ءبىلىم باعدارلاماسىنىڭ وزىعى قايسى؟

عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم مي­نيس­تر­لىگىنىڭ عىلىم جانە جوعا­رى ءبىلىم سالاسىنداعى ساپانى قام­تا­ماسىز ەتۋ كوميتەتىنىڭ توراعاسى گۇلزات كوبەنوۆانىڭ ايتۋىنشا، ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارى 19 كريتەري بويىنشا باعالانعان. رەي­تينگ ادىستەمەسى جوعارى وقۋ ورىن­دارىمەن، قوعامدىق قىزمەت ساراپ­شىلارىمەن اشىق تالقىلاۋ ناتي­جە­سىندە قابىلدانعان. رەيتينگ ءۇش نەگىزگى بلوكقا بىرىكتىرىلگەن. ياعني تۇلەكتەردىڭ مانساپتىق پەرسپەكتيۆاسى، ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسىنىڭ ساپاسى جانە ولاردىڭ جەتىستىگى ەس­كە­رىلگەن. ەسكەرەتىن جايت، بىلتىر جوعارى وقۋ ورىندارىنداعى ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسىنىڭ ساپاسى مەن وزەكتىلىگى بويىنشا جۇمىس بەرۋ­شى­لەردىڭ قاناعاتتانۋى 67%-دى قۇ­راپتى. جۇمىس بەرۋشىلەر تاراپىنان ءۇش جىلداعى ديناميكا 15%-عا وسكەنى بايقالادى. سونداي-اق بىلتىر تۇلەكتەردىڭ 67%-ى تۇراق­تى جۇمىسپەن قامتىلعانىن اتاپ وتكە­نى­مىز ءلازىم.

– بۇل – جاقسى ناتيجە. ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىنىڭ 82%-ى جۇ­مىس بەرۋشىلەرمەن كەلىسىلگەن جانە پراكتيكالىق تاجىريبەسى بار ماماندار وقۋ پروتسەسىنە تار­تىل­دى. ول ءۇشىن مينيسترلىك قاجەتتى جاعدايلار جاساپ، ءتيىستى نورما­تيۆ­تىك قۇجات­­­تا­رعا وزگەرىستەر ەنگىز­دى. بۇگىنگى تاڭدا جەكەلەگەن ءبى­لىم بەرۋ باع­دار­لامالارىنا تار­تىل­عان پراك­تيك-مامانداردىڭ ۇلەسى 71%-عا جەتتى. ءبىلىم بەرۋ باعدار­لا­ما­لا­رى­نىڭ 91%-ى تانىلعان اككرەديتتەۋ اگەنتتىكتەرىندە اككرەديتتەۋدەن ءوتتى. بۇل دا ولاردىڭ ساپاسىنىڭ جاق­سار­عانىن راستايدى. تۇلەكتەردىڭ جۇ­مىسقا ورنالاسۋىنىڭ ورتاشا پايىزى 79%-دى قۇرادى. ال جۇمىس ىزدەۋدىڭ ورتاشا ۇزاقتىعى – 97 كۇن، ياعني 3 ايعا دەيىن. سۇرانىسقا يە ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارى بويىنشا ءتىپتى اي ىشىندە جۇمىسقا ورنالاسادى، – دەيدى گ.كوبەنوۆا.

«اتامەكەن» ۇلتتىق كاسىپكەرلىك پالاتاسىنىڭ باسقارۋشى ديرەكتورى ازامات بەيسەنبەنوۆ تە رەيتينگتىڭ تالاپكەرگە ماماندىق بويىنشا جوو تاڭداۋعا كومەگى تيەتىنىن ايت­تى.

– جوو ءۇشىن دە رەيتينگتە قولدا­نىلاتىن كريتەريلەر بو­يىنشا انىقتالاتىن وبەكتيۆتى كورسەت­كىش­تەر وتە ماڭىزدى. ولار رەيتينگ ناتيجەلەرىن، اسىرەسە ءوز تۇلەكتەرىنىڭ جۇمىسقا ورنالاسۋ دەڭگەيىن، جۇمىس ىزدەۋ ۇزاقتىعىن ارقاشان باقىلاپ وتىرادى. رەيتينگ قورىتىندىسى ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىن وزگەرتۋ، جەتىلدىرۋ، ءتىپتى جابۋعا بايلانىستى شەشىمدەر قابىلداۋعا كومەكتەسەدى. رەيتينگ ناتيجەلەرى جوو اراسىندا باسەكەلەستىكتى ارتتىراتىنىن اتاپ ءوتۋ كەرەك. ال باسەكەلەستىكتىڭ بولۋى ساپانىڭ ارتۋىنا ىقپالداساتىنى بەلگىلى. سونىمەن قاتار رەيتينگ ادىستەمەسى دە جىل سايىن جەتىل­دى­رىلەدى. ادىستەمەگە وزگەرىستەر ەنگى­زەر الدىندا «اتامەكەن» ۇلتتىق كا­سىپكەرلىك پالاتاسى مينيسترلىك وكىلدەرى مەن جوو رەكتورلارىنىڭ پىكىرىن ەسكەرەدى. بۇل – وسىمەن بەسىنشى جىل اتقارىلعان جۇمىستىڭ ناتيجەسى. رەيتينگتە 2 مىڭنان اسا ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسى، 80 مىڭ­نان اسا تۇلەك، ەلىمىزدىڭ بارلىق وڭى­رىنەن 200-دەن اسا سالالىق ساراپشى مەن جالپى 97 جوعارى وقۋ ورنى قامتىلدى، – دەدى سپيكەر.

بيىل تۇلەكتەردىڭ ورتاشا جا­­­لا­­­قى­­سىن­ ­وبەك­­تيۆتى­ باعالاۋ ءۇشىن­ ولار­دىڭ­ ور­تاشا جالاقىسىن ەسەپ­­­تەۋ تۋرالى­ شەشىم قابىل­دا­­­نىپتى. سەبەبى وسى كورسەتكىش تۇ­­لەك­­­­­تەردىڭ نەگىزگى بولىگى الاتىن سومانى كورسەتەدى ەكەن. تال­داۋ كور­­سەتكەندەي، تۇلەكتەردىڭ مە­ديان­­دىق جالاقىسى 155 621 تەڭ­گە ش­اما­سىندا قالىپتاسقان. ەڭ جو­­ع­­ارى جالاقىنى (196 769 تەڭگە) ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ تۇلەكتەرى السا، ەڭ تومەن جالاقى (124 895 تەڭگە) – شىمكەنت قالاسىنىڭ تۇ­لەك­­تەرىندە. ەڭ جوعارى مەدياندىق جا­لاقى كولەمى «دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە الەۋمەتتىك قامسىزداندىرۋ» باعى­­تىنا تيەسىلى. ياعني وسى سالا­دا­عى تۇلەكتەردىڭ جالاقىسى 221 841 تەڭ­گەنى قۇرايدى.

ا.بەيسەنبەنوۆتىڭ ايتۋىنشا، بىلتىر ۆەتەريناريا باعىتىندا جۇمىس­قا ورنالاسۋ دەڭگەيى جوعارى بولىپتى. تاعى ءبىر ستاتيستيكاعا توق­تالساق، وڭىرلەر اراسىندا جۇ­مىس­قا ورنالاسۋ دەڭگەيى بو­يىنشا ءبىرىنشى ورىندا – باتىس قازاقستان وبلىسىنىڭ تۇلەكتەرى (86%)، ەكىن­شى ورىندا – الماتى وبلىسىنىڭ تۇلەكتەرى (85%)، ال ءۇشىنشى ورىندا اتىراۋ وبلىسىنىڭ تۇلەكتەرى (84%) تۇر. ال جۇمىسقا ورنالاسۋ دەڭگەيى تومەن وڭىرلەردىڭ تىزىمىندە قىزىلوردا جانە تۇركىستان وبلىس­تارى (73%) ەكەن.

سونداي-اق سپيكەر مامان­دى­عى بويىنشا جۇمىسقا ور­نا­لاسقان تۇلەك­تەردىڭ كوشىن دەنساۋلىق ساق­تاۋ سالاسى باس­­تاپ تۇرعانىن ەسكە سالدى. اشىپ ايتار بولساق، مەديتسي­نا ما­ماندىعى بويىنشا ءبىلىم العان تۇلەكتەردىڭ 69%-ى جۇمىسقا ورنا­لاس­قان. سول سەكىلدى تىزىمدە پەداگوگيكا سالاسىنداعى تۇلەكتەردىڭ كورسەتكىشى 60% بولسا، قۇرىلىس سالاسىندا جاس مامانداردىڭ 30،6%-ى ماماندىعى بويىنشا جۇ­مىس ىس­تەي­دى. وسى قاتاردا ەڭ تومەن كور­سەت­كىش (19،4%) اۋىل شارۋاشى­لى­عى سالاسىنا تيەسىلى.

رەيتينگ ناتيجەسى كورسەتكەندەي، جوعارى بالل جيناعان تالاپكەر­لەر­دىڭ باسىم كوپشىلىگى قازاق­ستان-بريتان تەحنيكالىق ۋنيۆەر­سيتەتىن، استانا مەديتسينا ۋنيۆەر­سي­تەتىن جانە اسفەندياروۆ اتىن­دا­عى قازاق ۇلتتىق مەديتسينا ۋني­ۆەر­سيتەتىن تاڭدايدى. ءبىلىم بەرۋ باعدارلامارىنا تالداۋ جۇرگىزۋ بارىسىندا حالىقارالىق رەيتينگ­تەردە جوعارى ساتىدا تۇرعان ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتى، ل.ن.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى، سول سەكىلدى ساتباەۆ، اۋەزوۆ اتىنداعى ۋنيۆەرسيتتەر «اتامەكەن» ۇكپ رەي­تين­گىن­دە – جوعارى ورىندا. قازگزۋ، قبتۋ، اۋەس، كيمەپ، قارا­عان­دى مەديتسينا ۋنيۆەرسيتەتى، س.ج.اسفەندياروۆ اتىنداعى قازاق ۇلت­تىق مەديتسينا ۋنيۆەرسيتەتى جانە باسقا دا وقۋ ورىندارى ءتىزىمنىڭ با­سىن­دا تۇر.

ارينە، كەز كەلگەن تالاپتى جاس ءوزى تاڭداعان ماماندىقتىڭ بىل­گى­رى بولۋعا ۇمتىلادى. سوندىق­تان ونى ماماندىعى بويىنشا ءبى­لىم بەرەتىن جوعارى وقۋ ورنى­نىڭ وقۋ باعدارلاماسى قىزىق­تىر­ماي قويمايدى. ياعني مامان­دىق تاڭداۋدان قاتەلەسپەگەن تۇلەك جوو تاڭداۋدا دا دۇرىس شەشىم قا­­بىل­­داۋىنا ءبىلىم بەرۋ باعدار­لا­ما­­سىنىڭ رەيتينگى ۇلكەن ولجا دەپ ايتساق بولادى.