وبلىس ورتالىعىندا ازىق-ت ۇلىك بەلدەۋىن قالىپتاستىرۋ، ولاردىڭ باعالارىن تۇراقتاندىرۋ باعىتىندا تىڭ قادامدار جاسالۋدا. سونىڭ ءبىرى جاڭادان جىلىجاي كەشەندەرىن سالىپ، حالىقتى جاس جانە ارزان كوكونىسپەن قامتاماسىز ەتۋ بولىپ تابىلادى. بۇل باعىتتا قولعا العان جۇمىستار قايتارىمسىز دا ەمەس. وتكەن جىلى پايدالانۋعا بەرىلگەن «يزەت گرينحاۋس» جشس جىلىجاي كەشەنىنىڭ ونىمدەرى اقتوبەلىك تۇتىنۋشىلاردىڭ داستارقان ءمازىرىن تولىقتىرىپ تا ۇلگەردى.
جاقىندا وبلىس اكىمى ەلەۋسىن ساعىندىقوۆ وسى جىلىجاي كەشەنىندە بولىپ، جاسالىپ جاتقان جۇمىستارمەن، قالالىقتاردى جىل بويى كوكونىسپەن ءۇزىلىسسىز قامتاماسىز ەتۋگە ىقپال ەتەتىن جاڭا جوبالارمەن تانىستى. ءوڭىر باسشىسىنا جىلىجاي كەشەنىنىڭ جۇمىسى مەن كەلەشەگى تۋرالى اڭگىمەلەگەن «يزەت گرينحاۋس» جشس ديرەكتورى مۇرات قۇسايىنوۆتىڭ ايتۋىنشا، وتكەن جىلى جەلتوقسان ايىندا ىسكە قوسىلعان جىلىجاي كەشەنى جىلىنا 1،5 مىڭ توننا قىزاناق وندىرەدى. ۇستىمىزدەگى جىلعى ءساۋىر ايىنان بەرگى ارالىقتا جىلىجايدا ءوندىرىلگەن قىزاناقتىڭ 119 تونناسى تۇتىنۋشىلارعا جەرگىلىكتى ساۋدا ورىندارى ارقىلى مەيلىنشە ارزان باعامەن ساتىلىپ جاتىر.
– بۇگىنگە دەيىن وسىنشاما قولەمدە جينالعان «التەس» سورتتى قىزاناقتىڭ 105 تونناسى وتكىزىلدى. ورتاشا ءار شارشى مەتردەن 50 كيلو ءونىم جينالۋدا. باستاپقى كەزەڭدە قىزاناقتىڭ ءبىر كيلوسىن 360 تەڭگەدەن بوساتقانبىز، قازىر ءبىراز ارزاندادى، 260 تەڭگە شاماسىندا ءوتكىزىلۋدە. گوللانديالىق تەحنولوگيانى پايدالانامىز، ۋلى حيميكاتتار قولدانبايمىز. قازىر جىلىجايدا 40 ادام جۇمىس ىستەيدى، – دەيدى سەرىكتەستىك باسشىسى.
– بىلتىر «يزەت گرينحاۋس» جشس-ءنىڭ قۇرىلىسىنا بايلانىستى ءبىراز تۇسىنىسپەۋشىلىكتەر بولعانى راس. بىراق، جاعدايدى باقىلاۋدىڭ ارقاسىندا ءىس ناتيجەلى بولدى. بيىل تاعى بىرنەشە جىلىجاي كەشەندەرى مەن كوكونىس قويمالارى ىسكە قوسىلاتىن بولادى. مۇنىڭ بارلىعى اقتوبەنىڭ ازىق-ت ۇلىك بەلدەۋىن قۇرۋعا، كوكونىس باعاسىن ءبىر قالىپتا ۇستاپ تۇرۋعا، تۇرعىنداردى كوكونىس ءونىمدەرىمەن جىل بويىنا ۇزدىكسىز قامتاماسىز ەتۋگە العىشارتتار جاساعالى وتىر. ەلىمىزدىڭ وڭتۇستىگىنەن دە كوكونىستەر بۇرىنعىداي جەتكىزىلە بەرمەك. ەڭ باستىسى، تۇرعىندار باعاسى قولجەتىمدى كوكونىس ءونىمدەرىن جىل بويى تۇتىنا الادى، — دەدى وبلىس اكىمى ەلەۋسىن ساعىندىقوۆ.
ءوڭىر باسشىسى بىلتىر ءوز قولىمەن وتىرعىزعان تۇقىمنان تامىر تارتقان قىزاناقتىڭ ءونىم بەرىپ تۇرعانىن كورىپ كوڭىلى مارقايدى. ول وسى ارادا ەلىمىزدىڭ يندۋسترييالاندىرۋ كارتاسىنا ەنگىزىلگەن جوبانىڭ قايتارىمدىلىعىنا تاعى ءبىر كوز جەتكىزدى. سودان كەيىن ەلەۋسىن ناۋرىزباي ۇلى، بيىل جۇزەگە اسىرىلاتىن جوبالارمەن جەكە-جەكە تانىستى. «كازترەيدپارتنەر» جشس «كوكونىس ورتالىعى» جىلىجاي كەشەنىن سالۋدى قولعا الىپتى. مۇندا ون گەكتارعا جىلىنا 2300-2800 توننا قىزاناق، كيار، بۇرىش جانە باكلاجان وسىرىلەدى. جىلىجايدىڭ العاشقى ءونىمىن قازان-قاراشا ايلارىندا جيناۋعا ەسەپ جاسالۋدا.
«اۋىل شارۋاشىلىعىن قارجىلاي قولداۋ قورى» اق اقتوبە وكىلدىگىنىڭ ديرەكتورى گۇلجانات ەرعازينانىڭ ايتۋىنشا، اتالعان قور قارجىلاندىرىپ وتىرعان «جىلىجاي ليزينگ» جوباسىنىڭ اياسىندا سالىنىپ جاتقان ءارقايسىسى 400 شارشى مەتر بولاتىن 50 شاعىن جىلىجاي كەشەنى اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋار ءوندىرۋشىلەرىنە ليزينگكە بەرىلەدى. جىلىجاي كەشەنىندە جىلىنا 1500 توننا قىزاناق ءوندىرىلەدى. بۇل جەرگىلىكتى ازىق-ت ۇلىك رىنوگىنداعى اتالعان كوكونىس ءتۇرىنىڭ باعاسىنىڭ ارزان بولۋىنا سەپتىگىن تيگىزەتىن بولادى.
ال، «الەم تاعام» جشس جىلىجاي كەشەنى باستاپقىدا 5 گەكتارعا كوكونىس وسىرسە، كەيىن ونىڭ كولەمىن ەكى ەسە كەڭەيتۋدى كوزدەۋدە. جوبانىڭ جىلدىق قۋاتى 800 توننا ءونىم وندىرۋگە جەتەدى.
جالپى، كاسىپكەرلەر بىرىڭعاي كوكونىس ونىمدەرىن ءوندىرۋدى ماقسات ەتىپ وتىرعان جوق، وعان قوسىمشا وندىرىلگەن ونىمدەردى ساقتاۋعا دا كوڭىل بولۋدە. سوندىقتان دا جىلىجاي كەشەندەرىنىڭ كولەمىن كەڭەيتە وتىرىپ، كوكونىس ساقتاۋ قويمالارىنىڭ قۋاتىن ارتتىرۋ دا قولعا الىنۋدا. بۇل باعىتتا وزىق تەحنولوگيامەن جاراقتاندىرىلعان، الەمدىك ستاندارتتارعا جاۋاپ بەرەتىن قوندىرعىلارمەن جابدىقتالعان قويمالار سالۋ قاراستىرىلۋدا. مىنە، وسىنداي جوبامەن سالىنىپ جاتقان «كيليكو تۋن» جشس-ءنىڭ 3000 توننا ءونىم سياتىن 4 سەكتسيالى جانە ەكى كەزەڭگە ارنالعان «اقتوبە-كوكونىس» اق قويمالارى كوكونىستى ساقتاۋ كورسەتكىشىن بىرنەشە مىڭ تونناعا ارتتىرىپ قانا قويمايدى، ونىڭ ۇزاق ساقتالىپ، ساپاسىن جوعالتپاۋىنا جەتكىزەدى.
– ازىق-ت ۇلىكپەن قامتاماسىز ەتۋدەگى تۇراقتىلىق قوعامداعى تۇراقتىلىققا نەگىز قالايدى. حالىقتىڭ ازىق-ت ۇلىك باعاسى ۇدايى قىمباتتايدى دەيتىندەي مازاسىزدانۋى بولماۋى كەرەك. ءبىز الىپساتارلىقتى، دەلدالدىقتى توقتاتتىق. باعانى قالىپتى ۇستاۋ باعىتىندا جۇمىس ىستەپ جاتىرمىز. بۇعان قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى دا، «نۇروتاندىقتار» دا اتسالىسۋدا. ءبىز حالىق تۇتىناتىن نەگىزگى ازىق-ت ۇلىك تۇرلەرىنە باعالاردىڭ قىمباتتاۋىنىڭ الدىن الۋدىڭ بارلىق ءمۇمكىندىگىن قاراستىرۋدامىز. سونىڭ ءبىرى كوكونىستى وزىمىزدە كوبىرەك ءوندىرۋ بولماق. قازىر قولعا الىنىپ جاتقان شارۋالار بۇعان قول جەتكىزەتىنىمىزگە شەك كەلتىرمەيدى، سىرتقا دا شىعارۋعا مۇمكىندىك بولادى. كارتوپ پەن قىرىققاباتتىڭ جەتكىلىكتى قورىن جاساۋدى دا قاپەردە ۇستاۋ كەرەك. ءبىزدىڭ ءوزىمىزدى ءوزىمىز كارتوپپەن، كوكونىسپەن 80 پايىز قامتاماسىز ەتۋدىڭ مۇمكىندىگى بار. بارلىق كوكونىس ساقتاۋ قويمالارىن تەكسەرىپ، ولاردىڭ تولىق قۋاتىندا جۇمىس ىستەۋىنە جەتۋ كەرەك، دەپ ءتۇيىندەدى ويىن ءوڭىر باسشىسى.
ساتىبالدى ءساۋىرباي، اقتوبە وبلىسى.