جالپى، جاس مەملەكەتىمىزدىڭ نەبىر الماعايىپ زاماننىڭ سىن-قاتەرلەرىن ارتقا تاستاي ءجۇرىپ اياعى­نان تىك تۇرۋى، تاۋەل­سىز­دى­گى­مىز­دىڭ نىعايىپ، ەلدىگىمىزدىڭ ەڭسە­­لەنۋى جولىنداعى ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى­نىڭ اتقارعان ەڭبەگىن ەرتەڭگى ۇرپاق جادىندا جاقسى تۇتادى دەپ سەنەمىز.

اينالاسى تاريح ءۇشىن ءبىر قاس-قاعىم ءسات – وتىز جىل­دىڭ مۇع­دا­رىن­دا جالعىز ءبىزدىڭ ەلىمىز عانا ەمەس، جاھان جۇرتشىلىعى ءۇش بىردەي ۇلكەن داعدارىستى باسىنان وتكەرىپ، ەندىگى كەزەكتە تورتىنشىسىمەن، ياعني ادامزاتتى تۇگەل جايلاپ كەلە جاتقان وركەنيەت داع­دارىسىمەن بەتپە-بەت كەلىپ تۇرمىز.

مەن اتاعان داعدارىستاردىڭ نەگى­زى­نەن ءبىرىنشىسى، گەوساياسي – تەكە-تىرەس­تىڭ ارەناسىنداعى عالامدىق كۇشتەردىڭ ىقپالىنان تۋىنداعان ەكونوميكالىق داع­دارىستىڭ ۇستىنە دەموكراتيالىق پرو­تسەستەردى ويلانباي جۇرگىزۋ كە­ڭەس­تەر وداعىنىڭ تاراۋىنا بىردەن-ءبىر سەبەپكەر بولدى دەۋگە ابدەن بولار. ايتپاقشى تاريحتاعى انالوگيا – ءبىرىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس كەزىندەگى ليبەراليزمگە بەتبۇرىس ساياساتى رەسەي يمپەرياسىنىڭ  تۇبىنە جەت­كە­نى بەلگىلى. ال ەكىنشى جانە ءۇشىنشى داعدارىستارعا عالامدىق ەكونوميكاداعى ترانس­­فورماتسيانى قاجەت ەتكەن ىشتەن بۇلقىنعان تەكتونيكالىق پرو­تسەس­تەردىڭ اسەرى بولدى دەپ ەسەپ­تەيدى ساراپشىلار. 

ال بۇگىنگى كەزەڭدە وركەن­يەت­­تەردىڭ اراسىنداعى قىرعي­قاباق قاقتىعىستاردىڭ سەبەبىنەن دۇنيەجۇزىلىك دۇربە­لەڭ­دەرگە جال­عاسىپ، ادامزات الاڭ كۇي كەشىپ وتىرعان جايىمىز بار. مەم­لەكەتتەر ارا­سىنداعى سە­نىم­­سىزدىككە جول بەرى­لۋ­دە، كەي­بىر ەلدەردە ۇلتتىق ەگويزم شا­­­رى­قتاۋدا، بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى بىرىكپەگەن كوزقاراستار الاڭىنا اينالۋدا. ەكولوگيا جاعدايى، كوروناۆيرۋس پاندەمياسى، مۇناي باعاسىنىڭ قۇلدىراۋى جانە دە باسقا ادامزاتتى الاڭداتۋشى جايتتار وسى ءبىر تەزيستى دالەلدەۋشى فراگمەنتتەر سياقتى.

وسىناۋ قيىن-قىستاۋ كەزەڭ­نىڭ ءبارىن ساليقالى سابىرمەن سارالاپ، الدا بولاتىن الاپات قيىندىقتاردى ارىدەن بولجاۋدا ەلباسىنىڭ ساياسي قادامدارى ەل مۇددەسى ءۇشىن ەشقاشان ءمۇلت كەتكەن ەمەس.

توقسانىنشى جىل­داردا حالقىمىزدىڭ ۇلەس-سانىنىڭ كور­سەتكىشى از بولعانىنا قارا­ماس­تان، ورتالىققا تاۋەل­دى، الەۋەتى ءالسىز، ەكونوميكاسى تۇ­راق­­­­­­­سىز جاس مەملەكەتتىڭ ەلەڭ-الاڭ شاقتىڭ وزىندە سىرتقى ساياساتىمىزعا سىنا قاقتىرماي، ىشكى ساياساتىمىزدى ىلگەرىلەتۋدە تۇڭعىش پرەزيدەنتتىڭ موينىندا ءبىز كەيدە سەزىنە بەرمەيتىن ۇلكەن جۇك تۇردى. ەلدىڭ باسىنا تونگەن اۋىر قيىنشىلىقتار مەن ارقيلى شاقىرۋلارعا حالىقپەن بىرگە توتەپ بەرۋ ءۇشىن دە ەلباسى بارعان سانسىز تاۋەكەل كوپ بولدى. ويتكەنى جاۋاپ­كەرشىلىك ونىڭ جەكە باسىندا ەدى. بۇعان ەشكىم تالاسا قويماس. وتانىمىزدى كەي­بىر ارانداتۋشىلار ايتاقتاعان اراز­دىق­تان ساقتاپ، كوپۇلتتى ءبىرتۇتاس ەل قالىپ­تاس­تىرۋ ارقى­لى قازاقستاندى بەيبىت­شى­لىك­تىڭ بەسىگى ەتە ءبىلدى. ەلىمىزدە وتكەن ەۋ­روپا قاۋىپسىزدىگى جانە ىنتى­ماقتاستىعى ۇيىمىنىڭ ءسام­­ميتى، الەمدىك جانە ءداس­تۇر­لى دىندەر كوشباسشىلارىنىڭ سەز­دە­رى، قازاق­ستان حالقى اسسام­­ب­­لەيا­سى­نىڭ قۇ­رىل­ۋى سياق­تى ارقيلى شە­شىمد­ەر ازاتتى­عىمىزدى اقسات­پاي، ەگە­مەن­­دىگىمىزدى ەڭ­كەيتپەي وتۋگە وتكەل بولدى.

قازاقستاندا مۇناي مەن گازعا، جەراستى بايلىعىنا تاۋەل­­سىز ارتاراپ­تان­دى­رىل­عان ەكونو­ميكانىڭ نەگىزى قالانۋدا، الەۋ­مەتتىك سالا نارىقتىڭ جولىنا كوشىپ، ەڭبەگىنە ساي جاڭا ءادىل قوعام ورنا­تۋعا اتسالىسۋدا، ساسقانعا سايا بولۋ سايا­ساتىن جۇرگىزۋدە، حالقىمىزدىڭ قولىن اۋزىنا جەتكىزەتىن جاپپاي كاسىپ­كەرلىك كەڭىنەن دامۋدا، زاماناۋي تەندەنتسيالارعا سايكەس سالالارعا اقپاراتتىق جانە ساندىق تەحنولوگيالار ەنگىزىلۋدە. نەگىزگى كۇش ادام كاپيتالدى دامىتۋعا جۇمسالۋدا.

ۋاقىتىندا 39 پايىز عانا بولعان قازاق سانى وسىناۋ سالي­قا­لى ساياساتتىڭ ارقاسىندا بيىل كۇزدە وتەر ساناقتا، بۇيىرسا، دەموگ­رافيالىق كورسەتكىشىمىز 76-78 پايىزعا دەيىن ءوسىپ، كوز قۋانارلىق مەجەگە جەتەدى دەگەن ءۇمىتىمىز بار.

كەزىندە ەدىلدەن ايرىلعان قازاق ەندى ەلباسىنىڭ ەرلىگىمەن ءدال ۋاقىتىندا ەسىلدىڭ بويىنا ەلورداسىن سالىپ، ەۋرا­زيانىڭ تورىندە، سارىارقانىڭ توسىن­دە كوك بايراعىن اسپانعا جەلبىرەتتى، ءسويتىپ اتا-بابادان امانات بولىپ قال­عان كەڭ-بايتاق قاسيەتتى جەرىمىزدىڭ تولىق­قاندى يەلىگىنە قول جەتكىزدىك ەمەس پە؟

وسى كەزەڭنىڭ بارلىعىندا تۇڭعىش پرەزيدەنت ۇلان-عايىر اتىرابىمىزدىڭ ءبىرتۇتاس شەكاراسىن شەگەندەپ، بايتاعى­مىزداعى بايراعىمىزدىڭ بيىك جەلبى­رەۋىنە باسىن بايگەگە تىگە ءجۇرىپ جەتكەن تاريحي تۇلعا. مەن بۇعان رەسەي فەدە­را­تسياسىندا ەلشىلىكتە قىزمەت ەتىپ جۇرگەن جىلدارى كوز جەتكىزدىم. سول كەزدەگى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى بەرگەن تاپسىرمالاردى تياناقتاۋدا بۇل ناتيجەگە وڭاي جولمەن كەلمەگەنىمىزگە كۋاگەر بولدىق. ايتپاقشى قازاقستان-رەسەي شەكا­راسى دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ۇلكەن مەملە­كە­تا­رالىق شەكارا، ۇزىندىعى 7562 كم.

كەيدە تاۋەلسىزدىكتىڭ جەتىس­تىك­تەرىنىڭ بارلىعىنا وڭاي قول جەتكىزە سالعانداي جەڭىل پى­كىر­­لەر جەلدەي ەسىپ جاتادى. وسىن­داي­دا، قازاقتىڭ «كەبىسىم تار بولسا، دۇنيەنىڭ كەڭدىگىنەن نە پايدا؟» دەگەن ءسوزى ەرىكسىز ەسكە تۇسەدى. ءيا، الدە دە ەلىمىزدە شەشىمىن تاپپاعان ماسەلەلەر بار، بيلىكتىڭ تاراپىنان ءار دەڭگەيدە جىبەرىلگەن كەمشىلىكتەر دە بار، ولار اشىق ايتىلىپ تا، سىنالىپ تا ءجۇر، بىراق ۇركەر جۇلدىزىنان ايىرىلماعان كوش­پەندى اتا-بابالارىمىز سياق­تى بىزدەر دە تاۋەلسىزدىك جولى­نا كەلگەندە، ۇل­تى­مىزدىڭ ەڭ جوعارعى مۇددەلەرىنە نە­گىز­دەل­گەن ەلباسىنىڭ سارابدال ساياسا­تى­نا كەلگەندە اداسپاۋىمىز قاجەت.

تاۋەلسىزدىك جىلدارىنىڭ تا­ريح تاس­پاسىن كەرى اينالدىرىپ قارار بولساق تا ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمىزدى ۇلىقتاپ، جادىمىزداعى تاريحي سانانى جاڭعىرتۋ­عا دا ءبىر كۇندە دايىن بولماعانىمىز بەلگىلى.

ەلباسىنىڭ باستاۋىمەن، مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى توقاەۆتىڭ قولداۋىمەن «مادەني مۇرا»، «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭ­عىرۋ»، « ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى» سىن­دى باع­دارلامالار وسىناۋ از عانا ۋاقىت­تىڭ ىشىندە جوعىمىزدى تۇگەندەپ، سان­­عاسىرلىق قۇندىلىقتارىمىزدى قاي­تا قالپىنا كەلتىرۋىمىزگە سەپتەستى ەمەس پە؟ سونىڭ جالعاسى ىسپەتتى بيىل كەڭ كو­لەمدە اتالىپ جاتقان ءال-ءفا­را­­بيدىڭ 1150 جىلدىعى مەن اباي قۇ­نان­باي ۇلىنىڭ 175 جىلدىعى، ۇلىق ۇلىس (التىن وردانىڭ) 750 جىلدىعى قازاق­تىڭ ءححى عاسىرداعى جاڭا كەلبەتىن قا­لىپ­تاس­تى­رۋ­عا بىردەن-ءبىر نەگىز بولارى ءسوزسىز.

وتكەندى فالسيفيكاتسيالاپ، بولا­شاقتى ميستيفيكاتسيالاپ جاتقان قازىرگى زاماندا اتا-بابادان ميراس بولعان رۋحاني باعدارىمىزدى دۇرىس قالىپ­تاستىرىپ، وسكەلەڭ ۇرپاققا جاسامپاز جول سىلتەۋ – ءبىزدىڭ زامانداستاردىڭ پارىزى.

سوندىقتان ەلباسى وسىناۋ جۇيەلى جۇ­مىستاردى كەلەسى ءىزباسار، سەنىمدى تۇل­عا­عا تاپسىرۋدا دا كورەگەندىك ءبىلدىردى. حالىقارالىق ارەنالارعا اتى ءمالىم، بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى ءۇشىن بەدەلدى ەسىم، ەل ىشىندەگى ۇكىمەتتى عالامدىق داع­دارىس كەزىندە باسقارعان، ماڭىزدى مىن­دەتتەردى ابىرويمەن ەڭسەرە ءجۇرىپ ەل بيلىگىنە ۇسىنىلعان قاسىم-جومارت كەمەل­ ۇلى توقاەۆتى تاڭداۋدا نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى تاعى دا ەل ءۇمىتىن اقتاپ، اما­ناتقا دەگەن ادالدىعىن ايقىن كور­سە­تىپ بەردى ەمەس پە! بۇل ىزگى قادامدى كەيبىر ەلدەردىڭ مەملەكەت باسقارۋداعى تاجىري­بە­لەرىنە قوسۋىن ەرەكشە ايتۋىمىز دا كەرەك.

پاراساتتىلىقپەن، جاۋاپ­كەر­شىلىكپەن ساتىلاپ جەتكەن ساياسي قادام ءوز جەمىسىن بە­رەتىنى بەلگىلى عوي. بىرلىك پەن ۇندەس­تىك­تىڭ ۇلكەن ۇلگىسى وسىدان تۋرا ءبىر جىل بۇرىن تاريح تاقتاسىنا التىن ارىپتەرمەن جازىلدى. ساليقالى شەشىم سالتانات قۇر­دى. تاۋەلسىزدىك كۇنتىزبەسىنىڭ جاڭا بەتى اۋىستى.

مىنە، بۇگىندە سول تاريحي شەشىمنىڭ جەمىسىن بارشا­مىز كو­رىپ وتىرمىز. ازات­­تى­عى­مىز­دىڭ ايبارى الپاۋىت ەلدەر­­مەن تە­ڭەسىپ، الاشىمىزدىڭ ايدارى­نا جەل ەسىپ جاڭا كەزەڭ­گە، جاڭا زامان­نىڭ جاڭا بەلەستەرىن ەڭ­سەرۋگە باعىت ال­دىق. كورەگەن كوش­باسشىنىڭ دانا ۇيعا­­رىمى داڭ­عىل جولعا باستادى. ەلوردا­مىز ەلدىگىمىزدىڭ اق بەسىگىندەي ۇلى دالا­نىڭ سالقار توسىندە جار­قى­راپ جايناپ كەلەدى. نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى قالىپتاعان ىرگە­لى ۇلىس قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى جالعاس­تىرعان جاڭا مەملەكەت رەتىندە بەدەلى ارتا بەرەدى دەپ سەنەمىز. كوكتە اللا، جەردە ارۋاقتار قولداسىن دەپ تىلەيمىز!

قىرىمبەك كوشەرباەۆ،

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك حاتشىسى