
الماتىدا قۇرىلىسشىلار قۇقىن قورعاۋعا ارنالعان كەڭەس ءوتتى
ايماقتار • كەشە
پاۆلودار وبلىسىندا حالىق سانى ازايعان
ايماقتار • كەشە
شقو-دا بيىل 70 چەرنوبىلدىق ساناتوريالىق-كۋرورتتىق ەم الادى
ايماقتار • كەشە
الماتىدا الەۋمەتتىك قور پاتەرلەرىنىڭ قۇنى كوتەرىلمەيدى
ايماقتار • كەشە
اقتوبە وبلىسىنىڭ العا اۋدانىنا جاڭا اكىم تاعايىندالدى
تاعايىنداۋ • كەشە
قوستاناي وبلىسىندا جوعالعان جىلقىشى 6 كۇننەن كەيىن تابىلدى
ايماقتار • كەشە
شەكارا قىزمەتى «قاراسۋ» وتكىزۋ پۋنكتىندە كونتراباندالىق جۇكتى ۇستادى
قازاقستان • كەشە
سەناتورلار ەقىۇ پارلامەنتتىك اسسامبلەياسىنىڭ سەسسياسىنا قاتىستى
پارلامەنت • كەشە
اقمولا وبلىسىنداعى مەكتەپ اسحانالارىنىڭ جۇمىسىنا رۇقسات بەرىلدى
ايماقتار • كەشە
ەكونوميكا • كەشە
الماتىدا 452 كوپبالالى وتباسى باسپانامەن قامتىلادى
ايماقتار • كەشە
10 قالادا اتموسفەرالىق اۋانىڭ لاستانۋ يندەكسى جوعارى
ەكولوگيا • كەشە
قوجا احمەت ياساۋي شەجىرەسىنىڭ ءبىر ۇلگىسى مەن ءمورى تابىلدى
رۋحانيات • كەشە
الماتى وبلىسىندا ايەلدەر كولونياسىنا تىيىم سالىنعان زاتتار جەتكىزىلگەن
ايماقتار • 26 اقپان، 2021
قالا شەتىندەگى دۇكەنگە قاراقشىلىق جاساعان ادام ۇستالدى
ايماقتار • 26 اقپان، 2021
قاسىم-جومارت توقاەۆ رەفورمالار جونىندەگى جوعارى كەڭەستىڭ كەزەكتى وتىرىسىن وتكىزدى
پرەزيدەنت • 26 اقپان، 2021
ايماقتار • 26 اقپان، 2021
اتىراۋدا 33 مەديتسينا قىزمەتكەرى ماراپاتتالدى
ايماقتار • 26 اقپان، 2021
نۇرسۇلتان نازارباەۆ قورى قايىرىمدى دا باتىل وتانداستارىمىزدى ماراپاتتادى
ايماقتار • 26 اقپان، 2021
قازاقستان تاريحى: 7 تومدىق اكادەميالىق ەڭبەك ازىرلەنەدى
قوعام • 26 اقپان، 2021
جامبىل مۇراسى – ۇلت رۋحانياتىنىڭ ايناسى
ايماقتار • 26 اقپان، 2021
كورابلدەردى كۇزەتۋ مەن قورعاۋ بويىنشا وقۋ-جاتتىعۋ ءوتتى
ايماقتار • 26 اقپان، 2021
شىمكەنت قالاسى ىشكى ساياسات جانە جاستار ىستەرى جونىندەگى باسقارماسىنىڭ باسشىسى تاعايىندالدى
ايماقتار • 26 اقپان، 2021
شقو-دا التى مەكەمە قارۋ ساقتاۋ ءتارتىبىن بۇزعان
ايماقتار • 26 اقپان، 2021
پەتروپاۆلدا ۇلاندىقتار ورتەنگەن ۇيدەن ءۇش ادامدى الىپ شىقتى
وقيعا • 26 اقپان، 2021
باس پروكۋراتۋرا الەۋمەتتىك جەلىلەردە ميتينگكە شاقىرۋعا بايلانىستى ۇندەۋ جاريالادى
قوعام • 26 اقپان، 2021
جامبىل جاباەۆتىڭ 175 جىلدىق مەرەيتويى باستالدى
فوتوگالەرەيا • 26 اقپان، 2021
قاسىم-جومارت توقاەۆ تۇركيا پرەزيدەنتىنە قۇتتىقتاۋ جەدەلحاتىن جولدادى
پرەزيدەنت • 26 اقپان، 2021
الماتىدا تەرىسبۇلاق وزەنى كارىز سۋلارىنان تازارتىلدى
ايماقتار • 26 اقپان، 2021
اۋا رايىنا بايلانىستى بىرنەشە وبلىستا ەسكەرتۋ جاريالاندى
اۋا رايى • 26 اقپان، 2021
مەملەكەت باسشىسىنىڭ جارلىقتارىمەن بىرقاتار لاۋازىم وكىلى تاعايىندالدى
پرەزيدەنت • 26 اقپان، 2021
قازاقستاننىڭ اوسشك-گە توراعالىعى بىرقاتار ەلگە گۋمانيتارلىق كومەك بەردى
قازاقستان • 26 اقپان، 2021
اقمولا وبلىسىندا 3 مىڭ ادامعا جەتكىلىكتى ءدارى-دارمەك قورى بار
مەديتسينا • 26 اقپان، 2021
قازاقستان بيرجالىق كريپتو-اينالىمنىڭ 1% -ىن ءوزىنىڭ بيرجالارىنا اۋدارۋدى جوسپارلاپ وتىر
قارجى • 26 اقپان، 2021
قىزىلوردادا كارانتين تالاپتارىن ساقتاماعان تۇنگى كلۋب انىقتالدى
ايماقتار • 26 اقپان، 2021
اتىراۋدا پوليتسياعا 840 ايەلدەن شاعىم تۇسكەن
ايماقتار • 26 اقپان، 2021
ۇقساس جاڭالىقتار