« ۇلى دالانىڭ ۇلى ادامدارى» اتتى بۇل ءمىناجات مۇيىسىنە كەلۋشىلەر اتاق-داڭقتارى اسقاقتاعان ارداقتى اتا-بابالارمىزدىڭ ارۋاعىنا قۇران باعىشتاپ, ولاردىڭ عيبراتقا تولى عۇمىرىنان ۇلگى-ونەگە السا, ءسويتىپ, وسكەلەڭ ورەندەرىمىزدىڭ ءونبويىندا وتانشىلدىق, ۇلتجاندىلىق قاسيەتتەرى قالىپتاسسا قانداي عانيبەت
وسى ورايدا ءبىزدىڭ قازاقتىڭ وزەك ورتەر وكىنىشتەرى وتە كوپ. وتارلاۋشىلار ويرانى ەل ەڭسەسىن ەزىپ كەتتى. تالاي دۇنيەمىز تاريحتىڭ تاساسىندا قالىپ قويدى. سان جىلدارعا سوزىلعان بوداندىقتىڭ اۋىر زاردابىنان ءالى كۇنگە دەيىن ارىلا الماي كەلەمىز.
الاساپىران زامانداردىڭ الامان-تاسىرىندا اتادان ميراس سالت-داستۇرىنەن ايىرىلا جازداعان الاش جۇرتىنىڭ كەشەگى كەم-كەتىگىن تۇگەندەۋدىڭ ءساتى تاۋەلسىزدىك تۇسىندا ءتۇسىپ تۇرعانداي. بۇعان ەلىن سۇيگەن ەرلەرىمىز حال-قادەرىنشە ۇلەس قوسۋ ۇستىندە. قازاقتىڭ قايتا ورلەۋىنە قالتاسىنان قارجى جۇمساپ, يگىلىكتى ىستەر تىندىرىپ جۇرگەن اتىمتاي-جومارتتارىمىزدىڭ ءبىرى – ساپار ىسقاقوۆ. قۇرمەتتى قۇرىلىسشى, كانىگى كاسىپكەر, ۇلتجاندى ازامات, مەرەيلى مەتسەناتتىڭ بۇعان دەيىنگى اتقارعان اۋقىمدى شارۋالارى كوزى اشىق, كوكىرەگى وياۋ كوپشىلىككە اقپارات قۇرالدارى ارقىلى ءمالىم بولعاندىقتان, بەلگىلى جايلاردى قايتالاپ قايتەمىز. ونىڭ ۇستىنە ونداي-مۇندايىن ايتىپ جاريا ماقتاۋدى اعامىز جاقتىرا بەرمەيدى.
سەكسەننىڭ سەڭگىرىنە شىقسا دا, تۇعىرىنان تايماعان تارلانبوزدىڭ ويعا العان جوسپارى جەتەرلىك. سولاردىڭ ىشىندەگى ەڭ سوقتالىسى – قوستاناي وبلىسىنىڭ امانگەلدى اۋدانىندا سالىنىپ جاتقان كوپبەيىندى تۋريستىك كەشەن. بۇيىرسا بۇل دالا ۇلاعاتىن تانىتاتىن تاڭعاجايىپ ورتالىق بولعالى تۇر. كوزىمىز كورىپ, كوڭىلىمىز كونشىگەن سوڭ جازىپ وتىرمىز وسىناۋ جولداردى.
اتالعان جوبا بويىنشا امانگەلدى اۋىلىنىڭ ءدال ىرگەسىندەگى جەتى گەكتار جەردە تالايلارعا تاڭداي قاقتىرارداي تاماشا مادەنيەت ورداسى ورناماق. اينالاسى جاسىل جەلەكتى اعاشتارمەن جايقالىپ, كوك مايسامەن كومكەرىلگەن ابات باقتىڭ اراسىندا كوركى كوز سۇرىندىرەر ون ەكى نىسان بوي كوتەرمەك. ولاردىڭ كەيبىرى قازىردىڭ وزىندە كەلۋشىلەردى قابىلداۋعا دايىن. ەڭ باستىسى, مۇنداعى ارحيتەكتۋرالىق انسامبل باتىس پەن شىعىستىڭ تەڭدەسسىز ەسكەرتكىشتەرىن ءبىر ەندىكتە توعىستىرعان. سان عاسىردىڭ سىرىن بۇككەن ساق مونشاسى, ميلليونداردى تابىندىرعان مىسىر پيراميداسى, ۇلكەن-كىشىنى ۇزدىكتىرگەن ۇندىستانداعى ءتاج-ماحال, مەكسيكاداعى مايا تايپاسىنىڭ ماڭگىلىك ماقتانىشى چيچەن-يتسا عيماراتى, برازيليا قالاسىنداعى كافەدرالدى سوبور, پاڭ پاريجدەگى سالتانات قاقپاسى, نيۋ دەليدەگى «لوتوس» حرامى, گراناداداعى «الگامبرا» سارايى, سيرياداعى «پالميرا» امفيتەاترى, برازيلياداعى «الۆورادو» دەيسىز بە, ءبارىن وسى ارادان كورەسىز.
– التى قۇرلىقتى ارمانسىز ارالاپ, 150-گە جۋىق مەملەكەتتە بولدىم. اق قار, كوك مۇزى اسپانمەن استاسقان انتاركتيدا مەن اركتيكاعا دا تابانىم ءتيدى. سول ساياحاتتار بارىسىندا ادەمى اسەرگە بولەگەن الەمگە ايگىلى كەرەمەتتەردىڭ كىشىرەيتىلگەن كوشىرمەلەرىن تۋعان جەرىمنىڭ توسىندە تۇرعىزعىم كەلدى. بۇلاردى ارنايى بارىپ كورۋگە كوپتەگەن باۋىرىمىزدىڭ قالتاسى كوتەرە بەرمەيدى عوي, – دەيدى شارتاراپتى شارلاۋدان شارشامايتىن ساپار اعا ماسەلەنىڭ ءمان-جايىن ءتۇسىندىرىپ. جيھانكەز ءسويتىپ, جەر-جەردەن كورگەن-بىلگەنى مەن جيعان-تەرگەنىن جەرلەستەرىنىڭ يگىلىگىنە ۇسىنباق. ءسويتىپ, تورتكۇل دۇنيەگە تانىمال ساۋلەتتىك تۋىندىلار قازاقستاننىڭ مادەني مۇرالارىن ناسيحاتتاۋعا سەپتىگىن تيگىزبەك. ىزگى نيەتتەن تۋعان ىسكەرلىك قادامدى قۇپتاماسقا امالىڭ جوق.
بىلتىر كۇزدە ۇلت ۇستازى احمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ 150 جىلدىعىنا بايلانىستى پايدالانۋعا بەرىلگەن پانتەونعا پارا-پار «مەموريال» تابالدىرىعىنان يمەنە اتتادىق. ويتكەنى ونىڭ ىشىنە تورعاي وڭىرىندە تۋىپ, ءيسى قازاقتىڭ تۇلپار ءمىنىپ, تۋ ۇستاعان تۇلعالارىنا اينالعان شاقشاق جانىبەك, قوشقار, يمان, تولەك جاۋكە باتىرلاردىڭ, ىبىراي التىنسارين, احمەت بايتۇرسىن ۇلى, مىرجاقىپ دۋلات ۇلى, احمەت ءبىرىمجانوۆ سەكىلدى الاش ارىستارىنىڭ, امانگەلدى يمانوۆ, ءالىبي جانگەلدين, كەيكى كوكەمباي ۇلى, ابدىعاپپار جانبوسىن ۇلى سياقتى ەلى ءۇشىن ەڭىرەگەن ەرلەردىڭ ەسىم-سويلارى گرانيتتەن قويىلعان تاعزىم تاسىنىڭ بەتىنە جازىلىپ, استىنا ماڭگىلىك مەكەندەرىنەن اكەلىنگەن توپىراق سالىنىپتى.
ال اشىق الاڭقايداعى انادايدان مەنمۇندالاعان «ۇلتتىق جادى قابىرعاسى» ەلىمىزدە بۇرىن-سوڭدى بولماعان ەرەن ەسكەرتكىش رەتىندە ەرەكشەلەنبەك. بيىكتىگى 4 مەتر, ۇزىندىعى 40 مەتردى قۇرايتىن قىزىل كىرپىشتەن قالانعان قابىرعاعا شەتەلدەردە جانە رەسپۋبليكامىزدا جەرلەنگەن جاقسى-جايساڭدارىمىزدىڭ زيراتتارىنان الىنعان توپىراقپەن تولتىرىلعان قۇتىلار ورنالاستىرىلىپ, ءمارمار تاقتاعا اتى-جوندەرى جازىلاتىن بولادى.
ۇزىن سانى ەكى جۇزدەي ۇلت ماقتانىشىنىڭ اتى-ءجونىن وسى ارادان كورەسىز. ولاردىڭ ومىربايانىمەن ارنايى QR كود ارقىلى تانىسىپ, مول ماعلۇماتقا قانىعاسىز. كيەلى كەرەگەتاستىڭ ءدال ورتاسىنا بيىك باعان ورناتىلىپ, ۇشار باسىنا «التىن ادام» ءمۇسىنى قوندىرىلادى.
« ۇلى دالانىڭ ۇلى ادامدارى» اتتى بۇل ءمىناجات مۇيىسىنە كەلۋشىلەر اتاق-داڭقتارى اسقاقتاعان ارداقتى اتا-بابالارمىزدىڭ ارۋاعىنا قۇران باعىشتاپ, ولاردىڭ عيبراتقا تولى عۇمىرىنان ۇلگى-ونەگە السا, ءسويتىپ, وسكەلەڭ ورەندەرىمىزدىڭ ءونبويىندا وتانشىلدىق, ۇلتجاندىلىق قاسيەتتەرى قالىپتاسسا قانداي عانيبەت.
ساپار ىسقاق ۇلى وسىعان بايلانىستى ساليقالى ويىن بىلايشا ساباقتادى:
– التى جىلعا سوزىلعان «بابالار ىزىمەن» ەكسپەديتسياسى اياسىندا ەۋروپا, ازيا, افريكا, امەريكانىڭ ەلۋگە تارتا ەلىنە ساپارلاپ ءتۇبى ءبىر تۇركى جۇرتىنا قاتىستى قاپتاعان دەرەكتەرگە قانىقتىق. تارام-تارام تامىرلارى الەمنىڭ ءار شالعايىنا جايىلعان ساق, عۇن, تۇركى تەكتەستەردىڭ تەرەڭ تاريحىمەن تانىستىق. وراسان زور ولجاعا كەنەلدىك. ولاردىڭ ءبىرازىن تەلەحابارلارعا ءتۇسىرىپ, كورەرمەن نازارىنا ۇسىندىق. قانشاما قۇندى قۇجاتتار تاپتىق. كۇلدىر-كۇلدىر كىسىنەگەن كۇرەڭگە كۇمىس ەر سالىپ, كۇن تۇبىنە جورتقان باياعى بابالارىمىزدىڭ سول جاقتاعى سان عاسىرلىق سايراعان ىزدەرىن كورىپ, كەۋدەمىزدى ماقتانىش كەرنەدى. تاعدىردىڭ جازۋىمەن تارىداي شاشىلىپ بارعان جەرلەرىندە تاسى ورگە دومالاپ, التىن تاقتا وتىرعاندارى دا از ەمەس. وزىمىزشە ەسەپتەپ كورسەك, 23 مەملەكەتتە قانداستارىمىز بيلىك قۇرىپتى. دەمەك وزگە جۇرتتا سۇلتان بولعاندار. سىرتقا كەتكەن «سىرتتاندارىمىزدىڭ» ىشىندە باتىر دا, باعلان دا, عالىم دا بار. ءبىز سونداي جۇزگە جۋىق ءميللات مارعاسقالارىنىڭ ءومىر سۇرگەن جەرلەرىنەن, سۇيەكتەرى قويىلعان زيراتتارىنان ءبىر ۋىس توپىراقتان الىپ كەلدىك.
ايرىقشا جوبا اۆتورىنىڭ ايتۋىنشا, ماڭدايىمىزعا باسىپ ماداقتاۋعا لايىق جاقسى-جايساڭدارىمىزدىڭ قاتارىندا اسقان عۇلامالىعىمەن, ەرەن ەرلىگىمەن اتتارى اڭىزعا اينالعان سكيف سۇڭعىلاسى, فيلوسوف, تاريحتىڭ اتاسى گەرودوتتىڭ ءوزى «جەر جۇزىندەگى جەتى دانىشپاننىڭ» تىزىمىنە كىرگىزگەن اناحارسيس, ەرتەدەن-اق داڭقى توسكە ورلەگەن ەۋروپانى دارگەيىنە كەلتىرىپ, ريم يمپەرياسىنداعى قۇلدىق قوعامدى قۇلاتقان ەدىل پاتشا, الەمنىڭ ەكىنشى ۇستازى اتانعان ءابۋناسىر ءال-فارابي, تاعدىرشەشتى ديدگوري شاتقالىنداعى شايقاستا 40 مىڭدىق قولىمەن قىرعىن سالىپ, گرۋزيندەردى تۇرىك, پارسى شاپقىنشىلىعىنان قورعاپ قالعان ارتىق حان, يۋان يمپەرياسىنىڭ اسكەري قولباسشىسى ءاليحان جالايىر, قاھارلى قاعاننان قورىقپاي, ۇلى جوشىنىڭ قايعىلى قازاسىن جولىن تاۋىپ دومبرامەن جەتكىزگەن نايمان كەتبۇقا جىراۋ, ماجارستان پاتشايىمى ەليزاۆەتا كۋمانسكايا, تاعدىرى تاستا تاڭبالانعان كۇلتەگىن, قۇمان قىپشاقتارىنىڭ كوسەمى كوتەن حان, ءۇندىستان ۇكىلەپ, توبەسىنە كوتەرگەن سۇلتان رازييا بەگىم, بۇكىل ءرۋستىڭ ۇلى كنيازى دارەجەسىنە جەتكەن سايىن-بولات, التىن وردانىڭ حانشاسى تايدۋللا, عۇندار قاعاناتىنىڭ كەرەگەسىن كەڭەيتكەن مودە حان, وتكەنىمىزدى وزگەشە ورنەكتەگەن «شەجىرەلەر جيناعىن» جازۋشى قادىرعالي جالايىر, رەسەي اۋماعىنداعى قاسىم حاندىعىن بيلەگەن وراز-مۇحاممەد, ەل قامىن جەگەن ەدىگە بي, تۇڭعىش كاسىبي تاريحشىمىز مىرزا مۇحاممەد حايدار دۋلاتي, مىسىردى مىسىمەن باسقان ماملۇك بەيبارىس سۇلتان, قالىڭ قىتايدان قايمىقپاي قارسى شاپقان وسپان باتىر, قۇدىرەتتى كۇيشىمىز قۇرمانعازى ساعىرباي ۇلى, الاشتىڭ ازاتتىعى جولىندا ارپالىسىپ وتكەن مۇستافا شوقاي, ەل باسىنا كۇن تۋعاندا ەرلەرمەن بىرگە مايدانعا اتتانعان شىعىستىڭ قوس شىنارى ءاليا مەن مانشۇك جانە باسقا دا ءبىز بىلەتىن, بىلمەيتىن تۇعىرى بيىك تۇلعالارىمىز بار. بۇلارعا ءبىرىنشى قابىرعادان ءبىر-ءبىر ۇياشىق بۇيىرماق.
ال اتامەكەندەگى ابىلاي مەن اباي باستاعان ارداقتىلارىمىز قابىرعانىڭ ەكىنشى بولىگىنەن ورىن الماق. وسىلايشا, قاسيەت تۇنعان قابىرعانىڭ قوس قاناتى تۇتاس تاريحىمىزدى ايعاقتاپ تۇراتىن بولادى. باعزىدان جەتكەن بابالار جولى بۇگىنگى ءۇرىم-بۇتاعىن اداستىرماي باقۋاتتى زاماندارعا باستاعاي.
تۋريستىك كەشەندەگى تاريحي-تانىمدىق ماڭىزى زور ناعىز كەرەكتى نىسان «دەشتى قىپشاق» مۋزەيى ەكەنى ەشقانداي تالاس تۋدىرمايدى. ءبۇر جارعان قىزعالداق پىشىنىندەگى عيماراتىنىڭ ءوزى عايىپتان تۇسكەن عاجايىپتى ەلەستەتىپ, ەرىكسىز باس شايقاتادى. سىرت ءپىشىنى سۇيسىنتكەن مۇراجايدىڭ ءىشى دە ەلدى ەلەڭ ەتكىزەر ەكسپوناتتارعا تولسا نۇر ۇستىنە نۇر. التايدان دۋنايعا دەيىنگى ارالىقتاعى قيان دالادا قيقۋلاپ, قايقى قىلىشتارىمەن جاۋ جاپىرعان قىپشاقتار تاريحىندا تاعىلىمدىق دۇنيەلەر بارشىلىق.
ءبىز كەلگەندە ون ەكى ورىندىق قوناقۇي مەن ءدامحانانىڭ قۇرىلىسى قىزۋ ءجۇرىپ جاتىر ەكەن. ماماندىعى بويىنشا قۇرىلىس ينجەنەرى ساناتىنداعى ساپار ىسقاقوۆ بىردەن جىگىتتەردى جيناپ, ءىستىڭ بارىسىمەن تانىستى. جانىنا جاقىن جۇمىستىڭ وي-شۇقىرىن جەتىك بىلگەندىكتەن ناقتى نۇسقاۋلار بەرىپ, بۇعان دەيىنگى تاپسىرمالارىنىڭ قالاي ورىندالعانىن تەكسەردى. وزىمەن بىرگە استانادان الا بارعان تۇسقاعازدار مەن كەراميكالىق تاقتايشالاردى قۇرىلىسشىلاردىڭ قولىنا تاپسىردى. جەرگىلىكتى تۇرعىنداردان جاساقتالعان بريگادا مۇشەلەرى دە سەنىمگە ساي سەرپىن كورسەتىپ جاتقانىنا كۋا بولدىق. جۇمىس بولعان سوڭ ونىڭ ءبارى بىردەي ويداعىداي بولا بەرمەيتىنى جاسىرىن سىر ەمەس. سوندىقتان ساپەكەڭ قۇرىلىس ساپاسىنا كوبىرەك كوڭىل ءبولۋ كەرەكتىگىنە ايرىقشا نازار اۋداردى.
بيزنەستەگى بىلىگىنەن سارابدال ساناتكەرلىگى اسىپ تۇسپەسە, كەم سوقپايتىن ساپار ىسقاقوۆتى ۇلتىنىڭ ۇيىقتاپ كەتكەن نامىسىن وياتۋ, كەيىنگى جاستاردىڭ جارقىن كەلەشەگىنە كەڭ ءورىس اشۋ ماسەلەلەرى قاتتى الاڭداتادى. ويتكەنى ەلىمىزدىڭ ەرتەڭى بۇگىندە قانداي ۇرپاق تاربيەلەپ جاتقانىمىزعا تىكەلەي بايلانىستى. ولار ۋاقىت تالابىنا ساي ءبىلىمدى, باسەكەگە قابىلەتتى بولۋعا ءتيىس. سوندا عانا ەلىن وركەنيەت ورىنە سۇيرەي الادى. وتانشىل وعلاندار كوبەيمەي كوسەگەمىزدىڭ كوگەرۋى ەكىتالاي.
– اشىعىن ايتقاندا, بۇل قۇرىلىس نىسانى ىسكە قوسىلعاننان كەيىن ماعان مول تابىس اكەلۋى ەكىتالاي. ىرگەلى قالالاردىڭ ىرگەسىندە تۇرعان جوق. توعىز جولدىڭ تورابىنان تىم شالعاي ورنالاسقان. بيۋدجەتتەن, باسقا دا قارجى كوزدەرىنەن سوقىر تيىن العان ەمەسپىن. الاقان جايىپ ەشكىمنىڭ الدىنا بارمايمىن. ءوزىم قۇرعان «تىلەپ» قايىرىمدىلىق قورى ەسەبىنەن اقشا ءبولىپ, امالداپ جاتقان جايىم بار. كەلىستى كەشەن تولىعىمەن اياقتالىپ, ىسكە قوسىلعانشا شامامەن 3 ملرد تەڭگەنىڭ ۇستىندە قاراجات جۇمسالماق. كەيدە بالالارىم كەيىستىك ءبىلدىرىپ جاتادى. «پاپا, ءوز قاتارلاستارىڭا قاراشى, بالا-شاعاسىنىڭ قاسىندا الاڭسىز دەمالىپ تىنىش تىرشىلىك كەشۋدە. ال ءسىز تىنىم تاپپايسىز. وسىنىڭ قاجەتى قانشا؟» دەپ مەنى الاشاپقىننان اينىتقىلارى كەلەتىنىن قايتەرسىڭ. راس, مىنا ەڭبەكتەرىمنىڭ ەرتەڭ ەش كەتۋى دە عاجاپ ەمەس. قايدان بىلەيىن, كۇننەن-كۇنگە جاسارىپ كەلە جاتقانىمىز جوق. دەنساۋلىق تا وقتا-تەكتە سىر بەرىپ قويادى. جان-جاقتان تۋريستەر اعىلىپ, كوزدەگەن ماقساتىمىزعا جەتە الساق جاقسى. جەتپەسەك شە؟ اۋقىمدى كەشەن ءوزىن-ءوزى اقتاي ما؟ جەرگىلىكتى اكىمدىك ءوز بالانسىنا العان كۇننىڭ وزىندە ءارى قاراي ۇستاپ تۇرا الا ما؟ سانانى سان ساققا جۇگىرتەر ساۋال كوپ. سوعان قاراماستان باستاعان ءىستى باياندى ەتۋگە تىرىسىپ باعامىن. سەبەبى بۇل قالىڭ قازاعىما قاجەت. الدىمىزدان تۋار اق كۇننەن ءۇمىتتىمىن, – دەيدى ساپار ىسقاقوۆ.
قۇرىلىس الاڭىنا امانگەلدى اۋدانىنىڭ اكىمى تالعات كارىبوزوۆ باستاعان جەرگىلىكتى بيلىك وكىلدەرى ءجيى ات باسىن بۇرىپ, مۇنداعى ءىرىلى-ۇساقتى شارۋالارعا شاما-شارىقتارى جەتكەنشە كومەكتەرىن كورسەتكەنىن ەستىگەندە كادىمگىدەي قۋانىپ قالدىق. جارىق تارتىلىپ, اسفالت جول توسەلىپ, اۆتوتۇراق سالىنعانى ينۆەستوردىڭ دا كوڭىلىن كوتەرىپ تاستاعان ءتارىزدى.
ورنى بولەك وسىناۋ تۋريستىك ورتالىققا الىستان ات سابىلتقان ساياحاتشىلار مەن اينالاسىنداعى اۋىل ادامدارىنىڭ رۋحاني ءلاززات الىپ, تابيعات اياسىندا تىنىعۋلارىنا كەرەك نارسەنىڭ ءبارى بولماق. اپتاپ ىستىقتا ساياباقتاعى سابات باسسەيندە سالقىن سۋعا شومىلىپ راحاتتانسا, بالا بىتكەن الۋان ءتۇرلى اتتراكتسيونداردا اسىر سالىپ ويناماق. مەيمانحانا مەن مەيرامحانا قوناقتار قىزمەتىنە قاشاندا ءازىر. باسقا دا قىزىققا باتىرار مادەنيەت وشاقتارى ەسىكتەرىن ايقارا اشپاق. ەندى تەك ءىستىڭ ءساتىن سالسىن دەڭىز.
شەجىرەلى تورعاي ولكەسىندە تارتىمدى تاريحي-مادەني ورىندار كوپ-اق. ماسەلەن, عارىشتان كورىنىپ, عالىمداردىڭ كوكەيىن تەسكەن تورعاي گەوگليفتەرىن الايىقشى. كونەنىڭ كومبەسىندەي قاپتاعان ۇيىندىلەردىڭ قانداي قۇپيالاردى بۇگىپ جاتقانى ازىرگە بەيمالىم. سول جۇمباقتى شەشۋگە الەمنىڭ ءار شالعايىنان وقىمىستىلار كەلەرى داۋسىز. ەندى وسى مادەني مۇرالارىمىزدى ناسيحاتتاي الساق, سولارعا تۋريستەردى تارتا بىلسەك قۇبا-قۇپ.
ۇلتىن ۇلىقتاۋدى, حالقىنا قىزمەت ەتۋدى ومىرلىك ۇستانىمىنا اينالدىرعان ابزال اعامىز ساپار ىسقاقوۆتىڭ جان دۇنيەسىن جاۋلاعان جاقسى يدەياسى جۇزەگە اسسا, امانگەلدى اۋدانىنداعى تۋريستىك كەشەننىڭ قازاقستاننىڭ قادىر-قاسيەتىن ارتتىرار ايتۋلى مەكەندەردىڭ بىرىنە اينالارى ءسوزسىز.
قوستاناي وبلىسى
