ونەر • 24 قاڭتار، 2023

قايتا اسقاقتاعان تۇلعا

جامبىل اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك فيلارمونياسىندا مەملەكەتتىك اكادەميالىق سيمفونيالىق وركەسترىنىڭ جانە ن.تىلەنديەۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق فولكلورلى-ەتنوگرافيالىق «وتىرار سازى» وركەسترىنىڭ ديريجەرى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى ءمۇسىلىم امزەنىڭ قازاق وركەسترى مەن ديريجەرلىق ونەردىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسقان مايدانگەر كومپوزيتور، داۋلەسكەر كۇيشى، دارىندى ديريجەر مالىك جاپپاسباەۆتىڭ شىعارماشىلىق ءومىربايانى تۋرالى تىڭ دەرەك پەن تاريحي قۇجاتتارعا سۇيەنىپ جازعان «مالىك جاپپاسباەۆتىڭ مۋزىكا مۇراسى» زەرتتەۋ ەڭبەگىنىڭ تانىستىرىلىمى بولىپ ءوتتى.

ايگۇل احانبايقىزى

ونەرتانۋ دوكتورى، قۇرمانعازى اتىنداعى ۇلتتىق كونسەرۆاتوريانىڭ پروفەسسورى ساۋلە وتەعاليەۆا مەن مۋزىكا زەرتتەۋشىسى، دوتسەنت ايجان بەردىباەۆا جارىققا شىققان جاڭا كىتاپتىڭ جىبەكباۋىن قيىپ، كوپشىلىككە اۆتور ەڭبەگىنىڭ ماڭىزى تۋرالى اقپار بەردى.

«ۇلتتىق مۋزىكا ونەرىندە بۇل ەڭبەكتىڭ ورنى ەرەكشە. سىر بويىنىڭ اتاقتى كۇيشىسى، ديريجەرى مالىك جاپپاسباەۆتىڭ شىعارماشىلىعىن زەرتتەۋ بارىسىندا ءمۇسىلىم امزە ارحيۆ اقتارىپ، تىرنەكتەپ ماتەريال جيناپ، مۋزىكاتانۋشىلاردىڭ ءوزى دە بىلە بەرمەيتىن مالىمەتتەردى عىلىمي اينالىمعا ەنگىزىپ، تالانتتى تۇلعانىڭ اتىن جاڭعىرتىپ وتىر. م.جاپپاسباەۆتىڭ ۇلتتىق بوياۋى باسىم جەتى ءانىنىڭ تابىلىپ، جاڭا كومپوزيتورلىق قىرىنىڭ دا اشىلعانىن وسى ەڭبەكتەن ءبىلىپ وتىرمىز. رۋحانياتىمىزعا مايدانگەر كومپوزيتور ءومىر سۇرگەن كەزەڭدەگى ۇلتتىق مۋزىكانىڭ بەدەرىن بايقاتاتىن قۇندى ەڭبەك قوسىلدى دەپ سەنىممەن ايتا الامىز»، دەدى ايجان راحمانقۇلقىزى.

وتكەن عاسىردىڭ باسىندا ومىرگە كەلىپ، حالىق مۋزىكاسىنىڭ قاينار بۇلاعىنان مەيىرى قانىپ سۋسىنداعان شەبەر كۇيشى، العىر وركەستر مۋزىكانتى، دومبىرا توبىنىڭ جەتەكشى كونتسەرتمەيستەرى، وركەستردىڭ ديريجەر-اسسيستەنتى قىزمەتىن ابىرويلى اتقارعان جاۋىنگەر كومپوزيتور، كۇيشى مالىك جاپپاسباەۆ قىسقا عۇمىر كەشىپ، 1943 جىلى 29 جاسىندا مايدان دالاسىندا ومىردەن وزعان.

ءمۇسىلىم امزەنىڭ اۆتورلىعىمەن جاريالانعان كىتاپ تۇساۋكەسەرىنە ارنالعان سالتاناتتى كەشتىڭ كەلەسى ءبولىمى م.جاپپاسباەۆتىڭ سوڭىندا قالعان مۋزىكالىق مۇراسىمەن تانىستىرۋدى ماقسات تۇتقان «جاستىق جىرى» اتتى كونتسەرتكە ۇلاستى. كەڭەستىك يدەولوگيانىڭ ناسيحاتىمەن جازىلعان كومپوزيتور اندەرىنىڭ ءسوزى جاڭا زامانمەن ۇيلەسىم تابا المايتىنىن ەسكەرگەن ءمۇسىلىم امزە ەسكىرگەن ماتىندەردى سەرىكزات دۇيسەنعازى، الىبەك شەگەباي، اسقار دۇيسەنبى سەكىلدى بۇگىنگى اقىندارعا جاڭالاپ قايتا جازۋعا تاپسىرىس بەرىپ، وتكەن داۋىردەگى جادىگەر ءان-جىردىڭ جاڭا تىنىسىن اشىپ، كوپشىلىكپەن قاۋىشتىرعان ەڭبەگىن اتاپ وتكەن ءلازىم. م.جاپپاسباەۆتىڭ «سۇلۋ قىز»، «مويىنتى – شۋ»، «كوسەم ءۇشىن – ەل ءۇشىن»، (وتانىم – بايلىعىم)، «قاراعاندى تۋرالى جىر»، «سىر ادايى»، «مارش»، «اباي جىرى» (لەنين تومى قولىمدا)، «بابالار اماناتى» (پارتيا تۋرالى ءان) ءان-كۇيى كەلەشەكتە كەز كەلگەن وركەستردىڭ رەپەرتۋارىنا رۋحاني بايلىق بولىپ قوسىلاتىن كەسەك دۇنيەلەر ەكەنىن ەركىن شۇكىمان، ءامىرجان بەكنيازوۆ، تاحاۋي راحمەتوۆ، اباي تىلەپبەرگەن، بالۋان بەركەنوۆ، اباي قويشىباي، قوبىزشى سماعۇل اسەن، ەربولات مۇستافاەۆ، ديار نۇرسۇلتان، فارحاد كۋبيەۆتەردىڭ ورىنداۋى دالەلدەي ءتۇستى.

الماتى