ادەبيەت • 02 اقپان، 2023

ابە

253 رەت كورسەتىلدى

ارينە، ول كىسى تۋرالى جازعاندا قازاقستاننىڭ ەڭبەك ەرى، كسرو مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىسى دەگەن سياقتى ءداستۇرلى، كەيدە جاتتاندى سوزدەرمەن باستاۋدىڭ قاجەتى شامالى بولار. كوزىقاراقتى وقىرمان جاتا-جاستانا وقىعان «قان مەن تەر»، «كۋرليانديا»، «سوڭعى پارىز» كىتاپتارى قالىڭ قازاق قۇرمەت تۇتار قاستەرلى دۇنيەگە اينالدى. ونىڭ اتى التى الاشقا عانا ەمەس، الەم جۇرتشىلىعىنا دا جاقسى ءمالىم. قاجىرلى ەڭبەك، ارلى قالامىمەن جازعان شىعارمالارى شەتەل تىلدەرىندە سويلەپ، تالايدى تامسانتتى. قازاق دەگەن تاعدىرلى حالىقتىڭ باسىنان وتكەن اۋمالى-توكپەلى زاماننىڭ سۋرەتىن شۇرايلى ءتىل، كەمەل ويىمەن كوركەم كەستەلەدى. مۇحتار اۋەزوۆ، ءسابيت مۇقانوۆ، عابيت مۇسىرەپوۆ، عابيدەن مۇستافين سىندى ادەبيەت الىپتارىنان كەيىن جارقىراپ كورىنگەن بيىك تۇلعا، پاراساتتى جازۋشى – وسى ابەڭ.

كوللاجدى جاساعان امانگەلدى قياس، «EQ»

2014 جىلى حالىقارالىق پەن-كلۋبتىڭ الەمگە ايگىلى نوبەل سىي­لى­عىنا ابەڭدى ۇسىنۋى دا تەگىن ەمەس ەدى. سەبەبى ول كىسى ءبىر ۇلتتىڭ عانا ەمەس، تۇتاس ادامزاتتىڭ، ءبىر كول عانا ەمەس، كۇللى جەر شارىنىڭ وزەكتى ماسە­لە­لەرىن كوتەرە ءبىلدى. ابەڭنىڭ روماندارى ءشول دالاداعى شىڭىراۋدىڭ ميدان وتەتىن ءمولدىر سۋى سياقتى. كەنەزەڭ كەۋىپ، سۋساپ بارعاندا ىشكەن سايىن ىشە بەرگىڭ كەلەدى. سارايىڭ اشىلىپ، رۋحىڭ تازارادى

ابەڭ – ءابدىجامىل نۇرپەيىسوۆ سوتسيا­ليستىك ەڭبەك ەرى، ارالدىڭ اتاق­تى جىلقىشىسى، اتام كوشەر­باي­مەن سىيلاس، دامدەس بولىپ ەتەنە ارالاسقان. اسىرەسە اكەم ەلەۋمەن اعا-ىنىدەي جاقىن ءجۇرىپ، توننىڭ ىشكى با­­ۋىنداي تاتۋلىقتان تانباي وتكەن.

سوندىقتان ابەڭ دە ماعان اكە ور­نىندا بولدى. جەتىستىككە جەت­كە­نىمدى كورسە ماقتاپ، ارقامنان قاعىپ، كوتەرمەلەپ وتىراتىن. جۇمىس­تا­رى­مىزعا قاتىستى دا كوپ جايعا قانىق­تى­رىپ، ءجون-جوسىعىن كورسەتىپ، سىن-ەسكەرتپەسى مەن اقىل-كەڭەسىن ايتىپ تۇراتىن. «اكەڭ ولسە دە، اكەڭدى كورگەن ولمەسىن» دەگەن قازاقتا اتالى ءسوز بار عوي. اكەمدى ساعىنعاندا ابەڭە امانداسا بارىپ، قاۋقىلداسىپ، ماۋقىمدى باسىپ قايتاتىنمىن. ول كىسىنىڭ مەيىرگە تولى ىستىق قۇشاعىنا ءبىر رەت باسىمدى قويسام، جان دۇنيەم جاسارىپ قالاتىن ەدى. بالالىق شاعىما ورالىپ، اتام مەن اكەمنىڭ شالعايىنا ورالعانداي ءتاتتى كۇي كەشەتىنمىن.

ءيا، قازاق ءسوز ونەرىنە مول ولجا سال­عان كەسەك سۋرەتكەردىڭ باسىنان قيلى دا قيىن داۋرەن ءوتتى. ونىڭ ءومىر جولى ءوزى ايتقانداي قان مەن تەر­دەن تۇرادى. ابەڭ ارالدىڭ اساۋ تولقىندارى شۋلاپ، العاشقى قار جاۋىپ تۇرعان قارا كۇزدىڭ ورتاسىندا ومىرگە كەلدى. سول كۇنى اكەسى كارىم بەلاراڭنىڭ قوزىجون بەلدەرىندە قانسونارعا شى­عىپ، قىران سالىپ قىزىققا باتىپ جۇرگەن ەكەن. اق پەن قىزىلدىڭ اي­قا­سىن، ءبىرىنىڭ ارتىنان ءبىرى تۋعان توڭكەرىستى كورە-كورە زاتتە بولىپ، اشارشىلىقتان ەندى-ەندى وڭالا باس­تاعان جۇرت ومىرگە جاڭا كەلگەن جاس سابيگە اشىق اسپان، ۇزاق عۇمىر تىلەس­كەن. قايماعى بۇزىلماعان قالىڭ ەل سول جورگەكتەگى ۇلدىڭ بولاشاقتا تاع­­­دىر­لارىن تاسقا تاڭبالايتىن جازۋشى بولارىن سەزبەدى-اۋ، ءسىرا.

تابيعات – كەمەڭگەر، وندا جان دا، تۇيسىك تە بار. ءسابيدىڭ قۇلاعىنا العاش بولىپ ارالدىڭ اساۋ تولقىندارىنىڭ شۋىلى جەتكەن شىعار. سول تولقىندار بالانى الديلەپ ۇيىقتاتتى، الپەشتەپ وياتتى. قاسيەتتى ارال كۇندەردىڭ كۇنى تارتىلعان ارناسىن قالامىنىڭ سياسىمەن تولتىراتىن ءبىر پەرزەنتتىڭ ومىرگە كەلگەنىن ءبىلدى مە ەكەن؟ ارالدىڭ تولقىنى ادامشا سويلەپ، ءتىل قاتىپ، سىر اقتارىپ ابەڭدى ەسەيتتى.

قالامگەر شىعارمالارىن وقىپ وتىرساڭىز، ماڭ دالاعا ءتىل ءبىتىپ، ءولى تەڭىز وكسىك اتىپ سايراي جونەلەتىندەي. ءار تۋىندىسىنىڭ قاتپارى قالىڭ، پا­يىمى تەرەڭ بولۋىنىڭ سىرى، بالكىم، وسىندا.

مەن ءۇشىن ەل مەن جەردىڭ تاعدىرىن جان-جۇيەسىمەن جىرلاي بىلگەن شى­عارما عانا ناعىز كەمەل تۋىندى. ابەڭ­نىڭ شىعارماشىلىعى – ءبىر ۇلت­تىڭ باسىنان كەشكەن ازاپتى دا اۋىر، ما­شاقاتتى دا قاسىرەتتى تاعدىرىنا قۇ­رىل­عان ۇلكەن ءبىر الەم ىسپەتتى.

قازىرگى جاس ۇرپاق بەيبىت اسپاننىڭ استىندا ەركىن تىنىستاپ، تاتۋ-ءتاتتى عۇمىر كەشىپ جاتىر. ارينە، تاۋبە دەيمىز. اتا-بابالارىمىزدان تارتىپ مىڭ ءولىپ، مىڭ تىرىلگەن قازاق وسىنداي مامىراجاي زاماندى اڭسادى ەمەس پە؟ بىراق ابەڭ تۋعان زامان مۇلدە باسقا ەدى. بالالىق شاعى قازاق دالاسىندا الاپات اشتىق پەن رەپرەسسيا جالماعان قاسىرەتتى زامانعا، سۇرقاي دا سۋىق جىلدارعا تۋرا كەلدى. وقۋ ەمەس، جان قايعى بولدى. دەسە دە، اسىلدىڭ سىنىعى بولعان اكەسى بالانىڭ بولاشاعىن ويلاپ، 1931 جىلى كولقارا اۋىلىندا اشىلعان مەكتەپكە اپارادى. مەكتەپ دەگەن اتى بولماسا، ءبىر بولمەلى جۇدەۋ ءۇي. وسى جەردە ابەڭ ءبىرىنشى سىنىپتى بار بولعانى 17 كۇن عانا وقىپ، 2 ءارىپ قانا تانىپ شىققان ەكەن. ودان بەرى تابانى كۇرەكتەي 98 جىل اۋناپتى. ادام ءبىر تەرىنىڭ ىشىندە مىڭ ارىپ، مىڭ سەمىرەدى. حالىق تا سولاي. قاعاناعى قارق بولاتىن كۇن دە، ساعى سىناتىن شاق تا كوپ. سول 17 كۇن وقىپ، اجەسىنىڭ قازاسىنا بايلانىستى ۇيىنە قايتقان بالا سوقتىقپالى، سوقپاقتى جولداردان ءوتىپ، قالىڭ قازاقتىڭ قابىرعالى قالامگەرىنە اينالدى.

ابەڭنىڭ جاستايىنان قالامىن ۇشتاپ، جازۋشى بولماسىنا شاراسى دا جوق ەدى. ول كەشكەن عۇمىر، كور­گەن تاعدىرىنىڭ ءوزى-اق جازباسىنا قويمادى. ماڭدايىنا ءبىر ءومىر جازىپ تاۋىسا المايتىن شىتىرمان جازمىش سىيلاعان ەكەن. قازاق بالاسىنا كەلگەن زوبالاڭ اشتىقتا، قۋعىن-سۇرگىن كەزىندە شالقىپ ءومىر سۇرگەن نۇرپەيىستىڭ اۋلەتى دە جانساۋعا ىزدەدى. الاپات سوعىس مايدانىنان ەت جاقىندارى مەن اسقار تاۋداي اكەسىنەن ايىرىلىپ، جالعىز باسى عانا ورالدى. تۋعان جەرى توزىپ، تۋعان ەلى ازسا، ارلى ازامات الدىمەن كۇرسىنبەك. ماڭدايىنا جازعان وسىنشاما تاعدىردى اق قاعازدىڭ بەتىنە بەدەرلەدى. ولمەس، وشپەس شىعارماعا ارقاۋ ەتتى. تۇتاس ءبىر ءداۋىردىڭ ءتىرى شەجىرەسىنە اينالدىرا ءبىلدى.

ابەڭ ساليقالى دا بەكزات جان ەدى. دۇنيە جاراتىلعالى ءبىر قا­لىپ­پەن كىلكىپ قانا اعاتىن وزەن سياقتى. ارناسىنىڭ سۋالىپ، تارتىلىپ قالعانىن، نە اسىپ-تاسىپ كەت­كەنىن كورگەن ەمەسپىن. جەتسە تا­سى­مايدى، جەتپەسە جاسىمايدى. دالا جۇرەكتى، دارقان پەيىلدى ادام. قا­شان كورسەڭ ك ۇلىمسىرەپ، ءوزىنىڭ ءاز بولمىسىندا جۇرەدى. عۇمىرىندا پەن­دە­شى­لىك­كە بوي الدىرىپ، جۇيكەسىن شار­شاتقانىن كورگەنىم جوق. الاتاۋ­داي اتاعىنا قاراماستان ۇلكەن بولسىن، كىشى بولسىن، اسا كىشىپەيىل. بويىن مەنمەندىكتەن، وزىمشىلدىكتەن تازا ۇستادى. داناداي ويلانىپ، بالاداي اق ادال كوڭىلمەن عۇمىر كەشتى. الدى داڭعىل، ارتى تازا عيبراتتى ءومىرى سوعان كۋا. جۇرەگىن كىرلەتپەگەن، كەۋدەسىنە شاڭ قوندىرماعان وسى تازا ءبىتىمى ول كىسىنىڭ ۇزاق عۇمىر كەشۋىنە نەگىز بولعانداي. جۇيكەسى سىر بەرىپ، جۇرەگىنە ەرتە سالماق تۇسكەن جان تەز قارتايادى. ال ابەڭ ءوزى سومداعان كەيىپكەرلەر ويىنداعىداي شىقسا، سولارمەن بىرگە جاساپ، جاسارىپ، تۇلەپ وتىردى.

القالى جيىننىڭ بىرىندە ءسابيت مۇقانوۆ ءابدىجامىل نۇرپەيىسوۆ حا­قىندا: «مەنىڭ قازاق ادەبيەتىندە 20 جىل بويى كۇتكەن ادامىم ەندى كەلدى»، دەپ كوپكە سۇيىنشىلەپ جار سالعان ەكەن. ابەڭ ادەبيەت ەسىگىن يمەنبەي اتتاپ، العاشقى قادامىن ءمۇيىزى قاراعايداي جازۋشىلاردىڭ ءتىسى باتپاي جۇرگەن روماننان باستاۋىنىڭ ءوزى – ءبىر بولەك اڭگىمە. ايگىلى اۋەزوۆتىڭ ءوزى قولجازبالارىمەن تانىسىپ، ريزا­شىلىعىن بىلدىرگەن. وسىلايشا، ال­دىڭ­عى تولقىن اعالاردىڭ ءىزىن باسىپ، قازاق ادەبيەتىنە تاعى ءبىر قارىمدى قالامگەر قوسىلعان ەدى.

اۋىل ءومىرى، كىشكەنتاي كەيىپكەرلەر ابەڭ شىعارماشىلىعىنىڭ نەگىزگى ءبىتىمى سەكىلدى. ء«الى كۇنگە ءبىر ءبۇيى­رىن اۋىل ومىرىنە بۇرىپ تۇرادى. قان­شا قاشىققا شىرقاپ كەتسەڭ دە، بو­يىڭداعى ءبىر تامىرىڭ تۋعان جە­رىڭ­نىڭ توپىراعىندا بۇلك-بۇلك ەتىپ سو­عىپ جاتقانداي. كەي كۇنى... سەن ال­دە­نەگە وزەك اۋزىندا جالعىز ءۇي وتىر­­عان بالىقشى شالدىڭ قامىس قو­سىن، جۇپىنى جيھازىن، جالپىلداق شامىن ەسىڭە الاسىڭ. ءوز ءۇيىڭ جايناپ تۇرسا دا، ساعان وسىناۋ بالىق ساسىعان كىشكەنتاي قوس ىستىق. قوس ىشىندە، اق يىق قىلعان اۋىر ەڭبەك­تەن بولار، جان اكەڭ سىلەسى قاتىپ شار­شاعان. كۇنگە كۇيگەن جىلتىر قارا بە­تىندە قالجىراعان اجار بار. ءۇنى دە قالجىراپ اقىرىن شىعادى. سول كەزدە قارا پۇشىق بالا الدەقايدان جۇگىرە كەپ وتىرسا بولعانى، ونىڭ ءاجىم بەتى ىشتەي نۇرلانىپ ەلجىرەپ قويا بەرەدى»، دەيدى جازۋشى.

«ىمىرت» (1961)، «سەرگەلدەڭ» (1964)، «كۇيرەۋ» (1970) روماندارىنان تۇراتىن اتاقتى «قان مەن تەر» تريلوگياسىنىڭ تەرەڭ قاتپارىندا وسى ءبىر جاندى ءومىر قايناپ جاتىر. جانىمەن سەزگەن، جۇرەگىمەن تۇسىنگەن دۇنيە قاشاندا كەمەل بولماق. ەلامان، اقبالا، تاڭىربەرگەن سياقتى مىنەز-قۇلقى، جان قاتپارى بۇكپەسىز اشىلعان كەيىپكەرلەر الەم ادەبيەتىندەگى اڭىز كەيىپكەرلەرمەن تەڭ تۇرا الادى. «وسى ءبىر ۇلى رومانداعى سان قىرلى، الۋان بوياۋلى دالا مەن ونى مەكەن ەتەتىن حالىق ءوزىنىڭ بەيتانىس ءارى تاڭسىقتىعىمەن ەجەلگى ءبىر دالالىق اۋىزەكى تىلدە ايتىلعان ەپوپەيا سەكىلدى ءبىزدى ەلىكتىرىپ الىپ كەتەدى»، دەپ فرانتسۋز جازۋشىسى اندرە ستيل تەككە ايتپاسا كەرەك.

2014 جىلى حالىقارالىق پەن-كلۋبتىڭ الەمگە ايگىلى نوبەل سىي­لى­عىنا ابەڭدى ۇسىنۋى دا تەگىن ەمەس ەدى. سەبەبى ول كىسى ءبىر ۇلتتىڭ عانا ەمەس، تۇتاس ادامزاتتىڭ، ءبىر كول عانا ەمەس، كۇللى جەر شارىنىڭ وزەكتى ماسە­لە­لەرىن كوتەرە ءبىلدى. ابەڭنىڭ روماندارى ءشول دالاداعى شىڭىراۋدىڭ ميدان وتەتىن ءمولدىر سۋى سياقتى. كەنەزەڭ كەۋىپ، سۋساپ بارعاندا ىشكەن سايىن ىشە بەرگىڭ كەلەدى. سارايىڭ اشىلىپ، رۋحىڭ تازارادى.

تۋعان جەردى قاستەرلەگەن، ءار ءتۇيىر قۇمى، ءبىر تامشى سۋىنا دەيىن قىز­عىش­تاي قورعاعان جاننىڭ ءبىرى – ابەڭ. جۇرەگى تۋعان جەرمەن بىرگە سوقتى. ارالمەن بىرگە ورتايىپ، ارالمەن بىرگە تولاتىن ەدى. بالا كەزدە كەۋدەسى قازىناعا تولى كوشەرباي اتامنىڭ اۋزىنان سان الۋان اڭىز-اڭگىمە تىڭداپ وستىك قوي. سول كەزدە باتىرلار شاپسا دا، اتسا دا ولمەۋشى ەدى. ونىڭ جانى تەرەڭ كولدىڭ تۇبىندەگى سەمسەرىندە جاسىرىلۋى بولاتىن. وسى كۇنى باجايلاپ قاراساق، ابەڭ دە ءوز جانىن سول ەرتەگىنىڭ باتىرلارى سياقتى ارال­دىڭ تەرەڭىنە تاستاعان ەكەن. تابي­عاتتىڭ كەتەۋى كەتىپ، جىلدان-جىلعا ارال تارتىلعان سايىن ابەڭنىڭ قاي­عى­سى دا قالىڭداي ءتۇستى. «سوڭعى پارىز» – التىن كەبەكتەي اق قۇماقتىڭ ورتاسىنداعى تابيعات سىيى ارال تە­ڭى­زىنىڭ قاسىرەتى تۋرالى كىتاپ. دالا، تابيعات، تەڭىز – ءابدىجامىل نۇرپەيىسوۆ شىعارماشىلىعىنىڭ وزەكتى دە نەگىزگى ارقاۋى»، دەيدى ادەبيەتشى ناعاشىباي تولەپوۆ. ارال قاسىرەتى – ابەڭنىڭ جۇرەگىن كەمىرگەن جەگى. ارال بولىپ الاسۇرىپ، ارال بولىپ دوڭبەكشيدى. وعان ءوزىمنىڭ دە سان مارتە كوزىم جەتكەن ەدى.

مەن ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ اكىمى بولىپ جۇرگەن شاعىم. ارال تەڭىزى قايتىپ، ارناسى ارشىلىپ، جالاڭاش­تانا باستاعان. ابەڭنىڭ تۋىپ-وسكەن، بالالىق شاعى قالعان جەرى بەلاراڭ تەڭىزدىڭ ءبىر سۇعىنا بىتكەن تۇبەگى. ول جەردەن قازىر تەڭىز تارتىلىپ كەتكەن. سۋى قايتىپ قاڭ­سى­عان قۇمنىڭ توزاڭى شىعىپ جاتىر. بيىك جەردەن كوز سالىپ قاراپ تۇرساڭ، تومەندە تەڭىز تابانىندا قالىپ قويعان كەمەلەردىڭ قاڭقاسىن كورەسىڭ. تاريحتىڭ ەسكىرگەن، توزعان، ۋاقىت جەمىرگەن ءبىر پاراعىنداي كوڭىل قۇلازىتادى. سول جەردەگى بيىكتەۋ ءبىر توبەنىڭ باسىنا ابەڭ ءوزىنىڭ كەسەنەسىن سالدىردى. سوعان قاجەتتى قۇرىلىس ماتەريالدارىن «ماڭعىستاۋدان جەتكىزىپ بەر» دەپ قولقا سالدى. «ادام ءتىرى كەزىندە وزىنە مولا سالۋدىڭ نە قاجەتى بار» دەپ قيساڭداپ، كونبەگەن ەدىم. قاتتى رەنجىپ، ۇرسىپ تاستادى. سوسىن ۇلكەن كىسىنىڭ مەسەلىن قايتارماي، ايتقانىن بۇلجىتپاي ورىندادىم. كەيىن ءبىر كەزدەسكەندە ماعان وعاشتاۋ كورىنگەن وسى قىلىعىنىڭ ءمانىن سۇرادىم. «كۇنى بۇرىن باسىڭىزعا كەسەنە كوتەرگەنىڭىزدىڭ كەرەگى نە؟ الماتىدا تۇراسىز. كەيىن سوناۋ جەر­دىڭ ءتۇبى ارالعا قاتىناۋ بالا-شا­عا­ڭىزعا قيىن بولادى عوي» دەپ ەدىم، مۇلدەم باسقا جاۋاپ الدىم. مەن دە سول ارالدىڭ پەرزەنتىمىن عوي. جان جۇ­رەگىم ەلجىرەپ كەتتى.

«مەنى ىزدەگەن ادام بولسا، سول جەر­دىڭ تۇبىنە كەلسىن. توزعان، توپالاڭى شىق­قان جەردىڭ جاعدايىن، ەلدىڭ كۇيىن كورسىن. كوزىقاراقتى، كوكىرەگى وياۋ پەندە بولسا ويلانار. ويلانسا، مىسقالداي بولسا دا پايداسى تيەر. مەن ولگەننەن كەيىن دە سول شەرلى ارالىما پايدامدى تيگىزگىم كەلەدى. قازىرگى قىزىلوردا، ماڭعىستاۋ وبلىستارىنىڭ ورنىندا باعزى ءبىر زاماندا ۇلكەن تاكسيس دەگەن مۇحيت بولىپتى. ارادا تالاي زامان وتكەندە سول تەلەگەي مۇحيت قايتىپ، ورنىندا كاسپي تەڭىزى، ارال تەڭىزى، قارا تەڭىز، ازوۆ تەڭىزى سىندى ۇساق تەڭىزدەر قالعان. بىلگىرلەردىڭ ايتۋىنا جۇگىنسەك، بۇل جەر جارالعالى ءۇشىنشى رەت وسىلاي بولىپ وتىر. بىرەسە ءتۇبى سارقىلىپ كەتەدى، بىرەسە كەنەرىن تولتىرىپ قايتا كەلەدى. بۇل جولعى تەڭىزدىڭ كەتۋى ادام پيعىلىنىڭ ناشارلىعىنان دەپ ويلايمىن. بۇل تەك ەكولوگيالىق اپاتتاردان عانا ەمەس، بۇعان ادامي سەزىمدەر دە اسەر ەتكەن سياقتى. مەيى­رىم­­دىلىكتىڭ جوعالۋى، ىزگىلىكتىڭ ءوشۋى، تاسباۋىرلىق، جاۋىزدىق – ءبارى-ءبارى... ونى «قان مەن تەردى»، «سوڭعى پارىزدى» مۇقيات زەر سالىپ وقىعان ادام بايقايدى. سوندىقتان مەن جاي جاتپاي سول بەلاراڭىما بارىپ، الىس­تاپ كەتكەن تەڭىزدىڭ شۋىلىن اڭساپ جاتايىن. مۇمكىن، كۇندەردىڭ كۇنى ادامزاتتىڭ پيعىلى وزگەرەر، تەڭىز ەسكى ارناسىنا قايتىپ كەلەر، تاسىپ توگىلەر. بۋىرقانعان تولقىنى جارتاستى كومىپ، شاعالالار شاڭقىلداپ، تىرشىلىك جىرى مازدايتىن شىعار. وسىنداي ءبىر اڭسارلى ۇمىتپەن مەنى سول جەرگە جەرلەۋدى سەندەرگە امانات ەتىپ تاپسىرامىن»، دەدى اردا تۋعان ابەڭ ۇلكەن تەبىرەنىسپەن.

كەۋدەسىندە جانى بار، ەتى ءتىرى، جۇرەگى وياۋ ادامدى ەلەڭ ەتكىزەر ۇلى ءسوز، كەمەڭگەر بايلام ەمەس پە؟ تەك جاسى ۇلعايىپ، ىندەتتەن بىرنەشە رەت ەم­دەل­گەن سوڭ عانا بىردە ماعان، سماعۇل ەلۋبايعا، باۋىرى مارال يتەعۇلوۆقا الماتىدا جەرلەنۋگە كەلىسىم بەردى. ال جەرلەستەرى بەلاراڭدا ابەنىڭ شىعارماشىلىعىنا ارنالعان بەلگىلى جەردى قورعاۋدى مىندەتىنە الدى... شىعارمالارى كۇللى قازاققا رۋحاني سۋسىن بولسا، ەندى عۇمىرىمەن دە ۇلگى بولماق. وسى ءبىر اڭگىمەلەردەن كەيىن ابەڭنىڭ جۇرەگىمدەگى ورنى ءتىپتى دە بيىكتەي ءتۇستى. ول كىسى كەيدە قازىعۇرتتىڭ باسىندا قالعان نۇح پايعامباردىڭ ءوزى دە، كەمەسى دە سىندى. ەسكىنىڭ كوزىن كوردى، جاقسىنىڭ سارقىتىن ءىشتى. ەشكىمنىڭ الا ءجىبىن اتتاماي، عيبراتتى عۇمىر ءسۇردى. قا­جى­ماي، تالماي، تاۋسىلماي كول-كوسىر ەڭبەك ەتتى. ابەڭنىڭ اسىل ارمانى ورىندالسا، قازاقتىڭ ىرىس قازانى تاسىپ، ىركىتى مول بولارى ءسوزسىز. لايىم، قۇداي تاعالا التى الاشتى كەمەلىنە كەلىپ، كەمەرىنە تولىپ، شالقىپ وتىراتىن زامانعا جەتكىزگەي!

ابەڭنىڭ ماڭگىلىك ءومىرى ەندى باس­تالدى. ارالدىڭ قايتا تولعانىن ءبىز كورەرمىز، مۇمكىن كورە الماسپىز. دەسە دە، اساۋ تولقىنى جاعانى ۇرعان تەلەگەي تەڭىزدىڭ ءتىرى سۋرەتى سالىنىپ قالدى. ول – ابەڭنىڭ شىعارمالارىندا. ول شىعارمالار ارالدىڭ عانا ەمەس، قازاقتىڭ تولعان، ورتايعان، تارتىلعان تاريحىن تاسپالادى.

ابەڭ سانالى عۇمىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن اق قاعازبەن اندا بولدى. ارىمەن سەرتتەستى. كول-كوسىر مۇرا قالدىردى. ابەڭمەن بىرگە سالقار، ءساندى كوش بولاشاققا باعىت الدى. ابەڭمەن بىرگە ءبىر عاسىردىڭ پاراعى جابىلدى. ەندى ءبىز ابەڭدى الماتىداعى ۇيىنەن ەمەس، كىتاپتارىنىڭ سارعايعان پاراقتارىنان ىزدەيمىز.

مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ الماتىعا ارنايى كە­لىپ، جازۋشىعا ەڭبەك ەرى جۇلدىزىن تاپ­سىرىپ تۇرىپ، «عاسىرلىق مەرەيتويدا كەزدەسەيىك» دەپ جۇرەكجاردى تىلەگىن ايتىپ ەدى. وكىنىشكە قاراي، بۇيىرمادى. بىراق جاقسىنىڭ اتى ولمەيتىنى اقيقات. ونىڭ 100 جىل­دىق مەرەيتويىن يۋنەسكو كولە­مىن­دە اتاپ ءوتۋ – ءبىزدىڭ پارىزىمىز. ساۋلەتتى شاھارلارىمىزدا ابەڭ­نىڭ ەسكەرتكىشتەرى بوي كوتەرىپ، وقۋ-مادەنيەت ورىندارىنا، كوشەلەرگە اتى بەرىلەر، ۋنيۆەرسيتەتتەردەن، كى­تاپ­حانالاردان، مەكتەپتەردەن ارنايى زالدار اشارمىز. تۋعان اۋىلى بەلاراڭعا كەزىندە ءبىزدىڭ ارالىمىزعا سالعانداي ابەڭنىڭ مۇراجايىن سالۋى­مىز كەرەك. ونىڭ جوقتاۋشىلارى، قالىڭ وقىرمانى قاتىناۋىنا جاعداي جاسالسا ەكەن. ءتاڭىرى قازاقتىڭ ماڭ­دا­يىنا سونداي دارىندى ۇلدى، قا­رىمدى قالامگەردى سىيلادى. ەندى ءبىز ونى قاتارىمىزدان العانىنا رەن­­جىمەي، بەرگەنىنە شۇكىرشىلىك بىل­دىرەيىك، اعايىن. وتكەنىنەن ۇلاعات، بولاشاعىنان ماقسات-مۇرات ىزدەگەن جاس ۇرپاق ابەڭ شىعارماشىلىعىن وقۋ ارقىلى ۇلعاۋسار دۇنيەگە كەز بولادى. كۇمان جوق!

ابەڭنىڭ ءوزى ارامىزدان كەتسە دە، شىعارمالارى ماڭگى قازاقتىڭ جۇرەگىن الديلەپ، رۋحاني شامشىراعىنا اينالارى حاق.

 

قىرىمبەك كوشەرباەۆ،

مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى

ۇقساس جاڭالىقتار