بۇگىندە جوعارعى سوت ەلباسى مەن مەملەكەت باسشىسىنىڭ سوت كادرلارىنىڭ، سوت اكتىلەرى مەن سوت قىزمەتىنىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ تۋرالى تاپسىرماسىن ورىنداۋ بارىسىندا ءبىراز ءىس-شارا ات­قارعان. جوعارعى cوت 17 زاڭ جوباسىن ازىر­لەپ، 9 زاڭ قولدانىسقا ەن­گى­زىل­گەن. قازىرگى كۇنى كەم دەگەندە 8 زاڭمەن جۇمىس جۇرگىزىلىپ جاتىر. وعان قوسا بىرقاتار باس­تاما جۇزەگە اسىرىلىپ، ولار سۋ­ديالاردىڭ، ادۆوكاتتاردىڭ، زاڭ­­گەرلەر قاۋىمداستىعىنىڭ پىكىر­لەرىنە نەگىزدەلگەن كورىنەدى. ماسەلەن، «سوت تورەلىگىنىڭ 7 تاسى» شەڭبەرىندە سوت جۇيەسىن جاڭعىرتۋ جونىندەگى شارالار كەشەنى ىسكە اسىرىلدى. ولار تەك سۋديالار ءۇشىن عانا ەمەس، ادامدار مەن بيزنەس ءۇشىن دە ناتيجە بەرگەن. بۇل ورايدا جوعارعى سوت توراعاسى ج.اسانوۆ: «كوپتەگەن ءىس-شارالار وتكىزىلدى. ەندى ناتيجەلەر تۋرالى دا ايتاتىن ۋاقىت كەلدى. ءبىزدىڭ كۇن سايىن كەزدەسەتىن قيىندىقتاردى جۇرتتىڭ ءبارى بىلە بەرمەيدى. ادامدار جىلدام وزگەرىستەردى تالاپ ەتەدى. ولار بىزدە سوت تورەلىگىنىڭ ءدال قازىر ءمىنسىز بولعانىن قالايدى. بىراق ەلەۋلى وزگەرىستەر ۋاقىتتى تالاپ ەتەدى»، دەدى.

جوعارعى سوتتىڭ اتقارعان جۇ­مى­سىنىڭ ەلەۋلى ناتيجەسى دەپ، اقتاۋ ۇكىمدەرىنىڭ 2 جىل ىشىن­دە كوبەيگەنىن ايتۋعا بولادى. ما­سەلەن، بۇل كورسەتكىش اۋىر قىل­مىستار بويىنشا 15 ەسە، ال اسا اۋىر قىلمىستار بويىنشا 5 ەسەدەن اسقان. ءسويتىپ قىل­مىستىق قۋدالاۋعا تارتىلعان ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارىن سۋ­ديا­­لاردىڭ قورعاۋى جاقساردى. شاعىمداردىڭ 42%-دان استامى قاناعاتتاندىرىلۋدا. جالپى، جوعارىداعى اتالعان زاڭنا­ما­لىق نوۆەللالار ەنگىزىلگەننەن كەيىن سوت جۇيەسىنە وڭ وزگەرىستەر بولعانى انىق. ماسەلەن، سوت ءجيۋريى جۇمىسىنىڭ جاڭا فورماتى تۋرالى جوعارعى سوتتىڭ سۋدياسى اقىلتاي قاسىموۆ اتاپ ءوتتى. 2019 جىلى تەرىس سەبەپتەرمەن 37 سۋديانى جۇمىستان بوساتۋ ۇسىنىلعان. بۇلار – زاڭسىز سوت شەشىمىن قابىلداعان، اتتەس­تاتتاۋدان وتپەگەن جانە سۋديا ەتيكاسىن بۇزعان سۋديالار. ال سوت تورەلىگىنىڭ ساپاسى جونىندەگى كوميسسيانىڭ ءتورايىمى، جوعارعى سوتتىڭ سۋدياسى لاريسا شەپەلەۆا مۇنىڭ سەبەپتەرىن الەمدىك ۇزدىك تاجىريبەلەردى ەسكەرە وتىرىپ، سۋديا­لاردىڭ كاسىبي ساپاسىن باعا­لاۋ­دىڭ جاڭا ادىستەمەسىن ەنگىزۋمەن ءتۇسىندىردى. ەگەر بۇرىن ولاردىڭ اتتەستاتتاۋدان كەمىندە 1%-ى وتپەسە، ەندى 10-نان استامى وتە الماي وتىر.

سوت تورەلىگى جۇمىسىن جاق­سارتۋ ىسىنە بايلانىستى سوت تو­رەلىگى اكادەمياسىنىڭ رەكتو­رى زاۋرەش بايمولدينا سوت كادر­لارىن دايارلاۋداعى جانە سوت تورەلىگىن جۇزەگە اسىرۋ ساپاسى­نىڭ تومەندىگىنە جول بەرگەن ما­مانداردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتى­رۋداعى نەگىزگى وزگەرىستەرمەن تانىستىردى. ال جوعارعى سوتتىڭ سۋدياسى ايگۇل ساپاروۆا سۋديا­لارعا جاڭا فورماتتا شەشىمدەر دايىنداۋ جانە ولاردى ءتيىمدى ءتۇسىندىرۋ بويىنشا ترەنينگتەر قالاي وتكىزىلەتىنىن ايتتى.

ودان ءارى جاقىپ اسانوۆ «قا­زاق­ستاننىڭ سوت تورەلىگى: رەاليالار، ترەندتەر، پەرسپەكتيۆالار» جيناعىن تانىستىردى. بۇل وقۋ قۇرالىندا سوت جۇيەسى تۋرالى وزەك­تى مالىمەتتەر قامتىلعان. ونىڭ تسيفرلى نۇسقاسى ازىرلەن­گەن سوڭ ماز­مۇنى ناقتى ۋاقىت رەجى­مىندە جاڭارتىلادى. ءسويتىپ مۇ­نىڭ كومەگىمەن ساراپشىلار، حا­لىق­ارالىق ينستيتۋتتار، سوت قىز­مەتتەرىن تۇتىنۋشىلار كەز كەلگەن ۋاقىتتا سوت جۇيەسىندە نە بولىپ جاتقانىمەن تانىسا الادى ەكەن. مىنە، وسى جيناق سلايدتارىن اق­تارا وتىرىپ، جوعارعى سوت تور­اعاسى وعان قىسقاشا توقتالدى. وندا سۋديالار شتاتىنىڭ وزگەر­مەگەن جاعدايىندا ىستەردىڭ ۇدايى ءوسۋى كورسەتىلگەن. «2018 جىلى سوت­تارعا 4،5 ملن ءىس پەن ماتەريال­دار ءتۇستى. 2019 جىلى ءبىزدى 6 ملن-نان استام اۋقىمدى جۇمىس كۇتتى. سوت تورەلىگىنىڭ ساپاسىن ارت­تىرۋ تۋرالى ءسوز بولا دا المادى. وتكەن جىلى قابىلدانعان زاڭ­داردىڭ ارقاسىندا جاعداي وزگەردى»، دەدى ول. جالپى، بۇل جي­ناق كادرداعى، سوت قۇرىلىسى مەن سوت ءىسىن جۇرگىزۋدەگى، زاماناۋي ءىت-تەحنولوگيالارداعى، «سوت تورەلىگىنىڭ 7 تاسى» وزگەرىس­تەر باع­­دارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋداعى بىر­نەشە جىل ىشىندەگى وزگەرى­س­تەردىڭ ديناميكاسىن كورسەتەدى.

ودان ءارى جاقىپ اسانوۆ 2020 جىلعا ارنالعان مىندەتتەردى بەل­گىلەدى. ولاردىڭ قاتارىندا سوت تو­رەلىگىنىڭ ساپاسىن موني­تو­رينگىلەۋ بويىنشا IT-ءونىمدى ەنگىزۋ، سۋديالار شتاتىن ۇلعايتپاي، ارنايى سوتتار قۇرۋ، قىلمىستىق ىستەر بو­يىنشا كاسساتسياعا قولجەتىمدىلىكتى كەڭەيتۋ، اپەللياتسيانىڭ ءرولى مەن جا­ۋاپكەرشىلىگىن ارتتىرۋ كوز­دەلگەن. ول سونىمەن قاتار قوعام­مەن ءتيىمدى كەرى بايلانىس قۇرۋ قا­جەتتىلىگىن اتاپ ءوتىپ، 2020 جىلدى كوممۋنيكاتسيا ساپاسىنىڭ جى­لى دەپ جاريالادى.

كەڭەس جۇمىسىنا پرەزيدەنت اكىمشىلىگى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ەرجان جيەنباەۆ، پارلامەنت دەپۋتاتتارى نۇرلان ءابدىروۆ پەن ۆلا­ديمير ۆولكوۆ، جوعارى سوت كەڭەسىنىڭ توراعاسى تالعات دونا­قوۆ، باس پروكۋروردىڭ ورىنباسارى مارات احمەتجانوۆ، ادام قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىل ەل­ۆيرا ءازىموۆا، «اتامەكەن» ۇكپ، ادۆوكاتۋرا مەن نوتاريات باسشىلارى قاتىستى.