ءوزارا ساۋدانىڭ ءوسىمى تومەن

Astana Finance Days فورۋمىنا قاتىسقان ساۋدا جانە ينتەگراتسيا ۆيتسە-ءمينيسترى جانەل كۇشىكوۆانىڭ پىكىرىن­شە، باسقا حالىقارالىق ۇيىمدارمەن سالىس­تىرعاندا، ەۋرازيالىق ەكونومي­كالىق وداقتا ءوزارا ساۋدا كورسەتكىشتەرى وتە تومەن. ونىڭ ايتۋىنشا، 2020 جىلدىڭ قورى­تىندىسى بويىنشا وداققا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ جالپى ساۋداسىنداعى ەاەو-نىڭ ۇلەسى 11 پايىزدى عانا قۇ­راعان. ماسەلەن، ەۋرووداقتاعى ءوزارا ساۋدا 62،5 پايىزدى، NAFTA ۇيىمىندا (سولتۇستىك امەريكا ەركىن ساۋدا كەلىسىمى) 49،3 پايىزدى، وڭتۇستىك-شىعىس ازيا مەملەكەتتەرىنىڭ قاۋىمداستىعىندا (اسەان) 45،4 پايىزدى قۇراپ وتىر. بۇلارمەن سالىستىرعاندا ەاەو-نىڭ كور­سەتكىشتەرى تومەن.

– ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق­تا ءوزارا ساۋدانى ۇلعايتاتىن الەۋەت جەت­كىلىكتى. ول ءۇشىن ەڭ الدىمەن ىشكى نارىق­تاعى كەدەرگىلەردى جويۋ كەرەك. سونداي-اق ەلدەر اراسىنداعى كووپەراتسيالىق باي­لانىستاردى جولعا قويۋ ماڭىزدى. بۇل رەتتە ەاەو ەلدەرىنىڭ سىرتقى ساۋداسىن دامىتۋ بويىنشا ءۇشىنشى ەلدەرمەن پرە­فەرەنتسيالىق ساۋدا كەلىسىمدەرىن جاساۋ جۇمىسى جانداندىرىلۋدا. ءوزارا قولايلى جاعدايلاردا جاڭا ەركىن ساۋدا ايماقتارىن قۇرۋ ونىمدەرىمىزدى الەمدىك نارىقتارعا جىلجىتۋدا «لوكوموتيۆكە» اينالۋى ءتيىس. بۇل رەتتە ەۋرازيالىق قايتا ساقتاندىرۋ كومپانياسىن قۇرۋ ەاەو ەلدەرىنىڭ ءوزارا جانە سىرتقى ساۋداسىن ۇلعايتۋعا باعىتتالعان ەكسپورتتىق قولداۋدىڭ پار­مەندى قۇرالى بولماق، – دەدى جانەل كۇشىكوۆا.

ەۋرازيالىق قايتا ساقتاندىرۋ كومپانياسىن قۇرۋدىڭ ءتيىمدى نەمەسە ءتيىمسىز ەكەندىگى الداعى تامىز ايىندا ۇكىمەت باسشىلارى دەڭگەيىندە تالقىلانباق. ەگەر مۇنى تاراپتاردىڭ بارلىعى قولدايتىن بولسا، وندا ماسەلەنى ەگجەي-تەگجەيلى پىسىقتاۋ ءارى ءتيىستى نورماتيۆتىك بازانى دايىنداۋ جۇمىسى باستالادى.

– ەۋرازيالىق قايتا ساقتاندىرۋ كوم­پانياسى قاتىسۋشى ەلدەردەگى ساقتان­دىرۋ جانە قايتا ساقتاندىرۋ ۇيىمدا­رىنىڭ كۇش-جىگەرىن بىرىكتىرۋگە، ەكسپورت­تىق مامىلەلەردى جەدەل جانە ءتيىمدى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قايتا ساقتاندىرۋ سىيىمدىلىعىن جاقسارتۋعا، بروكەرلىك قىزمەتتەردى پايدالانۋ قاجەتتىلىگىن بولدىرماۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ءوز كەزە­گىندە بۇل قايتا ساقتاندىرۋ قۇ­نىن تومەندەتەدى. سونداي-اق ەكسپورت­تىق مامىلەلەردى ساقتاندىرۋ مۇمكىندىكتەرىنىڭ كەڭەيۋىنە ىقپال ەتەدى، – دەپ ناقتىلادى ۆيتسە-مينيستر.

ەسكە سالا كەتەيىك، ەاەو شەڭبەرىندە ۇكىمەتارالىق كەلىسىم نەگىزىندە جارعىلىق كاپيتالى 200 ملن دوللاردى قۇرايتىن ەۋرازيالىق قايتا ساقتاندىرۋ كومپانياسىن قۇرۋ ۇسىنىلىپ وتىر. ونىڭ الەۋەتتى ساقتاندىرۋ سىيىمدىلىعى 2 ملرد دوللارعا تەڭ بولماق. وسىنىڭ ناتيجەسىندە ەاەو ىشىندە ءوزارا ساۋ­دانىڭ كولەمى 6 ملرد دوللارعا دەيىن وسەدى دەپ كۇتىلۋدە. كومپانيانىڭ كاپيتالىن ەاەو-عا مۇشە ەلدەردىڭ ەكسپورتتىق كرەديتتىك اگەنتتىكتەرىنىڭ م ۇلىكتىك جارنالارى، قاتىسۋشى مەملەكەتتەردىڭ تىكەلەي جارنالارى، ەاەو-عا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ دامۋ بانكتەرى، سونداي-اق ەۋرازيالىق دامۋ بانكى ەسەبىنەن قالىپ­تاستىرۋ ۇسىنىلۋدا.

Uchet.kz سايتىنىڭ جازۋىنشا، ەاەو ەلدەرىندەگى تاۋەكەلدەر بويىنشا ەكسپورتتىق ساقتاندىرۋ اگەنتتىكتەرىنىڭ اعىمداعى ساقتاندىرۋ مىندەتتەمەلەرىنىڭ جيىنتىق كولەمى 2 ملرد دوللارعا تەڭ ەكەنىن ەسكەرسەك، قول قويۋ كاپيتالى 200 ملن دوللاردى قۇراۋى مۇمكىن. باستاپقى كەزەڭدە (2-3 جىلدا) جوبانى ىسكە قوسۋ ءۇشىن شامامەن 100 ملن دوللار قاجەت.

قاتىسۋشىلاردىڭ كاپيتالداعى ۇلەسى ەاەو-عا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ دامۋ بانكتەرىندەگى، ەاەو ەلدەرىندەگى تاۋەكەل­دەر بويىنشا اعىمداعى ساقتان­دىرۋ مىندەتتەمەلەرىنىڭ جالپى كولە­مىندەگى ەكسپورتتىق ساقتاندىرۋ اگەنت­تىكتەرىنىڭ ۇلەسىن ەسكەرە وتىرىپ بەل­گىلەنۋى مۇمكىن: ەۋرازيالىق دامۋ بانكى – 32 پايىز، رەسەي (ەكسار) – 33 پايىز، بەلارۋس («بەلەكسيمگارانت») – 10 پايىز، قازاقستان («قازاق ەكسپورت») – 10 پايىز، ارمەنيا («ارمەنيا ەسا») – 10 پايىز، قىرعىز رەسپۋبليكاسى («رسك بانك») – 5 پايىز. كاپيتالدى قار­جىلان­دىرۋدىڭ ناقتى قۇرىلىمى مەن تەتىگى بارلىق قاتىسۋشىلارمەن بىرلەسىپ پىسىق­تالۋعا ءتيىس.