اباي قۇنانباەۆتىڭ مەرەيتويىنا وراي قانداي جاڭا نىساندار سالىنادى

2019 جىلعى ساۋىردە پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ ۇكىمەتكە ابايدىڭ مەرەيتويىن مەرەكەلەۋدىڭ اۋقىمدى جوسپارىن ازىرلەۋدى تاپسىردى. مەملەكەت باسشىسى قازاق جازبا ادەبيەتىنىڭ نەگىزىن قالاۋشىنىڭ مەرەيتويىن مەرەكەلەۋ ءۇشىن قۇرىلعان كوميسسياعا سالتاناتتى ءىس-شارانى ءتيىستى دەڭگەيدە ۇيىمداستىرۋدى تاپسىردى.

ۇكىمەتتىڭ 2020 جىلعى قاڭتارداعى كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا قازاقستان پرەزيدەنتى ابايدىڭ 175 جىلدىعىن مەرەكەلەۋ جونىندەگى ءىس-شارالاردىڭ تاجىريبەلىك ماڭىزى زور جانە يدەولوگيالىق ءمانى بولۋى ءتيىس ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

ء"بىزدىڭ ءىس-شارامىز تۇلعانى ۇلىقتاۋعا باعىتتالعان. ءتىپتى دەمەۋشىلىك قاراجات ارقىلى دا كوپ كونتسەرتتەر ۇيىمداستىرىپ، شەتەلدىك ارتىستەردى تارتۋدىڭ قاجەتى جوق. مەنىڭ ويىمشا، بۇل شارالاردىڭ ءبارىن ىسكەرلىك دەڭگەيدە وتكىزۋ كەرەك"، — دەدى پرەزيدەنت.

ۇلى اباي مەرەيتويىنىڭ رەسمي اشىلۋ ءراسىمى 2020 جىلعى 21 قاڭتاردا نۇر-سۇلتان قالاسىندا "استانا وپەرا" تەاترىندا ءوتتى.

قر پرەمەر-ءمينيسترى اسقار مامين ابايدىڭ 175 جىلدىعىنا دايىندىق بارىسىن جەكە باقىلاۋعا الدى. ۇكىمەت باسشىسى بىرنەشە رەت شىعىس قازاقستان وبلىسىنا بارىپ، وندا اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستاردى تەكسەردى.

شىعىس قازاقستان وبلىسىنا سوڭعى ساپارى كەزىندە ا. مامين اباي اتىنداعى الاڭدى، مۋزەي مەن تەاتردى رەكونسترۋكتسيالاۋ، اباي اۋدانىنىڭ الەۋمەتتىك جانە ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ جۇمىستارىمەن تانىستى.

ۇكىمەت باسشىسى ابايدىڭ 175 جىلدىعىنا جوسپارلانعان سەمەيدەگى جانە اباي اۋدانىنداعى تاريحي-مادەني نىسانداردى جوندەۋ جانە جاڭعىرتۋ جۇمىستارىن ۋاقىتىلى ءارى ساپالى اياقتاۋدى تاپسىردى.

"مەرەيتوي مەملەكەتتىك دەڭگەيدە اتالىپ وتەدى. بۇل شارا قازاقستان حالقى ءۇشىن ۇلكەن يدەولوگيالىق جانە تاريحي مانگە يە"، — دەدى ا. مامين.

اباي تۋعان ولكە…

اقىننىڭ كىشى وتانى — اباي اۋدانىندا دايىندىق جۇمىستارى تولىق كولەمدە ءجۇرىپ جاتىر. اۋداندا جولدار جوندەلىپ، تاريحي ماڭىزى بار نىساندار قالپىنا كەلتىرىلىپ، جاڭا قۇرىلىستار سالىنىپ جاتىر.

شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمدىگىندە حابارلاعانداي، اباتتاندىرۋ جۇمىستارى اباي اۋدانى، سىرت قاسقابۇلاق اۋىلىنىڭ جەرگىلىكتى تۇرعىندارى مەن اقساقالدارىنىڭ ءوتىنىشى بويىنشا قولعا الىنعان، وندا 1945 جىلى اباي قۇنانباي ۇلى دۇنيەگە كەلگەن.

ابايدىڭ شىعارماشىلىعىمەن تانىس ءاربىر ادام وسى جەرگە قاجىلىق جاساعاندى ءجون سانايدى.سىرت قاسقابۇلاق اۋىلىندا بۇلاق ماڭىنداعى اۋماقتى كوركەيتىپ، كىرمە جولدى جوندەپ، "سىرت قاسقابۇلاق" ستەلاسىن ورناتادى. ازىرلەۋشىلەردىڭ ويىنشا، ەسكەرتكىش بەلگى ورناتىلاتىن اۋماق، ونىڭ نوبايى دومبىرا تۇرىندە بولادى، اسىرەسە بيىكتەن ەرەكشە بايقالاتىن بولادى.

بۇگىنگى تاڭدا مۇندا مەموريالدىق كەشەندى سالۋ بويىنشا قۇرىلىس-مونتاج جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر، الاڭدى جوسپارلاۋ جۇمىستارى اياقتالدى، جيەكتاستار ورناتىلدى، كەسپە تاستار توسەلۋدە. ماتەريالدار ساتىپ الىندى، اعاش وتىرعىزۋ اياقتالدى، 60 م قورشاۋ ورناتىلدى. وبەكتىگە 15 ادام جانە 4 تەحنيكا جۇمىلدىرىلعان. جۇمىستى 2020 جىلعى 15 ماۋسىمعا قاراي اياقتاۋ جوسپارلانعان.

بۇدان ءارى اباتتاندىرۋ، كوگالداندىرۋ جۇمىستارىن جالعاستىرۋ، سىرت قاسقابۇلاق سىرتىنىڭ كوركىن جاقسارتۋ كوزدەلگەن.

"بۇل قاسيەتتى ورىن. مۇندا ۇلى اباي دۇنيەگە كەلگەن. بۇگىندە اباتتاندىرۋ جۇمىستارىنىڭ ءبىرىنشى كەزەڭى ورىندالدى. جارتى جىلدا ۇلكەن وزگەرىستەر بولدى. اباتتاندىرۋ جۇمىستارىنىڭ ماڭگىلىك بۇلاقتان باستالۋىنىڭ ءمانى زور. ءدال وسى جەردەن اباي جولى باستالدى»، — دەدى شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمى دانيال احمەتوۆ اۋدانعا جۇمىس ساپارى كەزىندە.

ۇرپاقتار ساباقتاستىعى مەن ءداستۇرلى قۇندىلىقتاردى ساقتاۋ ءۇشىن ابايدىڭ مادەني مۇراسى مەن ونىڭ قورشاعان ورتاسى ءۇشىن وتە ماڭىزدى نىسان — قۇنانباي اۋلەتىنىڭ قورىمى ورنالاسقان اقشوقى جەرى. قازىرگى تاڭدا قورىمدى قايتا جاڭارتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر، ال جانىنا قۇنانباي وسكەنباي ۇلى مۋزەيى تۇرعىزىلىپ جاتىر. نىساندى 2020 جىلعى 1 شىلدەدە پايدالانۋعا بەرۋ كوزدەلگەن. وبلىس اكىمدىگىندە جاڭا مۋزەي قۇنانباي اۋلەتىنىڭ تاريحىن كورسەتەتىنىن ايتۋدا. حالىق جاڭا تۇلعالاردى تانىپ، ونىڭ وتباسى تۋرالى تولىعىراق بىلەتىن بولادى.

"باستى مىندەت – ۇلى اقىننىڭ اتا-باباسىنا قۇرمەت كورسەتۋ. اباي اتا-اناسىنىڭ ءرولىن اسقاقتاتىپ، باعالاي وتىرىپ، ءبىز حالقىمىزدىڭ ءداستۇرلى قۇندىلىقتارى ساقتالىپ، ارتا تۇسەتىنىن كورسەتكىمىز كەلەدى. مۋزەي – قازاق حالقىنىڭ ءداستۇرلى قۇندىلىقتارى مەن ۇرپاقتارىنىڭ ساباقتاستىعىن ساقتاۋ ءۇشىن قاجەتتى وتە ماڭىزدى نىسان"، دەدى ايماق اكىمى دانيال احمەتوۆ.

سونداي-اق بۇگىنگى تاڭدا "اباي – شاكارىم" ءۇي-جايلارىنىڭ اۋماعىندا عىلىمي-رەستاۆراتسيالاۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر. 20 شىلدەگە دەيىن مەموريالدىق كەشەننىڭ باتىس بولىگىن اباتتاندىرۋ مەن كوگالداندىرۋدى (باستى كىرەبەرىس)، ينجەنەرلىك جەلىلەردى توسەۋ، كەسەنەلەر مەن مەشىتتى قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارىن اياقتاۋ جوسپارلانعان.

31 قازانعا دەيىن مەموريالدىق كەشەننىڭ ارتقى جاعىن اباتتاندىرۋ جانە كوگالداندىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلەدى.

قاراۋىل اۋىلىندا دەمەۋشىلىك قاراجات ەسەبىنەن مەشىت پەن قاتىمحانا سالىنادى. دەمەۋشىلەر اباي اۋدانىنان شىققان ازاماتتار. اتالعان جۇمىس بۇگىندە قولعا الىنعان. اباي اۋدانىنىڭ قاراۋىلتوبە اۋىلىندا اباي قۇنانباەۆتىڭ 175 جىلدىعىن مەرەكەلەۋ جونىندەگى نەگىزگى ءىس-شارالار باستالعانعا دەيىن جوسپارعا سايكەس جاڭا مەشىت اۋدان تۇرعىندارى ءۇشىن اشىلادى.

سونداي-اق مۇندا دومبىرا تۇرىندەگى اباي اتىنداعى ساياباق سالىنۋدا. قۇرىلىس وتكەن ايدا باستالدى. جۇمىستاردى جۇرگىزۋ كەستەسى ازىرلەندى جانە ۋچاسكەنى جوسپارلاۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر. بۇگىندە 300 اعاش وتىرعىزىلىپ، 1700 توننا تاستى جەر جانە 2100 توننا قۇنارلى توپىراق اكەلىندى. قورشاۋلار ورناتىلدى، ەلەكترمەن جانە سۋمەن جابدىقتاۋ جۇيەسىنىڭ ترانشەياسىن ازىرلەۋ جۇمىستارى اياقتالدى. ەلەكتر سىمدارى مەن سۋ قۇبىرلارىن سالۋ جۇمىستارى باستالدى. سونداي-اق 1500 م سۋ قۇبىرى توسەلدى. پارك قۇرىلىسىنا 30 بىرلىك تەحنيكا مەن 70 ادام جۇمىلدىرىلدى. بارلىق جۇمىستاردى وسى جىلدىڭ 10 شىلدەسىنە دەيىن اياقتاۋ جوسپارلانىپ وتىر. 

سونىمەن قاتار بۇگىنگى تاڭدا "قاراۋىل توبە" يپپودرومى مەن قاراۋىل اۋىلىنداعى "دالا ساحناسى" جوندەلىپ جاتىر.

ابايدىڭ "جيدەباي-ءبورىلى" مۋزەي-قورىعىن رەكونسترۋكتسيالاۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر. مۇندا قوناقتار ءۇشىن ۆيزيت-ورتالىق سالىنادى.

1 تامىزعا قاراي اباي اۋدانىندا 300 ورىنعا ارنالعان مەكتەپتىڭ قۇرىلىسى اياقتالادى

قاراۋىل اۋىلىندا 300 ورىندىق ورتا مەكتەپتىڭ قۇرىلىسى جوسپاردان جىلدام جۇرگىزىلىپ جاتىر. "ازيا" فيرماسى" جشس تەحنيكالىق ديرەكتورى سەرىك مامونوۆتىڭ ايتۋىنشا، اتالعان جۇمىسقا 80-گە جۋىق ادام تارتىلعان.

"قابىرعالاردىڭ كىرپىشىن قالاۋ جانە سۋمەن، ەلەكترمەن جابدىقتاۋ كوممۋنيكاتسيالارىن سالۋ اياقتالدى. شاتىر سالۋ، جىلۋ جۇيەسىن جۇرگىزۋ مەن ىشكى ارلەۋ جۇمىستارىن مەرەيتويدى اتاپ وتۋگە ۇلگەرۋ ءۇشىن 1 تامىزعا دەيىن اياقتاۋدى كوزدەپ وتىرمىز"، — دەدى س. مامونوۆ.

قۇرىلىستىڭ جالپى اۋدانى 6 مىڭ م2 قۇرايدى. مەكتەپتە 400 ورىنعا ارنالعان اكت زالى، سپورت زالى، اسحانا، مودۋلدىك قازاندىق، سپورت الاڭى جانە جاسىل ايماق بار. وقۋ ورنىندا ات ءبىلىم بەرۋدىڭ، روبوتتى تەحنيكا مەن مۋلتيمەديالىق جۋرناليستيكانىڭ ارنايى سىنىپتارى جۇمىس ىستەيتىن بولادى.

سەمەيدە اباي الاڭىن قايتا جاڭارتۋ جۇمىستارى اتقارىلىپ جاتىر

سەمەيدە اباي الاڭىن اۋقىمدى تۇردە رەكونسترۋكتسيالاۋ جۇمىستارى قولعا الىنعان، جاقىندا تولىقتاي جاڭارتىلادى.

قالا اكىمدىگىندە جوبا بويىنشا جيەكتاستاردى جاڭارتۋ، ويشىلعا ارنالعان ەسكەرتكىشتى كوركەمدىك جارىقتاندىرۋ، سونداي-اق بالالار مەن سپورت الاڭدارىن، اۆتوموبيلدەرگە ارنالعان تۇراق سالۋ، فونتان قويۋ كوزدەلگەنىن اتاپ ءوتتى. مەردىگەرلەر بارلىق جۇمىستار شىلدە ايىنا دەيىن اياقتالاتىنىنا سەندىردى.

ۇلى اقىننىڭ قۇرمەتىنە اتالعان تەاتر دا تولىق جاڭارتىلادى. جوندەۋ جۇمىستارىنا قاراجات وتكەن جىلدىڭ قىركۇيەك ايىندا ءبولىندى. شاتىردىڭ جۇمساق جابىنىن، قاسبەتىن جوندەۋ، باسپالداقتاردى جاڭارتۋ جانە اۋماعىن اباتتاندىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر. جوندەۋ جۇمىستارىنا وبلىس اكىمى، قالا اكىمى، وبلىستىڭ مادەنيەت باسقارماسى قاتاڭ باقىلاۋ جۇرگىزىپ جاتىر. ابايدىڭ 175 جىلدىعىنا وراي ەڭ ماڭىزدى ءىس-شارالار سەمەي تەاترىندا وتكىزىلەدى.

تەاتر ءىشى دە وزگەرەدى. ەكىنشى قاباتتىڭ فويەسى مۇلدەم باسقاشا جاڭارتىلادى. كورەرمەندەر زالى دا باسقا تۇرگە ەنەدى. اباي مەرەيتويىنا وراي تەاتر ارتىستەرى جاڭارتىلعان ساحناعا شىعادى، قازىرگى ۋاقىتتا جۇمىسشىلار جاڭا جابىندى توسەپ جاتىر. ساحنا ارتىنداعى ورىنداردا — گريم جاسايتىن بولمەلەر، دايىندىق جاساۋ، اكىمشىلىك بولمەلەرىندە دە جوندەۋ جۇمىستارى باستالدى.

اباي مۋزەيىندە دە كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلەدى. مۋزەي اۋماعىندا ۇلدارىمەن بىرگە تۇرعان اقىننىڭ جاڭا ەسكەرتكىشى ورناتىلادى. مۇنداي ەسكەرتكىش ەش جەردە جوق. اباي العاش رەت ءوزىنىڭ ەڭ جاقىن ادامدارىنىڭ ورتاسىندا بەينەلەنەدى. بۇل جەردە ول ءوز وتباسىن سۇيەتىن ادام كەيپىندە بولادى، جانە ونىڭ بالالارىنىڭ بەينەسى — بۇكىل قازاق حالقىن سيپاتتايدى.