باتىل كوزقاراس، بايىپتى جول

ۇكىمەتكە دە، قوعامعا دا، ساراپ­شى­لارعا دا بۇل ماسەلەنىڭ ءمانىسى بەلگىلى، تۇسىنىكتى، اشىق، ترانسپارەنتتى بولۋى قاجەت. ويتكەنى پرەزيدەنت كوتەرگەن بۇل سۇراقتىڭ ناقتى ىسكە اسىرىلۋى وتە ماڭىزدى بولىپ سانالادى. ءبىر جاعىنان شەتەل اسىپ كەتكەن بۇل اكتيۆتەر قازىر بىزگە وتە قاجەت بولىپ وتىر. دەگەنمەن قارجىنى قايتارۋ پروتسەسى ادىلەتتىلىك پرينتسيپتەرىمەن سايكەس كەلۋى كەرەك.

كونستيتۋتسيالىق رەفورمانى ىسكە اسىرۋدىڭ كەلەسى ساتىسى – جو­­عارى اۋديتورلىق پالاتاسىن تو­لىق­­قان­دى ترانسفورماتسيالاۋ. بۇل باعىت­تاعى جۇمىستى باستاۋ ءۇشىن پرە­زيدەنت ارنايى جارلىققا قول قوي­دى. ال ءبىز ترانسفورماتسيادان نە كۇ­تەمىز؟ مىسالى، قازىرگى ەسەپ كومي­تەتى پرەزيدەنتكە باعىنىشتى بولسا دا قوعامنىڭ جۇمىسىن جان-جاقتى بىلمەيدى، كوپ نارسەدەن بەيحابار. ال قازىرگى كونستيتۋتسيالىق رەفور­ماداعى وسى ەسەپ كوميتەتى، اۋدي­تور­لىق پالاتا پارلامەنتتىڭ الدىنا ءبىر جىلدا ەكى رەت كەلىپ، ىستەرىنە جاۋاپ بەرىپ وتىرادى. ونى باق وكىل­دەرى، ساراپشىلار، قوعام وكىلدەرى، حالىق قارايدى، اقشالارىنىڭ قايدا جۇم­سالىپ جاتقانىنان حاباردار بو­لىپ وتىرادى، سودان وي تۇيەدى. بۇل – ترانسفورماتسيانىڭ العاشقى كورى­نىسى. ويتكەنى حالىققا اشىق تۇردە ەسەپ بەرىلىپ وتىر. ماسەلەن، بيۋدجەت اق­شاسىن ۇكىمەت قايدا جۇمساپ جاتقانىن پارلامەنت كورە المايدى، ولارعا بۇل تاقىرىپ وسى ۋاقىتقا دەيىن جابىق بولىپ كەلدى. ەگەر زاڭ شىعارۋشى ورگاندا قارجىنىڭ قاجەتتى باعىتتا جۇمسالىپ جاتقانى بەلگىلى بولسا، حالىق تا بۇل ماسەلەگە باس قاتىرماس ەدى. پرەزيدەنتتىڭ بۇل باس­تاماسىن ساراپشىلار قولداپ وتىر. مەملەكەت باسشىسىنىڭ بۇل ماسەلەگە ەرەكشە دەن قويىپ وتىرعانى قۋانتادى. سەبەبى جوعارى اۋديتورلىق پالاتاسى­نىڭ كەيبىر ماسەلەلەرى تۋرالى زاڭعا ەنگىزىلگەن وزگەرىستەر – كولەڭكەلى ەكونوميكانى رەتكە سالاتىن بىردەن-ءبىر ءادىس بولماق. جەمقورلىقتىڭ ءتۇبى جو­يىلادى دەگەن ءۇمىت تە بار.

سونداي-اق ۇلىقتاۋ راسىمىندە پرە­­زي­دەنت سايلاۋالدى باعدارلا­ماسىن­داعى مىندەتتەردى ىسكە اسىرۋ كەزەك كۇت­تىرمەس ماسەلە ەكەنىن ايتتى. «قازىر سايلاۋداعى جەڭىستى تويلايتىن كەز ەمەس، ايانباي ەڭبەك ەتۋ كەرەك»، دەدى. بۇل ەرەكشە، بۇرىننان وزگە­رەك كوزقاراس. نەگىزى تاجىريبەدە «پرەزي­دەنت بولىپ سايلاندىم، باسقا ماسەلە­لەردى تاققا وتىرعان سوڭ كورە جاتار­مىن» دەگەن ۇستانىمداردىڭ بولعا­نى راس. ال قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ كوزقاراسى مەن ۇستانىمى بۇعان قايشى. ول «پرەزيدەنت بولىپ سايلاندىق، ەرتەڭ سەنات، ءماجىلىس سايلانادى، ول ءۇشىن ءبىز بۇگىننەن باستاپ جۇمىس ىستەۋىمىز كەرەك»، دەگەن ءپرينتسيپتى ۇستانىپ وتىر. ويتكەنى قازىر ەلدە شەشىمىن كۇتكەن ماسەلە كوپ. ولاردىڭ الدىڭعى قاتارىندا – ەكولوگيا، ەكونوميكا، كادر ماسەلەسى، قۇقىق، سوت جۇيەسىندەگى پروبلەمالار بار. سوت، قۇقىق سالاسىنداعى، جالپى جەم­قورلىقتى جويۋ، جوعارىدا ايتىپ وتكەن اكتيۆتەردى قايتارۋ جۇمى­سى حالىق­تىڭ ءجىتى نازارىندا تۇر­عان ماڭىز­دى ماسەلەلەر. وسى جۇ­مىس­تاردى ۋاقىت وزدىرماي قولعا الۋ قاجەت. پرەزيدەنت وسىنى اي­تىپ تۇر. ءبىز قازىر سايلاۋدىڭ جەتەگى­مەن ءجۇرىپ، جۇمىستى توقتاتىپ الماۋى­مىز ماڭىزدى. سونداي-اق زاڭ ۇستەم­دىگى، كونستيتۋتسيا ۇستەمدىگى دەگەن ۇعىم­داردىڭ بولاشاق ۇرپاققا ماڭىزدى ەكەنىن ۇقتىرۋىمىز كەرەك. سوندىقتان قازىردەن ايانباي ەڭبەك ەتۋ قاجەت. مەملەكەت باسشىسىنىڭ بۇل ساياسي باستامالارىن ساراپشىلار سارالاپ، جوعارى باعا بەرىپ، قولداپ وتىر.

مارات ءباشىموۆ،

ەۋروپالىق قۇقىق جانە ادام قۇقىقتارى ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى