3 ميلليونىنشى توننا اليۋميني

جالپى، ەۋرازيالىق توپ (ERG) قۇرامىنداعى «قازاقستان ەلەكتروليز زاۋىتى» اق ەلىمىز تاۋەل­سىزدىك العاننان كەيىن ىسكە اسىرىلعان ءبىرىنشى ءىرى يندۋس­تريالىق جوبالاردىڭ ءبىرى. زاۋىت ەلىمىزدەگى اليۋميني وندىرەتىن جالعىز كاسىپورىن سانالادى.

– ءبىزدىڭ كاسىپورىن ءۇشىن نا­تي­جەلەرگە قورىتىندى جاساۋ داستۇرگە اينالعان. ارينە 3 ميل­­ليونىنشى مەرەيلى توننا تەك ساندىق كورسەتكىش ەمەس. بۇل مەجە Eurasian Resources Group (ERG) قۇرامىنداعى «قازاقستان ەلەكتروليز زاۋىتى» اق اليۋميني ءوندىرىسى باستالعان كەزەڭنەن بەرگى  كاسىپورىننىڭ، مەتال­لۋرگ­تەردىڭ ەڭبەك جەڭىسىنىڭ لايىق­تى كورسەتكىشى، – دەيدى «قازاق­­ستان ەلەكتروليز زاۋىتى» اق پرە­زي­دەنتى سەرىك دوڭبەك­باەۆ. – زاۋىتتىڭ بارلىق جۇمىسشى­­لارى­نا العىس ايتقىم كەلەدى. كاسىپ­­ورىن قازىر الەمدەگى 200 اليۋمي­ني زاۋىت الىپتارىنىڭ ىشىن­دەگى ەڭ ۇزدىك وندىق قاتارىندا.

ال زاۋىتتىڭ ءبىرىنشى كەزەڭى 2007 جىلى ىسكە قوسىلدى. 2010 جىلى ەلباسى نۇرسۇلتان نازار­باەۆ ءوندىرىستىڭ ەكىنشى كەزەڭىن ىسكە قوستى. سول جىلى كاسىپورىن اليۋميني ءوندىرۋدىڭ 250 مىڭ توننا جىلدىق جوبالىق قۋاتىنا شىقتى. ءسويتىپ جىل سايىن ءون­دىرىس كورسەتكىشى جوعارىلاي بەر­دى. مىسالى، وتكەن جىلدىڭ  قورى­تىن­دىسى بويىنشا 265 مىڭ توننادان استام اليۋميني وندى­رۋگە بەت الدى. 2007 جىلدان باس­تاپ لوندون مەتالل بيرجاسىن­دا تىركەلگەن ءونىم – ا-8 بەن ا-85 جو­عارى ماركالى باستاپقى اليۋ­مي­ني شىعارادى. زاۋىت ءاليۋمي­نيدى الەمنىڭ 20-دان استام ەلىنە جەتكىزەدى، سونىڭ ىشىندە رەسەي، بەلارۋس، وزبەكستان، وڭتۇستىك جانە ورتالىق ەۋروپا ەلدەرى بار.

– زاۋىت 2013 جىلى 1 ميلليو­نىن­شى توننا ءونىم ءوندىردى. 2017 جىلى مەتاللۋرگتەر ءونىم كولەمىن 2 ملن تونناعا دەيىن جەتكىزدى. ەندى، مىنە، زاۋىتتىڭ ىسكە قوسىلعانىنا 14 جىلداي ۋاقىت بولدى. مەن زاۋىتتا 13 جىل ەڭبەك ەتىپ كەلەمىن. وسى 14 جىل ارالىعىندا 3 ميلليون توننا اليۋميني قۇيعان ەكەنبىز. ءبىز ءۇشىن ەستە قالارلىق كۇن، مەتالدىڭ مەرەيلى توننا­سىن قۇيۋ ءساتى بىزگە بەرىلدى. كوڭى­لىم تولقىدى. ويتكەنى ءبىز مىنا قو­لى­مىزبەن زاۋىت قانا ەمەس، ەلىمىزدىڭ مەتاللۋرگيا ونەر­كاسى­بىنىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسۋدامىز، – دەيدى  مەتاللۋرگ اسقار نۇرپەيىسوۆ.

بۇل كۇنى زاۋىت الاڭىندا الىپ كا­سىپ­ورىننىڭ جەتىستىگىنە ارنال­عان ەسكەرتكىش تاقتا ورناتىلدى.

– زاۋىت مەتاللۋرگتەردىڭ ەرەن ەڭبەگىنىڭ ناتيجەسىندە وتاندىق مەتاللۋرگيانىڭ كوشباسشىسىنا اينالدى. بۇگىندە وڭىردە وندىرىل­گەن اليۋميني الەمنىڭ 9 ەلى­نە ەكس­پورتتالادى. قازىر اليۋ­مي­­ني كلاستەرىن دامىتۋعا قاتىستى اۋقىم­­دى جوسپار جاسالۋدا، – دەدى ايتۋ­­لى شاراعا قاتىسقان وبلىس اكى­مى ابىلقايىر سقاقوۆ.

جالپى، اليۋميني ءوندىرىسىنىڭ بۇكىل تەحنولوگيالىق تىزبەگى: رەسۋرستاردى ۇنەمدەۋدىڭ جوعارى دەڭگەيىنە، ءونىمنىڭ تالاپ ەتىلە­تىن ساپاسىنا جانە ەكولوگيالىق قاۋىپسىزدىك ستاندارتتارىنا ساي بولۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن ەڭ جاڭا تەحنولوگيالىق شەشىمدەردى قولدانۋ ارقىلى سالىنعان. ءاليۋ­مينيدىڭ العاشقى ميلليون تونناسىن وندىرۋگە مەتاللۋرگتەرگە 6 جىل ۋاقىت قاجەت بولسا، ءتىپتى 4 جىلدان سوڭ-اق زاۋىت كەلەسى ميلليون توننانى وندىرگەن ەدى. ەندى، مىنە، تاعى 4 جىلدان كەيىن جاڭا بەلەس – ءاليۋمينيدىڭ 3 ميلليونىنشى تونناسىن ءوندىردى.

قازىر زاۋىت حالىقارالىق ستان­دارتتاردىڭ بارلىق تالابىنا ساي كەلەتىن وتاندىق اليۋميني ون­دىرۋدە. وندىرىلگەن ءاليۋمينيدىڭ ساپا­سى نارىقتا دا بەلگىلى. سوڭعى جىلى قازاق­ستان­دىق نارىقتا ساتىلىم كولە­مىنىڭ ءوسۋى بايقالادى – جالپى ساتىلىمنىڭ 20 پايىزىنا تەڭ. ءونىمنىڭ نەگىزگى بولىگى ەۋروپا مەن كورشى ەلدەرگە ەكسپورتتالادى. الەمدەگى ءاليۋمينيدى ءوندىرۋ بو­يىنشا ەڭ تومەن شىعىندى كاسىپ­ورىنداردىڭ ءبىرى.

پاۆلوداردا ەلەكتروليز زاۋىتىن ىسكە قوسۋ ناتيجەسىندە ەلىمىزدە كەن ءوندىرۋ جانە گلينوزەم الۋدان باستاپ (كراسنووكتيابر جانە تورعاي بوكسيت كەن باسقارمالارى، كەرەگەتاس اكتاس كەنىشى، پاۆلودار اليۋميني زاۋىتى) دايىن مەتالدى العانعا دەيىنگى (قەز) تولىق وندىرىستىك تسيكل تۇيىقتالعان اليۋميني كلاستەرى قۇرىلدى.

پاۆلودار وبلىسى