قوعام • 27 ءساۋىر، 2022

ەرلان قارين كونستيتۋتسيالىق رەفورمانىڭ 5 نەگىزگى باعىتىن اتادى

مەملەكەتتىك حاتشى ەرلان قارين ەلدەگى كونستيتۋتسيالىق رەفورمانىڭ 5 نەگىزگى باعىتىن اتادى، دەپ حابارلايدى Egemen.kz.

«كونستيتۋتسيالىق كەڭەستىڭ قاراۋىندا كونستيتۋتسياعا ەنگىزىلەتىن وزگەرىستەر مەن تۇزەتۋلەر جوباسى جاتقانى بەلگىلى. تۇزەتۋلەر اتا زاڭىمىزدىڭ 33 بابىن قامتيدى. ياعني، شامامەن كونستيتۋتسيانىڭ ۇشتەن ءبىرىن قوزعايدى. بۇل قولعا الىنعان رەفورمالاردىڭ قانشالىقتى اۋقىمدى ءارى ىرگەلى ەكەنىن كورسەتەدى. ماماندانعان ادام بولماسا، مۇنشالىق كوپ ساندى تۇزەتۋلەردىڭ ىشىنەن نەگىزگى باعداردى باقىلاۋدىڭ ءوزى قيىنعا سوعۋى مۇمكىن. ونىڭ ۇستىنە، بۇل وزگەرىستەردىڭ ءبارى ءبىر-بىرىمەن ءوزارا بايلانىسىپ جاتىر، ورتاق تۇجىرىمدامالىق قيسىنى بار. سوندىقتان جەكەلەگەن پۋنكتەرىن تالقىلاي وتىرىپ، جالپى كورىنىستى وتكىزىپ الماۋ ماڭىزدى»، دەپ جازدى ول Telegram-كانالىندا.

ەرلان قاريننىڭ ايتۋىنشا، كونستيتۋتسيالىق رەفورمانىڭ ماقساتى – قولدانىستاعى ساياسي مودەلدى جۇيەلىك تۇرعىدان ترانسفورماتسيالاۋ. ال ونىڭ 5 نەگىزگى باعىتى بار. ولار:

بىرقاتار بيلىك ۋاكىلەتى قايتا بولىسكە تۇسەدى: فۋنكتسيالار پرەزيدەنتتەن – پارلامەنتكە، ورتالىق بيلىكتەن – وڭىرلىك بيلىككە بەرىلەدى.
سۋپەرپرەزيدەنتتىك مودەلدەن پرەزيدەنتتىك رەسپۋبليكاعا كوشۋ اياقتالادى: پرەزيدەنت بارىنەن تەڭ دارەجەدە وقشاۋ تۇراتىن، ەشقانداي ۇستەم ءارى ايرىقشا ۋاكىلەتى جوق ساياسي ينستيتۋت بولىپ سانالاتىن كلاسسيكالىق مودەل ورناتىلادى.
پارلامەنت پالاتالارىنىڭ ءرولى مەن مارتەبەسى كۇشەيتىلەدى: ءماجىلىستى قۇرىلىمداۋدىڭ ارالاس مودەلى ەنگىزىلىپ، پارلامەنتتىڭ باقىلاۋشى فۋنكتسيالارى كەڭەيتىلەدى، زاڭناما پروتسەدۋرالارى وڭتايلاندىرىلادى.
حالىقتىڭ مەملەكەت باسقارۋعا قاتىسۋى كەڭەيەدى: ءماجىلىس دەپۋتاتتارى ءبىرمانداتتى وكرۋگ جۇيەسى بويىنشا سايلانادى، دەپۋتات مانداتىن قايتارىپ الۋ تەتىگى ەنگىزىلىپ، وبلىس اكىمدەرى بالامالى نەگىزدە ءماسليحات دەپۋتاتتارىنىڭ كەلىسىمىمەن تاعايىندالادى.
ازاماتتاردىڭ كونستيتۋتسيالىق قۇقىقتارىن قورعاۋ تەتىگى كۇشەيتىلەدى: كونستيتۋتسيالىق سوت قۇرىلىپ، ادام قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىلگە كونستيتۋتسيالىق كەپىلدەر مەن يممۋنيتەت بەرىلەدى، ءولىم جازاسىنا كونستيتۋتسيالىق دەڭگەيدە تىيىم سالىنادى.

«وسىلايشا، رەفورمالاردىڭ ناتيجەسىندە بيلىك تارماقتارىنىڭ ءوزارا تەڭگەرىمدى بايلانىسى قالىپتاسىپ، مەملەكەت پەن قوعام اراسىندا ءتيىمدى ديالوگ جولعا قويىلادى. مۇنىڭ ءبارى مەملەكەتتىك قۇرىلىمنىڭ جاڭا مودەلى – ەكىنشى رەسپۋبليكاعا كوشۋىنە جاعداي جاسايدى»، دەپ جازدى مەملەكەتتىك حاتشى.