جۋىقتا عانا «قاز­مۇ­نايگاز» ۇلتتىق كومپا­نيا­­سى» اق 2020 جىلدىڭ توعىز ايىن­­داعى وندىرىستىك ناتيجە­لەرىن جاريا ەتتى. كومپانيا ەسە­بىنەن اتالعان سالداردىڭ قازاق­­ستان ەكونوميكاسىنىڭ باس­تى تىرەگى بولىپ وتىرعان سالاعا، سونىڭ ىشىندە وتاندىق كومپانيا كورسەتكىشتەرىنە قالاي اسەر ەتكەنىن اڭعارامىز. ەندى سول كورسەتكىشتەردى تالداپ كورەيىك.

ەسەپتە باياندالعانىنداي، 2020 جىلدىڭ توعىز ايىندا قمگ مۇناي جانە گاز كوندەنساتىن ءوندىرۋ كولەمى 2019 جىلدىڭ توعىز ايىمەن سالىستىرعاندا 6،6%-عا ازايىپ، 16 423 مىڭ توننانى (تاۋلىگىنە 449 مىڭ باررەل) قۇرادى. ىلەسپە جانە تابيعي گازدى ءوندىرۋ دەڭگەيى 0،9%-عا، ياعني 6 173 ملن تەكشە مەترگە دەيىن تومەندەدى.

وسىنىڭ ىشىندە تەڭىز كەن ورنىنداعى كومپانيا ۇلە­سىندەگى مۇناي ءوندىرۋ 2019 جىلدىڭ توعىز ايىمەن سالىس­تىرعاندا 8،2%-عا قىسقارىپ، 4 032 مىڭ تون­نانى (تاۋلىگىنە 117 مىڭ باررەل) قۇرادى. ال گاز ءوندىرۋ 6،9% -عا كەمىپ، 2 238 ملن تەكشە مەتردى قۇرادى. مامانداردىڭ ايتۋى بويىنشا بۇعان مۇناي ءوندىرۋ دەڭگەيىنە وپەك+ كەلىسىمىنىڭ شەكتەۋلەرى ەلەۋلى اسەر ەتتى.

كەرىسىنشە قاشاعان كەن ورنىنداعى كومپانيا ۇلەسىن­دەگى مۇناي ءوندىرۋ دەڭگەيى 13،8%-عا نەمەسە 954 مىڭ تون­ناعا دەيىن (تاۋلىگىنە 28 مىڭ باررەل) وسكەن. تابيعي جانە ىلەسپە گازدى ءوندىرۋ 14،6%-عا ۇلعايىپ، 576 ملن تەكشە مەتردى قۇراعان. مامانداردىڭ ايتۋى بويىنشا مۇنداعى مۇناي جانە گاز ءوندىرۋ 2019 جىلى جۇرگىزىلگەن كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارى­نىڭ ناتيجەسىندە ارتتى. بۇل تەڭىز جانە جەرۇستى كە­شەندەرىنىڭ پايدالانۋ كوەف­فيتسيەنتىن ۇلعايتۋعا، ايداۋ قورىن 4 ۇڭ­عىمادان 6 ۇڭ­عىماعا دەيىن كوبەي­تۋگە، مۇناي تەحنولوگيالىق جەلى­­لەرىندە قوسىمشا رەبويلەر قون­دىرعىلارىن ورناتۋعا، سون­داي-اق جاڭا ۇڭعىمالاردى قولدانىسقا ەنگىزۋگە مۇمكىندىك تۋدىردى. 2020 جىلدىڭ تو­عىز ايىندا قاشاعان كەن ورنىن­داعى ورتاشا تاۋلىكتىك جالپى ءوندىرۋ (شەتەلدىك كومانيالار ۇلەسىن قوسا ەسەپتەگەندە) 100% دەڭگەيىندە ساقتالىپ، تاۋلىگىنە 333 مىڭ باررەلدى قۇراعان.

قاراشىعاناق كەن ورنىندا قمگ-نىڭ مۇناي جانە كوندەنسات ءوندىرۋ كورسەتكىشى توعىز ايدا 7،4%-عا ۇلعايىپ، 816 مىڭ توننانى (تاۋلىگىنە 23 مىڭ باررەل) قۇرادى. گاز ءوندىرۋ دەڭگەيى 1 501 ملن تەكشە مەتردى قۇراپ، 2019 جىلدىڭ توعىز ايىنداعى دەڭگەيدەن 7،9%-عا جوعارى بولدى. بۇعان 2019 جىل­دىڭ قىركۇيەك-قاراشا ايلارىندا نىسانداردىڭ الدىن الا جۇرگىزىلگەن جوسپارلى جوندەۋ جۇمىستارىنان كەيىن قاراشىعاناق وڭدەۋ كەشەنىنىڭ (قوك) وندىرىستىك نىساندارىن جانە گازدى كەشەندى دايىنداۋ قوندىرعىلارىن (گكدق-2 جانە گكدق-3) جاڭعىرتۋ ىقپال ەتتى.

ال ەندى مۇناي تاسىمالداۋ كولەمىنە كەلسەك، ماماندار مۇنداعى قمگ وپەراتسيالىق ۇلەسىنە قاتىستى ءاربىر جەكە قۇبىر كومپانياسىنىڭ تاسىمالداۋ كولەمى ەسكەرىلەتىنىن ايتادى. ويتكەنى مۇناي كو­لەمى­نىڭ ءبىر بولىگىن ەكى نەمەسە ءۇش قۇبىر كومپانياسى تا­سى­مالداۋى مۇمكىن جانە ساي­ك­ەسىنشە بۇل كولەمدەر مۇ­ناي تاسىمالداۋدىڭ شوعىر­لاندىرىلعان كولەمىن ەسكەرە وتىرىپ ەسەپكە الىنادى. وسىنداي ەسەپ بويىنشا «قازترانسويلدىڭ» مۇناي تا­سى­مالداۋ كولەمىندە 90% مول­شەرىندە، ناقتى يەلەنۋ ۇلەسى كەزىندە 100% قمگ وپە­راتسيالىق ۇلەسى رەتىندە پايدالانىلادى.

مىنە، وسىنداي ەسەپپەن العاندا ماگيسترالدى قۇبىر­لار بويىنشا مۇناي تاسىمالداۋ كولەمى ءسوز بولىپ وتىر­­عان توعىز ايدا 4،6%-عا قىس­قارىپ، 48 015 مىڭ توننانى قۇرادى. مامانداردىڭ اي­تۋىنشا، بۇل كورسەتكىشتىڭ تومەن­­دەۋىنە 2020 جىلدىڭ قاڭ­تارىندا مۇناي قۇرامىندا حلو­رورگ­انيكالىق قوسپالار­دىڭ شاما­دان تىس مولشەردە انىق­تالۋىنىڭ سالدارىنان «سنپس-اقتوبەمۇنايگاز» اق-دان مۇنايدى شەكتەۋلى جەتكىزۋ جانە مۇناي قۇبىرلارى جۇيە­سىنە قۇمكول كەن ورىندارى توبى­نىڭ مۇناي ءوندىرۋ دەڭ­گەيى­نىڭ تابيعي تۇردە كەمۋى سال­­دارىنان مۇناي تاپسىرۋ كولە­مىنىڭ ازايۋى جانە وپەك+ كەلىسىمى شەڭبەرىندە مۇنايدى شەكتەۋلى ءوندىرۋ اسەر ەتتى.

2020 جىلدىڭ توعىز ايىندا مۇنايدى تەڭىزبەن تاسىمالداۋ كولەمىنىڭ 13،9%-عا، 7 210 مىڭ تونناعا دەيىن تومەندەۋى جۇك تيەۋ كىدىرىسىنىڭ، سونى­مەن قاتار اۋا رايىنىڭ قولاي­سىز جاعدايلارى سالدارىنان جەرورتا تەڭىزىندەگى تاسىمالداۋ كولەمىنىڭ ازايۋىنا بايلانىستى بولدى.

2020 جىلدىڭ توعىز ايىن­دا قمگ ماگيسترالدى گاز قۇبىر­لارى ارقىلى گاز تاسىمالداۋ كو­لەمى 14،7%-عا نەمەسە 63 448 ملن تەكشە مەترگە دە­يىن تو­مەندەدى. ونىڭ تو­مەن­­دەۋى نەگىزىنەن قىتايعا جو­نەل­تىلەتىن ورتاازيالىق گاز­دىڭ ترانزيتتىك كولەمىنىڭ ازايۋى­نا، قازاقستان اۋماعى ار­قىلى «گازپروم» جاق رەسەي­لىك گازدىڭ ترانزيتتىك اعىن­دارىنىڭ تومەندەۋىنە جانە رەسەيگە گاز ءوندىرۋ دەڭگەيىنىڭ كەمۋى سەبەبىنەن تەڭىز گازى ەكس­پورتىنىڭ ازايۋىنا بايلانىستى بولدى.

جوعارىدا ءسوز بولعان بۇل جاعدايلار كومىرسۋتەك شيكى­زاتىن ساتۋ ماسەلەسىنە دە اسەر ەتكەنىن ايتۋىمىز كەرەك. 2020 جىلدىڭ تو­عىز ايىندا قمگ-نىڭ ءوزى ون­دىر­­گەن مۇناي مەن گاز كوندەنساتىن ساتۋ كولەمى وتكەن جىلدىڭ وسىن­­داي كەزەڭىمەن سالىس­تىر­عاندا 4،5%-عا ازايىپ، 17 011 مىڭ تون­­نانى قۇرادى. ال ونىڭ 71%-ى ەكس­پ­ورتقا شىعارىلدى. ءوزى ون­دىر­­گەن مۇنايدى ىشكى نارىق­قا جەت­كىزۋ كولەمى 4 955 مىڭ تون­­نا­نى قۇ­رادى، سونىڭ ىشىندە مۇ­ناي­دى ءارى قاراي وڭدەۋ جانە مۇناي ونىم­دەرىن ساتۋعا وپە­را­تسيالىق اك­تيۆ­تەردىڭ («وزەنمۇ­نايگاز»، «ەمبى­مۇنايگاز» جانە «قازاق­تۇرىك­مۇناي») شيكى مۇنايىنىڭ 2 500 مىڭ تونناسى اتىراۋ مۇناي وڭدەۋ زاۋىتىنا ء(اموز) جانە پاۆلودار مۇناي-حيميا زاۋىتىنا (پمحز) جەتكىزىلدى.

2020 جىلدىڭ توعىز ايىن­دا تاۋارلىق گازدى ساتۋ كولە­مى 2019 جىلدىڭ ءبىرىنشى جار­تى­جىلدىعىندا ساتىلعان كولەم­مەن سالىستىرعاندا 1،5%-عا قىسقارىپ، 15 498 ملن تەكشە مەتردى قۇرادى. تاۋارلىق گازدىڭ ەكسپورتى 5 936 ملن تەكشە مەتر­گە جەتتى، ونىڭ 88%-ى 2018 جىل­دىڭ قازان ايىن­دا قىتايعا تابيعي گازدى 10 ملرد تەكشە مەتر دەيىنگى كولەمدە جەتكىزۋ تۋرا­لى قول قويىلعان كەلىسىمنىڭ شەڭبەرىندە قىتايعا ەكسپورتقا جىبەرىلدى. پاندەميا سالدارىنان 2020 جىلدىڭ توعىز ايىندا قىتاي باعىتىنا جونەلتىلگەن گاز ەكسپورتى جوسپارلانعان كو­لەم­نەن تومەن بولدى، بىراق وتكەن جىلدىڭ توعىز ايىن­داعى كورسەتكىشتەرمەن سالىس­تىرساق، ناقتى ەكسپورت كولەمى وزگەرمەدى.

سونىمەن، قورىتا ايتقاندا، كەلتىرىل­گەن بۇل كورسەتكىشتەر وتاندىق مۇناي-گاز سالاسىنىڭ دامۋعا بەيىم ەكەنىن، بىراق سوعان قاراماستان، الەمدى كەرنەگەن پان­دەميا مەن حالىقارا­لىق كيكىل­جىڭ­دەردىڭ ەلىمىزدەگى مۇناي مەن گاز ون­دىرىسىنە تەرىس ىقپالىن تيگى­زىپ كەلە جات­قانىن دالەلدەي تۇسەدى.