قولدان شاپقان قوبىز

بۇگىنگى ءباسپاسوزدىڭ قاساڭ قاعي­­دالارىنا باعىنىپ ۇيرەنگەن كەيبىر وقىرماندارىمىزعا بۇل ارىپتەسىمىزدىڭ ادەتتەن تىس ءادىس-مانەرى، تىم «قازاقشا» تىركەستەرى ەسكىلىك قالدىعىنداي ەرسى­لەۋ كورى­نۋى دە مۇمكىن. اسىرەسە ەتنوگرا­فيالىق ەسسەلەرىندە ول امالسىزدان ارحايزمگە اينالعان اتاۋلاردى، ۇلتتىق بولمىس ۇعىمدارىن ءجيى قولدانادى. بۇلاردى ءتۇسىنۋ ارينە وڭاي ەمەس.

ال بەكەنگە مۇنىڭ ءبارى بالا كەزىنەن تانىس. قازاقى ءداس­تۇر­دىڭ قايماعى بۇزىلماعان موڭ­عولياداعى بايانولگەي ايما­عى­نىڭ قوبدانقول اۋىلىنداعى ايران ۇرتتاپ، قوي قۇرتتاعان شو­پاننىڭ وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن كەيىپكەرىمىز كوزىن اش­قاننان كوشپەلى ءومىر سالتىن كورىپ ءوستى. قوي جايىپ، قوزى كو­گەندەپ ءجۇرىپ، ءتورت ت ۇلىكتىڭ قىر-سىرىنا قانىقتى. تاۋ-تاس­تى كەزىپ، تابيعاتتىڭ تىلسىم سىرلارىمەن تانىستى. ات قۇلا­عىن­دا ويناعان اعالارىنىڭ قىردا قيقۋلاپ كوكپار تارتقانىن، جەڭ­گەلەرىنىڭ كيىز باسىپ، كورپە قار­پىعانىن كوردى. قاپتاعان قارا سيراق بالالارمەن بىرگە ورە­دەن قۇرت ۇرلادى. جايلاۋدىڭ جان­عا جايلى كەشتەرىندە اۋىل اقساقالدارى ايتاتىن ەسكىنىڭ ەستى اڭگىمەلەرىنە قۇلاق ءتۇردى. قارا تانىعان قارشادايىنان اڭىز-ەرتەگىلەرگە اڭسارى اۋدى. «الپامىس»، «قوبىلاندى» سەكىلدى باتىرلار جىرىن، «ايمان – شولپان»، «قالقامان – ما­مىر» سياقتى ماحاببات داستاندارىن، كەرەيدىڭ كەمەڭگەرى اقىت قاجى­نىڭ «شولاق قول قاتىن» قيسساسىن باسىنا جاس­تانىپ وقىدى. اسىرەسە فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتو­رى قابيداش قالياسقار ۇلى 1970 جىلى قۇ­راس­تىرعان «حالىق جىرلارى» اتتى جيناق قولىنان تۇسپەيتىن. ونىڭ ىشىندە ايتىستىڭ ءتۇر-ءتۇرى بولاتىن. سودان كورىپ الىپ، ورىستەگى توقتى-تورىممەن ايتىساتىن ادەت تاپتى. ارينە، ءازىل ايتىس­تىڭ سوزدەرىن شاتىپ-بۇتىپ ءوزى شىعاراتىن. وسىلايشا، اۋىز ادەبيەتىمەن اۋىزدانعان ەدى. سونداي-اق ايتقىشتىعىمەن، اي­نا­لاسىنداعىلاردى كۇلكىگە كومەتىن «وتىرىكشى بولكەباي» دەي­تىن كىسىنىڭ قالجىڭعا قۇرىلعان قاعىت­پالارىنا قۇلاق قۇرىشىن قاندىردى. ال ەسەيگەندە وقى­عان ءىلياس ەسەنبەرليننىڭ «كوش­پەندىلەرى» مەن «التىن ورداسى» مۇنىڭ رۋحاني الەمىن توڭكەرىپ، تاريحي ساناسىن وياتتى.

* * *

جاستايىنان جارتىلاي كوش­پەلى ءومىردىڭ قىزىعى مەن شىجى­عىن كورىپ وسكەن ورەلى ورەن ءويتىپ-ءبۇي­تىپ ورتا مەكتەپتى دە بىتى­رەدى. كى­تاپ­تى كوپ وقىعان وعلان­نىڭ ارمان-اڭسارى جەتىپ ارتىلاتىن. «سۇراۋشىنىڭ سۇيگەن اسىن كىم بەرگەن؟». سوندىقتان قياداعى قىراننان قولداعى قورازدى ارتىق كورۋگە تۋرا كەلدى. بار تىرلىگى مالمەن بايلانىستى اكەسى مۇنىڭ مال دارىگەرى بولعانىن قالادى. اناۋ قاۋكەن سەكىلدى مامان بولساڭ اۋزىڭنان اق ماي اعادى دەپ ۇنەمى ۇلىن ۇگىتتەيتىن. جارىقتىق ماقساتىنا جەتە المادى.

ايتقانعا كونبەگەن، ايداۋعا جۇرمەگەن «جۇگىرمەگى» جۇرتتا جوق بالەنى باستاپ ۇلانباتىردا ورنالاسقان سۋحە-باتور اتىنداعى اسكەري ينستيتۋتقا ءتۇستى. وندا ارتيللەريانىڭ كارتوگرافياسىن وقىدى. بۇل اسپاننان تۇسىرىلگەن سۋرەتتەردى سويلەتەتىن ماماندىق. اسكەري كارتادا سۋىردىڭ ىنىنە دەيىن كورسەتىلەدى ەكەن. بۇرىن ءيىسى مۇرىنىنا بارمايتىن موڭعول ءتىلىن سوندا تەز مەڭگەرىپ الدى.

اتالعان وقۋ ورنىن بىتىرگەن سوڭ قوبداداعى اسكەري گارنيزون­دا 7 جىل قىز­مەت ەتتى. بىرگە وقىعان كۋرستاستارىنىڭ ىشى­نەن جەكەي قاليدولدا ۇلى موڭ­عوليا ارمياسىنىڭ گەنەرالى دارەجەسىنە جەتتى. ال قايرات­ ۇلىنىڭ قايراتى كاپيتاننان ارىگە اسپادى. الايدا ايى وڭىنان تۋىپ، موڭعول حالىق رەسپۋبليكاسى جاستار وداعىنىڭ سىيلىعىن الدى. «ۇزدىك ينتەلليگەنت» نوميناتسياسى بويىنشا. سولاي...

* * *

وقالى كيىمدى وفيتسەر بولىپ جۇرە بەرەر مە ەدى، كىم ءبىلسىن. باقىتىنا قاراي عۇمىردارياسى باسقا ارناعا بۇرىلدى. 1991 جىل­دىڭ كۇزىندە ماڭگىلىك مىزعى­ماستاي كورىنگەن كسرو كۇيرەدى. وداقتاس رەسپۋبليكالار ءوز الدىنا وتاۋ قۇرىپ، تاۋەلسىزدىك تۋىن تىكتى. ەجەلدەن ازاتتىقتى اڭساعان اتا-بابالارىمىزدىڭ اسىل ارمانى اقيقاتقا اينالدى.

ەگەمەندىكتىڭ ەلەڭ-الاڭىندا تاريحي وتانىنا ورالعان بەكەن قايرات ۇلى قۇداي قوسقان جارى توتى مەن ءۇش ۇلىن جەتەكتەپ شى­عىس قازاقستان وبلى­سى­نىڭ تارباعاتاي اۋدانىنا تابان تىرەدى. ەسى قالماي قاتتى قۋان­­عانى، مۇندا ءىس-قاعازدار تەك قازاق تىلىندە جۇرگى­زىلەدى ەكەن. باس­قا شارۋانىڭ كەنەۋى ابدەن كەتىپتى. توقىراۋدىڭ تورىندا شىر­مال­عان حالىق جۇدەپ-جاداپ بىتكەن. بۇل دا سولاردىڭ قاتارىنا قوسى­لىپ، كۇنكورىس قامىنا كىرىس­تى. ءوزى ايتقانداي، «ولگەن جوق، باسقاسىنىڭ ءبارىن كورىپ باقتى». قاشان شارۋاشىلىق تاراعانشا بۇدان ءبىراز جىل بۇرىن قويشى­نىڭ كومەكشىسى بولدى. «اعا شوپان بولسام» دەگەن ارمانى ءسويتىپ ىشىندە كەتتى.

بويداعى قابىلەت جاي جاتقىز­سىن با، قولى قويدان بوساپ ەرىك­كەندە ەرمەك ءۇشىن جازعان-سىز­عاندارىن اۋداندىق گازەتكە اپارىپ ەدى، كادەگە جاراي كەتكەنى. ونى قويىپ، ويلاماعان جەردەن جۇمىسقا شاقىرعاندارىن قايتەسىڭ. كوپ ۇزاماي رەداكتسيا جاۋاپتى حاتشىسىنىڭ ورىندىعىنا قونجيدى. ءسويتىپ، ونى وڭ جولعا باستاعان جۋرناليستىك ساپارى باستالعان ەدى. ءدال وسى ارادا بۇ­عان اسكەري ءبىلىمىنىڭ پايداسى ءتيدى. ماتە­ماتيكالىق دالدىكپەن زەڭبىرەك وعىن كوزدەگەن نىساناعا ءدوپ تيگىزۋدىڭ ەسەپ-قيسابىن شى­عارىپ كارتاعا تۇسىرەتىن ادامعا گازەتتىڭ ماكەتىن سىزۋ بۇيىم بو­لىپ پا؟ جاڭا كاسىبى جانىنا مايداي جاعىپ، بەيتانىس كاسىپتىڭ قۇلاعىنان ۇستادى.

 * * *

ەت پەن تەرىنىڭ اراسىنداعى ەپتەگەن جەلىكتى مالدانىپ، ەكى قازاقتىڭ ءبىرى ولەڭ قۇراستىرادى. بەكەن دە سول «اۋرۋدان» ساۋ ەمەس-تۇعىن. بىردە شابىتىنا ءمىنىپ، شامىرقانىپ بىردەن ءتورت ولەڭدى توگىپ تاستاعانى. ونىسىن حات قىلىپ الماتىداعى «پاراسات» جۋرنالىنا جولدادى. مىنا قى­زىقتى قاراڭىز، باس رەداكتور سماعۇل ەلۋباي بەلگىسىز اۆتوردىڭ جۇرەكجاردى جىرلارىن ۇناتىپ، نامىستى شەرحان مۇر­تازانىڭ قولىنا ۇستاتىپتى، وزدەرىندە باسۋدىڭ رەتى كەلمەسە كەرەك. سونىمەن قويشى، ەل­جان­دىلىقتى ەڭ ءبىرىنشى كەزەككە قوياتىن قايران شەراعاڭ «قايدان كەلدىڭ دەيسىز بە؟»، «اتامەكەنگە نەگە كەلدىم؟»، «نە اكەلدىم؟» دەيتىن ءۇش ولەڭدى «ەگەمەننىڭ» 1992 جىلعى ناۋ­رىزعا ارنالعان مەرە­كەلىك نومى­رىندە جاريالاپ جىبەرەدى. بۇل اقىندىق ەمەس، ىشتەگى قىستىققان شەردىڭ زامانا زاپىرانى بولىپ سىرتقا شىعۋى بولاتىن.

مىقتىلار مويىنداعان وزەك­جاردى ولەڭدەرىندە بەكەڭ نە دەپتى سوندا. ونى ءوزىڭىز وقىپ كورىڭىز.

«التاي تاۋدىڭ

ار جاعىنان كەلدىم،

باي-ولكە ايماعىنان كەلدىم.

ءالى ءوڭى بۇزىلماعان،

قازاقتىڭ قايماعىنان كەلدىم.

سونان سوڭ...

التىن وردانى كورەيىنشى

دەپ كەلدىم،

قولىم ۇشىن بەرەيىنشى

دەپ كەلدىم.

شەتتە تۋدىم،

شەتتە ءوستىم، اعايىن،

ءدال ورتاڭدا ولەيىنشى

دەپ كەلدىم.

ءويدويت! تاعى نە دەپتى؟

عاسىردىڭ تىلەگىن اكەلدىم.

ەسكى قازاقتىڭ

اڭقاۋ جۇرەگىن اكەلدىم.

ءاپ، بارەكەلدى!»

ايتپاقشى، بۇل ولەڭدەر سول ۋا­قىت­تا قوعامنىڭ قوتى­رى­نىڭ قانىن شى­عارا قاسى­عان پۋبليتسيستيكالىق وي-تولعام­دارىمەن دۇرىلدەگەن ما­رات قا­بانبايعا دا قاتتى ۇناپتى. ول جايىندا ماكەڭنىڭ جۇبايى ساۋلە جەڭگەمىز بەرتىندە «جاس قازاق» گازەتىنە بەرگەن ين­تەرۆيۋىندە جاقسى ايتىپتى.

* * *

بەكەن باۋىرىمىزدىڭ كەمە­لىنە كەلىپ، كەر جورعاسىنا مىنگەن كەزى اقوردالى استاناعا ات باسىن بۇرۋمەن تىكەلەي بايلانىس­تى ەكەنى داۋسىز. استانالىق مارتەبە الىپ كەرەگەسىن كەڭەيت­كەن «اقمولا اقيقاتىنا» جۇ­مىس­قا العان باسىلىم باسشىسى جۇماگۇل ساۋحات اپايىنا العى­سى شەكسىز. مارقۇمنىڭ نۇرى پەيىشتە شالقىسىن.

ءبىز بەكەن ەكەۋىمىز وسى «استانا اقشامىنىڭ» بوساعاسىندا تابىس­تىق. قازاقستاننىڭ ون ءتورت وبلىسىنان جينالعان قىز-جىگىتتەر ەلوردامەن بىرگە ەسەيدىك. تالاي اششى-تۇششى كۇندەردى باس­تان كەشتىك. جالاقى از، باسپانا جوق. سوندا دا ساعىمىز سىنبادى. ال­دى­­مىزدان اق كۇن تۋارىنا سەندىك.

سول ۋاقىتتا عوي ء«اي، بەكەن-اي، قاي قىلىعىڭدى ايتسام ەكەن-اي» دەپ ءازىل-شىنى ارالاس اندەتەتىنىمىز. جۇمىس­تى جاپىرىپ ىستەيتىن بەكەننىڭ ورتاق مىندەتتى ورىنداۋ ورايىندا كەيدە «اق­ساقتى تىڭداي قىلىپ» جىبەرەتىن «ونەرى» بولعانىن نەسىنە جاسىرايىق. قايسىبىر جىلى استاناعا اتىراۋ دراما تەاترى گاسترولگە كەلە قالسىن. مادەنيەت بولىمىندەگى بەكەنىمىز ساحناعا قويىلعان سپەكتاكلدەر جايىندا ماتەريال دايىن­دادى. ماقالانىڭ ورتاسىن ويىپ ادەمى سۋرەت سالىپتى. بىراق سۋرەتتەگى ارتىستەردىڭ اتى-جوندەرى جازىلماپتى. سونى بەكەنگە ايتىپ ەدىم، قىبىجاقتاپ اجەپتاۋىر الەككە ءتۇستى. ولار كەشە ەلدەرىنە قايتقان. قازىر جولدا كەتىپ بارادى. حابارلاسا المايمىز. ەندەشە كەز كەلگەن ءبىر فاميليانى جازا سالساق قايتەدى، دەپ قاراپ تۇر سابازىم.

– ءوي، سەن نە ايتىپ تۇرسىڭ ءوزىڭ. ار­تىستەر تانىمال بولادى. ەرتەڭ بىرەۋلەر ءبىلىپ قويسا ۇيات ەمەس پە؟ – دەيمىز عوي وزىمىزشە كەلىسپەگەن سىڭاي تانىتىپ. اناۋ ايىلىن جيار ەمەس. «وي، وندا تۇرعان نە بار. انادا ماعان دومبىرا تارتىپ وتىرعان ورىس بالاسى بەينەلەنگەن ءبىر سۋرەتتى بەرىپ، مىناعان قىسقا عانا ءماتىن جازىپ بەرە قويشى دەگەنىڭىز ەسىڭىزدە مە؟ سۋرەتتىڭ سىرتىن قاراسام ەشبىر دەرەگى جازىلماپتى. ءىز-ءتۇسسىز قاراقتى قايدان ىزدەپ جۇرەم، اتى-ءجونىن كوليا پەتۋحوۆ دەپ جىبەرىپ ەم، ەشكىم ەشتەڭە دەگەن جوق قوي. مىناۋ دا سول سياقتى ء«وتىپ» كەتەدى» دەگەنى عوي بەكەنىم بەتى بۇلك ەتپەي.

كۇلەسىڭ بە، جىلايسىڭ با؟

جاستىقتىڭ جەلىگىمەن جە­لىپ جۇرگەن «جەلبىر جەكەن» شا­عىمىزدا باسقا دا تالاي قىزىقتار بولعان. بالانىڭ قاي جىلاعانى ەستە قالادى. ءوتتى. كەتتى. ەندى مىنە، قار جاۋدى. ءىز باسىلدى. تۇك كورگەم جوق دەگەندەي كەيىپتەمىز.

بۇل بەكەننىڭ ءازىل-قالجىڭعا كەلگەندە الدىنا جان سالماي­تىنىنا تاعى ءبىر مىسال كەلتى­رەيىن. بەيجىڭ وليمپياداسىندا موڭعوليالىق ديۋزدوشى ت.ناي­دان اقتىق ايقاستا ءبىزدىڭ اسحات جيتكەەۆتى جەڭىپ، ءوز ەلىنىڭ تاريحىندا تۇڭعىش رەت وليمپيادا چەمپيونى اتاندى. وي، سوندا­عى قۋانىشتان اعىل-تەگىل جىلا­عانى-اي جاڭاعى بالۋاننىڭ. وسى وقيعانى بىردە بەكەنگە ايتىپ، سول كۇنى كۇللى موڭعوليا جىلاعان شىعار دەپ سۇرادىم. «ارينە، كوزدەرىن اشىپ كورگەن تۇڭعىش وليمپيادا التىنى بولسا، جىلاماي قايتەدى. ولارمەن قاراقورىمداعى كۇلتەگىن تاستارى قوسى­لا جىلادى» دەمەسى بار ما، ءداپ، سونىڭ ءبارىن ءوز كوزىمەن كورىپ تۇرعانداي.

تالانتتى قالامگەردىڭ تاپ­قىر­­لىعى ءوز الدىنا ءبىر توبە. مىسالى، «جاڭا باستىق جامان ەمەس»، «سيام ەگىزدەرى»، «ورالمان قاس­قىر» قاتارلى وقىلىمدى دۇنيە­لەرىنىڭ استارىندا تولعاۋى توق­سان تىرشىلىكتىڭ نەبىر تۇيتكىل­دەرى جاتىر. ك ۇلىپ تۇرىپ كۇڭى­رەنگەندەي كۇي كەشتىرەدى كوكىرەگى وياۋ كوپ­شىلىككە.

سالتاناتتى سارايلاردىڭ بى­رىندە ۇلكەن رەسپۋبليكالىق ايتىس ءوتتى. وت اۋىزدى اقىندار نە ايتپادى؟ كوپ سوزدەرىن گازەت بەتى كوتەرمەيدى. ءۇنسىز قالۋىمىزعا تاعى بولمايدى. ءسوز سايىسىنان ەسەپ جازعان بەكەن قايرات ۇلى تاباندا جول تاۋىپ كەتتى. ەكى شتريح ەسىمنەن شىقپايدى. انەۋبىر تانىمال ايتىسكەردىڭ قارىم-قابىلەتى تۋرالى قىسقا ءارى نۇسقا پىكىر ءبىلدىرىپتى. «... جىر شۋ­ماق­تارى جۇپ-جۇمىر. ۇي­قاستارى ۇتقىر. ىزدەسەڭ ىلىك تاپپايسىڭ. بىراق سوزدەرى جىلتى­راپ تۇرعانىمەن جىلۋى جوق. رەس­مي گازەتتىڭ باس ماقالاسى سياقتى».

سول ايتىستا ايتاقىن بۇل­عاقوۆ جوعارى بيلىك جونىندە، استا­نا جايىن­دا اششى شىندىقتى ايتىپ-ايتىپ جى­بەردى. سونى بە­كەن قالاي جازدى دەيسىزدەر عوي؟ قارسىلاسىنىڭ قارىمتا ۋاجدەرىن تىزبەلەپ شىقتى دا، «ال ەندى ايتاقىن­نىڭ ايتقاندارىن جازۋعا بولمايدى» دەپ كەلتەسىنەن قايىرا سالدى.

تاپقىرلىق پا، تاپقىرلىق...

كادىمگى ءسابيت مۇقانوۆ ستي­لىندەگى كانىگى اڭگىمەشى بەكەن قايرات ۇلىنىڭ اۋىزەكىگە جاقىن­داۋ جازبالارى وقىرماندى ەرىكسىز ەلىكتىرىپ-جەلىكتىرىپ اكەتەدى. ما­سە­لەن، سەيىت كەنجەاحمەتوۆ، توكەن يبرا­گيموۆ سىندى ءسوز سۇلەيلەرىمەن جۇرگىزگەن سۇحبات­تارىن «قازاقى اڭگىمە» ايدارى اياسىندا بەرگەنىمىزدە ەداۋىر رەزونانس تۋدىرعانى ءالى ەستە.

جۋرناليستيكانىڭ القىن – جۇل­قىن جۇگىرىستەرىنىڭ اراسىن­دا بەكەن ەتنوگرا­فيالىق ەلە­مەنتتەرگە اسا باي، تاريحي-تا­نىم­­دىق ماڭىزى زور ەكى-ءۇش كى­تاپ جازدى. اتبەگىلىك، قۇسبە­گى­لىك­تىڭ وزگە­لەر بىلمەيتىن وزەك­تى ماسەلەلەرىن قام­تي­تىن مەتوديكالىق تۋىندىلار حالىق­تىڭ سان عاسىرلىق ساياتشى­لىق ونەرىنە قا­تىس­تى تو­لىپ جاتقان مالىمەتتەردى العا تارتادى. «كۇمىس جامبى» ات­تى كىتابىن­داعى دەرەكتى اڭگى­مە­لەر قىزىقتى وقيعا­لارىمەن وقىر­ماندى بىردەن باۋرايدى.

ال ەندى «قازاقيا قالاي وتارلاندى؟» دەيتىن تاريحي بايانىندا پاتشالى رەسەيدىڭ ەلىمىزدى جاۋلاۋ جولىنداعى جىمىسقى ساياساتىنىڭ قايتىپ جۇزەگە اسقاندىعىن ناقتى دەرەكتەرمەن نا­قىشتادى. اتتەڭ اۆتوردىڭ عىلىمي اتاعى جوق. بالكىم سودان بولار، كەيبىر كەردەڭ مىنەزدى عالىمدارىمىز بۇعان جەتە ءمان بەرمەدى. ەسەسىنە قالىڭ كوپشىلىك دۇرىس قابىلدادى. ايتقاندايىن، اكادەميك ورازاق سماعۇل ءوزى كەيىنگى كەزدەرى وقىعان كىتاپتارىنىڭ ىشىندە وسى ءبىر دۇنيەنىڭ شوقتىعى بيىك ەكەنىن ۇلكەن تەبىرەنىس ۇستىندە تىلىنە تيەك ەتكەن ەدى.

* * *

ءوزىم تۋىپ-وسكەن جازيرالى جەتى­سۋدىڭ اقسۋ جاعىندا جىر ءدۇلد ۇلى ءىلياس پەن قوبىز­شى مولىقباي ەسىمدەرى ەگىز اتالادى. اۋىلىمىزداعى كونە­كوز قاريالاردىڭ ايتۋىنا قارا­عاندا، قۇ­لاگەر اقىننىڭ اتىن «اقكوبىكتى» اڭىراتىپ، «بوزىن­گەندى» بوزداتقان كۇيشى اتامىز قويعان كورىنەدى. شىنىمەن سولاي شىعار. ا، بالكىم، كىندىك كەسىپ، كىر جۋعان توپىراعى ورتاق، زامانى ءبىر زاڭعارلاردىڭ اراسىنان رۋحاني تۋىستىق ىزدەگەن ىزگى نيەتتى اعايىننىڭ قيالىنان تۋعان قيسىن بولار. قايدان بىلەيىك... قالاي بولعاندا دا قاتەلىگى جوق.

«قوبىزشى مولىقباي

شال ماتايداعى،

ماتايدا كەنجە،

تۇڭعات، ساقايداعى.

قازاقتا قوبىزشىنىڭ

قالعانى سول

جورعا ەدى مايماڭداعان

باقايشاعى»،

دەپ ىلەكەڭنىڭ ءوزى ولمەس جىرعا قوسقان ايگىلى تۇلعانىڭ قولدان شاپقان قوبىزىن تالدىقورعان قالاسىنداعى جانسۇگىروۆ مۋ­زەيىنەن كورگەنىم بار. قاسيەتتى قارا قوبىزدىڭ قانداي اعاشتان جاسالعانىنان حابارىم جوق. قايىڭ الدە قاراعاي... جارىقپەن شاعىلىسىپ جالت-جۇلت ەتكەن بوياۋى بايقالمايدى. كەيبىر جەرىنىڭ تابيعي كەدىر-بۇدىرى دا كورىنبەي قالمايدى. فانەردەن ىستەلىنگەن فابريكانىڭ اسپاپتارىنداي جىلتىراپ كوز اربامايدى. بىراق سىرتى قاراپايىم كورىنگەنىمەن بۇل جادىگەردىڭ ءبارىبىر وزىنە تارتىپ تۇراتىن ءبىر قاسيەتى بار.

الپىستىڭ اسقارىنا كوتەرىل­گەن «ەگەمەننىڭ» ەڭبەكتورىسى بەكەن زامانداسىمدى مەن سول قوبىزعا ۇقساتامىن. كۇڭىرەنىپ كۇي توكسە قازاقتىڭ ىقىلى­مى­نان بەرگى شەر-شەمەنىن شەجى­رەلى سارىنعا قوساتىن وسىناۋ كيەلى اسپاپ سەكىلدى بەكەن قايرات ۇلىنىڭ جازعاندارى دا كىسىنىڭ قاي-قايداعىسىن قوزعاپ، ەستەن شىققان ەسكىلىك اتاۋلىنىڭ اسەم الەمىنە قاراي جەتەلەيدى. ساناڭا سالماق سالىپ، وي-ءورىسىڭدى كەڭەيتەدى. ۇلتتىق تامىرىڭدى تانىپ-بىلۋگە تالپىندىرادى.

قازاعىن سۇيگەن قالامگەردىڭ كوزدەگەن ماقساتى دا ءسىرا، وسى بولسا كەرەك.