ءبىلىم كاپيتالى قاشان دا باستى قۇندىلىق سانالعان

ادام بالاسى مەن قوعامنىڭ قاجەتتىلىكتەرىن ء بىلىم مەن ءىلىم كاپيتالىنان ىزدەگەن گەرري بەككەردىڭ ۇستىنىمىنا قايتا ورالساق. ادام كاپيتالىنىڭ دامۋى جىلدام الەۋمەتتىك تەحنولوگيالىق تەرەڭ ترانسفورماتسيادان تۋىندايدى. باسىمدىق بۇل ورايدا، ارينە، بىلىمدە. ورتا ءبىلىمنىڭ ورداسى – مەكتەپتە، مەكتەپتىڭ جۇرەگى – مۇعالىمدە دەپ ساراپتاعان مەملەكەت باسشىسى مۇعالىم تاپشىلىعى مەن ولاردى قولداۋ مەحانيزمدەرىندە. مۇعالىمدەرگە ارنالعان باعدارلامانى قابىلداۋ – ءبىلىم كاپيتالىنىڭ العاشقى باسپالداعى بولارى ءسوزسىز.

ورتا بءىلىم بەرۋدىڭ دامىعان جۇيەلەرىن ەلەكتەن وتكىزىپ، وزىقتارىنان ۇيرەنۋ ەشقاشان كەش ەمەس. ماسەلەن، ءبىلىم الۋشىنىڭ تۇلعالىق، دەربەستىك دامۋىنا باستى ءبىلىم تراەكتورياسى رەتىندە ۇيلەستىرۋ، بالانىڭ قابىلەتى مەن دارىنىنا ساي دايارلاۋداعى مەريتوكراتيا جۇيەسى، پەداگوگتىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋداعى ينتەنسيۆتى  ادىستەر مەن تاربيەلەۋ ءىسىنىڭ مودەرنيزاتسياسى ءبىلىم بەرۋ ساپاسىن ارتتىرۋدىڭ قاجەتتى باعىتتارى دەپ سانايمىن.  

جاس ادامنىڭ قانشالىقتى ىزدەنىپ، جوعارى ءبىلىم الۋى، بەلگىلى كاسىپپەن اينالىسۋى، لايىقتى جالاقى الۋى، جايلى ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيى قانشالىقتى ارتسا، سونشالىقتى قوعامنىڭ وركەنيەتتى دامۋىنا ىقپالى بولارىن دالەلدەگەن ەڭبەگى گ. بەككەرگەنوبەل سىيلىعىن الىپ بەردى.

پرەزيدەنت جوعارى ءبىلىمنىڭ قولجەتىمدىلىگى مەن ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگى قاتارىندا باستى ماسەلەلەردى اتادى.  

جوعارى ءبىلىم ورىندارىن، كوللەدجەردى بىتىرگەن، سونداي-اق جوعارى ءبىلىم الماعان  جاستار دا تۇراقتى جۇمىسقا ورنىعا الماۋى قوعامداعى باستى الەۋمەتتىك كەسەل. مەملەكەت باسشىسى «جاستاردىڭ پراكتيكاسى»، «العاشقى جۇمىس ورنى»  جوبالارىن ۇسىنىپ، ونىڭ اياسىندا جۇمىسپەن قامتۋ، ەڭبەك اقىسىنىڭ ارتتىرۋ مۇمكىندىكتەرىن قاراستىرۋدى تابىستادى. بۇل جاس ادامنىڭ ءبىلىم الۋىمەن قاتار، لايىقتى جۇمىسپەن قامتىلۋىن، باستىسى ەڭبەككە تارتىلعان الەۋەتتى جاس ادامداردىڭ قاتارىن ارتتىرادى. ءبىلىم گرانتتارىن ەكى ەسە ارتۋى ءبىلىم كاپيتالىنا ۇلكەن بەتبۇرىس.

ساپالى بىلىمگە قولجەتىمدىك  ەڭ باستى پريوريتەت ء اءرى قوعامنىڭ سانالى دامۋىنىڭ باستى فاكتورى. اسىرەسە،  جاس ازاماتتاردىڭ ساياسي مادەنيەتى مەن قوعامدىق ساناسىن ارتتىرۋدا ساپالى ءبىلىم، تاريبەلى ءبىلىم قۇندىلىق.

تۇرعىنى كوپ وڭىرلەردەگى جاستارعا ارنالعان  ماقساتتى  گرانتتاردىڭ بەرىلۋى بىلىمگە تەڭ قولجەتىمدىكتى ارتتىرادى.

امەريكا اكادەميگى بەندجامين فرانكلين  عىلىم مەن ءبىلىم ۇيلەسكەندە عانا دا ءبىلىم سالاسى قۋاتتى الەۋەتتى كۇشكە اينالادى دەپ سانادى. مەملەكەت باسشىسى رەسەيدىڭ تەحنيكالىق جوعارى ءبىلىم بەرۋ ورىندارىنىڭ فيليالدارىن اشۋ پريورەتىن كۇن تاربىتىنە شىعاردى.

ۋنيۆەرسيتەتتەر – جاڭا تەحنولوگيانىڭ بازاسى رەتىندە ەل بيۋجەتىنە قۇياتىن قارجىلىق اعىننىڭ باستى كوزى. جاڭا ەكونوميكانىڭ گەنەراتورى رەتىندە جوعارۋ وقۋ ورىندارىنىڭ  باسەكەگە قابىلەتتى بولۋى شارت. بۇل ورايدا، شەتەلدىك بەدەلدى 5 ۋنيۆەرسيەتتىڭجانە ينجەنەرلىك عىلىمدار بويىنشا ءبىلىم بەرۋدىڭ عىلىمارالىق، پانارالىق نەگىزىن قۇرۋ جانە نارىققا قاجەتتى كادرلار دايارلاۋ. ەلدىڭ باتىسىندا تەحنيركالىق ءبىلىم بەرەتىن جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ فيلالىن اشۋ ەكونوميكالىق-ەنەرگيالىق ءوندىرىس سالاسىنداعى مامانداردى قامتۋدىڭ نەگىزى.  ينجەنەريالىق، جوبالاۋ، ونەركاسىپتىك ءبىلىم  مامانداردىڭ جاڭا  بۋىنىن دايارلايتىنى انىق.

گۇلميرا سۇلتانباەۆا،

ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىءنىڭ پروفەسسورى