عالىمدار جاڭا ساقينا جۇيەسىن تاپتى

ساقينا جۇيەسى كۇندى اينالىپ وتەتىن كۆاوار اتتى ەرگەجەيلى پلانەتانىڭ ماڭىندا ورنالاسقان.

بۇل جاڭالىقتى شەففيلد ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ عالىمدارى، حالىقارالىق استرونومدار توبى جاساعان ەڭ ۇلكەن Grand Canary تەلەسكوپىنا ورناتىلعان وتە سەزىمتال، جىلدامدىعى جوعارى HiPERCAM كامەراسىنىڭ كومەگىمەن اشقان.  

ساقينالار سۋرەتتە كىشكەنتاي ءارى كۇڭگىرت بولىپ كورىنەدى. زەرتتەۋ بارىسىندا عالىمدار كۇننىڭ اينالاسىنان وزگەشە كولەڭكەنى بايقاپ، ونىڭ جاڭا ساقينا جۇيەسى ەكەنىن انىقتاعان.بۇشل رەتتە عالىمدار ودان وزگە تاعى ءبىر ساقينا جۇيەسى بولۋى مۇمكىن ەكەنىن جوققا شىعارمادى.

بۇل رەتتە، كۇن اينالاتىن ساقينا جۇيەلەرى سالىستىرمالى تۇردە سيرەك كەزدەسەتىنىن اتاپ وتكەن ءجون. ساتۋرن، يۋپيتەر، ۋران جانە نەپتۋن الىپ پلانەتالارىنىڭ اينالاسىنداعى بەلگىلى ساقينالاردان باسقا، باسقا ەكى كىشكەنتاي پلانەتادا - شاريكلو مەن حاۋمەادا وسىنداي ساقينالار بار. بۇرىن اشىلعان بارلىق ساقينا جۇيەلەرى ءوزى اينالاتىن دەنەگە جاقىن اينالادى. سول ارقىلى ساقينا سپۋتنيكتەردىڭ پايدا بولۋىنا جول بەرمەيدى.

كۆاواردىڭ اينالاسىنداعى ساقينا جۇيەسىنىڭ ەرەكشەلىگى – ول جەتى پلانەتالىق راديۋستان استام قاشىقتىقتا ورنالاسقان. بۇل «روش شەكاراسى» دەپ اتالاتىن ماكسيمالدى راديۋستان ەكى ەسە كوپ.

«كۇن جۇيەسىندەگى جاڭا ساقينانىڭ اشىلۋى كۇتپەگەن جاڭالىق بولدى. كۆاواردان سونشالىقتى الىس قاشىقتىقتا ورنالاسقان ساقينانىڭ تابىلۋى، تىپتەن، تاڭعالارلىق. بۇل ءبىزدىڭ بۇرىنعى بولجامدارىمىزدى جوققا شىعارىپ، ساقينالاردىڭ قالاي پايدا بولاتىنى تۋرالى جاڭا تەوريانىڭ اشىلۋىنا الىپ كەلۋى مۇمكىن»، دەدى شەففيلد ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فيزيكا جانە استرونوميا عىلىمىنىڭ پروفەسسورى ۆيك دحيللون.

برازيلياداعى ريو-دە-جانەيرو فەدەرالدى ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جەتەكشىلىگىمەن جۇرگىزىلگەن زەرتتەۋگە الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن 59 عالىم قاتىسقان. بۇل زەرتتەۋ ماقالاسى «Nature» جۋرنالىندا جاريالاندى.

ايتولعان ءجۇنىسحان،

ل.ن.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۇۋ ستۋدەنتى