قاسىم-جومارت توقاەۆ رەفورمالار جونىندەگى جوعارى كەڭەستىڭ كەزەكتى وتىرىسىن وتكىزدى

ستراتەگيالىق جوسپارلاۋ جانە رەفورمالار اگەنتتىگىنىڭ توراعاسى قايرات كەلىمبەتوۆ قاسىم-جومارت توقاەۆقا اگەنتتىك پەن ۇكىمەت بىرلەسىپ ازىرلەگەن ون ۇلتتىق جوبانى تانىستىردى. بۇل جوبالار جالپىۇلتتىق باسىمدىقتار مەن 2025 جىلعا دەيىنگى ۇلتتىق دامۋ جوسپارىن جۇزەگە اسىرۋعا باعىتتالعان.

اگەنتتىك توراعاسىنىڭ بايانداماسىن جانە كەڭەس مۇشەلەرىنىڭ پىكىرىن تىڭداعان قاسىم-جومارت توقاەۆ بىرقاتار ۇسىنىس ايتتى. ول ۇكىمەتتى ناقتى، شىنايى، حالىققا تۇسىنىكتى جانە ولاردىڭ تۇرمىسىن جاقسارتۋعا باعىتتالعان مىندەتتەردى شەشۋگە شاقىردى.

– نەگىزىندە، ۇلتتىق جوبالاردىڭ ازىرلەنۋىنە قاتىستى جۇمىستارىڭىزدىڭ ماقسات-مىندەتتەرىنە بىرىڭعاي تۇسىنىك كەرەك. شىن مانىندە، ماقسات بورىكتى اسپانعا اتاتىنداي جانە ارتىق تەوريالاندىراتىنداي ەمەس، پراگماتيكالىق تۇرعىدا بولۋى ءتيىس. رەفورمالار جونىندەگى جوعارى كەڭەس «قياليلاردىڭ كلۋبىنا» اينالماۋى قاجەت. كابينەتىمىزدىڭ سىرتىنداعى ءومىر كۇردەلى باعىتتا دامۋدا. قازىر ءبىز ەڭ قاجەتتى دەگەن ازىق-ت ۇلىك باعاسىنىڭ شارىقتاۋىنا، جالپى ينفلياتسيانىڭ وسۋىنە قاتىستى شەشىم قابىلداۋعا ءماجبۇرمىز. بۇدان بولەك حالىقتىڭ كۇندەلىكتى تۇرمىس-تىرشىلىگىنە بايلانىستى قىرۋار ماسەلە بار. مىسالى، قۋاڭشىلىق مال شارۋاشىلىعىنا كەرى اسەر ەتىپ وتىر. ءبىز قالىپتاسقان جاعدايعا شىنايى قارايىق. بۇل جەردە الدىمىزدا تۇرعان مىندەتتى تەرەڭ ءتۇسىنىپ، ۇيلەسىمدى جۇمىس ىستەۋ كەرەك، – دەدى پرەزيدەنت.

مەملەكەت باسشىسى ۇلتتىق جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋعا وتە كوپ قارجى بولىنەتىنىن ايتتى.

– وسىعان بايلانىستى مەنى جەمقورلىق ماسەلەسى قاتتى الاڭداتادى. ء ىرى جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋعا بايلانىستى، اسىرەسە، ينفراقۇرىلىمدىق قۇرىلىس سالاسىندا، مول قارجى تۋرالى اقپارات شىعا سالىسىمەن-اق، مۇنداي جوبالار ءجىتى باقىلاپ وتىرعان «اككى اڭشىلاردىڭ» نازارىنا بىردەن ىلىگەدى. ولار بولىنگەن قارجىنىڭ ءبىر بولىگىن قالتالارىنا باسىپ قالۋعا تىرىسادى. اڭگىمەنىڭ اشىعىن ايتايىق. مۇنى ءبارىمىز بىلەمىز. سوندىقتان ۇكىمەت پەن ءتيىستى اگەنتتىككە اتالعان ماسەلەنى مۇقيات قاراۋدى ەسكەرتەمىن. ۇلتتىق جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋدىڭ پايداسى حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋعا باعىتتالۋى ءتيىس، – دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.    

پرەزيدەنت ۇلتتىق جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋعا بولىنەتىن قارجىنىڭ ءتيىمدى جۇمسالۋىن باقىلاۋدى قامتاماسىز ەتۋگە تاپسىرما بەردى.

مەملەكەت باسشىسى ءسوزىن قورىتىندىلاي كەلە، ۇسىنىلعان ۇلتتىق جوبالاردىڭ ءتىزىمىن قولدادى جانە ۇكىمەت پەن اگەنتتىككە 15 تامىزعا دەيىن ۇلتتىق جوبالاردىڭ ناقتى، كەلىسىلگەن ءارى قارجىلاي قامتاماسىز ەتىلگەن ءماتىنىن ەنگىزۋدى تاپسىردى.

تالقىلاۋعا ەنگىزىلگەن ەكىنشى قۇجات – سەر سۋما چاكرابارتيدىڭ ەسەبىندە (Gap analysis) بەرىلگەن ۇسىنىستاردى جۇزەگە اسىرۋدىڭ جول كارتاسى.

پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا، اتالعان ەسەپتە ماڭىزدى پروبلەمالار كوتەرىلىپ، پايدالى باستامالار ۇسىنىلعان.

كۇن تارتىبىندەگى ءۇشىنشى ماسەلە – جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋدى دامىتۋدىڭ تۇجىرىمداماسى. اتالعان ماسەلە بويىنشا ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى اسەت ەرعاليەۆ بايانداما جاسادى.

قاسىم-جومارت توقاەۆ جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋدىڭ ءتيىمدى ينستيتۋتىن قۇرۋدى ماڭىزدى مىندەت رەتىندە اتادى.

– جاقىن ارادا اۋداندىق ماڭىزى بار قالالاردىڭ، اۋىلدار مەن كەنتتەردىڭ جانە اۋىلدىق وكرۋگتەردىڭ اكىمدەرىن سايلاۋ ناۋقانى وتەدى. بۇل ساياسي جۇيەنىڭ كەمەلىنە كەلگەنىنىڭ بەلگىسى عانا ەمەس، سونداي-اق، قوعامىمىزدىڭ دەموكراتيالىق دامۋ جولىنا نىق قادام باسقانىن بىلدىرەدى. اتالعان ترانسفورماتسيالىق وزگەرىس اياسىندا باسقارۋ دەڭگەيلەرى: وبلىس، اۋدان، وكرۋگ اراسىنداعى وكىلەتتىلىك پەن جاۋاپكەرشىلىكتىڭ ارا-جىگىن ناقتى ايقىنداۋ – مەملەكەتتىك اپپاراتتىڭ باستى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى. جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋدى ءتيىمدى جۇزەگە اسىرۋعا كەدەرگى كەلتىرەتىن بارلىق قايشىلىقتار مەن ولقىلىقتار رەتتەلۋى قاجەت، – دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا، اۋىل اكىمدەرىنە زور وكىلەتتىلىك بەرە وتىرىپ، ولاردى قاجەتتى رەسۋرستارمەن جەتكىلىكتى دارەجەدە قامتاماسىز ەتۋدىڭ ستراتەگيالىق ماڭىزى بار. وسىعان بايلانىستى ۇكىمەت قارجىنى بيۋدجەتارالىق ءبولۋ ماسەلەسىن قايتا قاراۋى كەرەك.

مەملەكەت باسشىسى جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋدىڭ جاڭا ورگانىنا – كەڭەسكە جۇكتەلەتىن مىندەتتەرگە ارنايى توقتالدى.

– كەڭەس – بۇل تۇبەگەيلى جاڭا ينستيتۋت. ول شەشىم قابىلداۋ جانە باقىلاۋ سياقتى ناقتى ىقپال ەتۋ تەتىكتەرىنە يە بولۋى ءتيىس. جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ ورگانىنا كەيبىر جەرگىلىكتى سالىقتار بويىنشا بەكىتىلگەن مولشەرلەمە اياسىنىڭ شەگىندە تۇزەتۋ ەنگىزۋ قۇقىعىن بەرۋ ماڭىزدى جاڭالىق بولماق. بۇل رەتتە ءدال وسى كەڭەس اۋىلداعى ناقتى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جاعدايعا بايلانىستى شەشىم قابىلدايدى. ياعني، بيزنەس وكىلدەرىن تارتۋ ءۇشىن فيسكالدى كىرىستىڭ بارىنشا كوپ بولعانى قاجەت پە الدە سالىقتىڭ مەيلىنشە تومەن بولعانى كەرەك پە ونى كەڭەس ءوزى ايقىندايدى. اتالعان قۇجاتتى دايىنداۋ جانە كەڭ اۋقىمدا تالقىلاۋ ءۇشىن جۇرگىزىلگەن جۇمىستاردى ەسكەرە وتىرىپ، جالپى ونى قولداۋ كەرەك دەپ ويلايمىن، – دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

تالقىلاۋ قورىتىندىسى بويىنشا ۇكىمەتكە جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋدى دامىتۋدىڭ 2030 جىلعا دەيىنگى تۇجىرىمداماسىن بەكىتۋگە ەنگىزۋ تاپسىرىلدى.