اۋىل شارۋاشىلىعى اقپاراتتىق جۇيەگە ەنگىزىلۋدە

ءبىرىنشى ماسەلە بويىنشا بايانداعان اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى ساپارحان وماروۆ اگروونەركاسىپتىك كەشەندى تسيفر­لاندىرۋ تاۋەكەلدەردى تومەندەتۋگە، كلي­ماتتىڭ وزگەرۋىنە بەيىمدەلۋگە، اۋىل شا­رۋاشىلىعى داقىلدارىنىڭ تۇسىمدىلىگى مەن مالدىڭ ونىمدىلىگىن ارتتىرۋعا، اگروتەحنولوگيالاردى ۋاقتىلى جوسپارلاۋعا مۇمكىندىك بەرەتىنىن ايتتى. ماسەلەن، بۇگىندە كورسەتىلەتىن مەملەكەتتىك قىزمەت­تەر­دىڭ 94%-ى اۆتوماتتاندىرىلدى. وت­كەن جىلمەن سالىستىرعاندا حالىققا ەلەكتروندى فورماتتا كورسەتىلگەن قىز­مەت­تەردىڭ ۇلەسى 34%-عا ءوستى. اۋىل شارۋا­­شىلىعى ءمينيسترى اتاپ وتكەند­ەي، مۇن­داي ناتيجەلەرگە سالالىق اقپارات­تىق جۇ­يەلەردى جاڭعىرتۋ ارقىلى قول جەت­كىزىلدى. «قازاقستان – «اۋىل شارۋاشى­لىعى مالىن سايكەستەندىرۋ» اقپاراتتىق جۇيە­سىنە دەرەكتەر ەنگىزە وتىرىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى مالىن ەسەپكە الۋ­دىڭ بىرىڭعاي جۇيەسىن پايدالاناتىن ەۋرازيا­لىق ەكونوميكالىق وداقتاعى العاشقى ەل. جۇيەدە 35 ملن-نان استام اۋىل شارۋا­شىلىعى مالى تىركەلگەن، وندا 4،5 مىڭعا جۋىق ۆەتەريناريا ماماندارى جۇمىس ىستەيدى»، دەدى س.وماروۆ.

سونىمەن قاتار Plem.kz اقپاراتتىق تالداۋ جۇيەسىندە جۇرگىزىلەتىن مال شا­رۋا­شىلىعىنداعى سەلەكتسيالىق جانە اسىل تۇقىمدىق جۇمىستى ەسەپكە الۋ بولەك تسيفرلاندىرىلدى. 35 مىڭعا جۋىق پايدالانۋشى شىعۋ تەگىن راستاۋ، سەلەك­­تسيالىق جۇمىستار جۇرگىزۋ جانە زوو­تەحنيكالىق ماسەلەلەردى ەلەكترون­دى فورماتتا رەگلامەنتتەۋ مۇمكىن­دىگىنە يە بولدى. «E-Agriculture» بىرىڭ­عاي اۆ­توماتتاندىرىلعان باسقارۋ جۇيەسى­نىڭ فۋنك­تسيونالى ەسەبىنەن بيزنەس-پروتسەس­تەردى تسيفرلاندىرۋ ارقىلى اۋىل شارۋا­شىلىعى تاۋارىن وندىرۋشىلەرگە ارنالعان راسىمدەر ەداۋىر جەڭىلدەتىلدى.

وتاندىق اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋارىن وندىرۋشىلەر مەن ىشكى جانە سىرتقى ساۋداداعى باسقا دا قاتىسۋشىلاردىڭ مەملەكەتتىك مەكەمەلەرگە بارماي-اق ەلەك­تروندى ىلەسپە قۇجاتتاردى الۋعا مۇم­كىندىگى بار. سونىمەن قوسا، وسىم­دىك شارۋا­شىلىعىندا بارلىق 11 رۇقسات بەرۋ قۇجاتى تسيفرلاندىرىلدى. مال شا­رۋاشىلىعى سالاسىندا 12 رۇق­سات بەرۋ قۇجاتىنىڭ 10-ى ەلەكترون­­دى فورماتقا اۋىستىرىلدى. اۋىل شارۋا­شىلىعى تەحنيكاسىن تىركەۋ، دايىنداۋشى ۇيىمداردى اككرەديتتەۋ پروتسەسى جانە شاعىن نەسيەلەردى كەپىلدەندىرۋ جونىن­دەگى كوميسسيانىڭ جۇمىسى 100% اۆتو­ماتتاندىرىلدى. بۇگىندە بار­لىق 16 باعىت بويىنشا سۋبسيديالاۋ 100% اۆتوماتتاندىرىلدى.

بۇگىنگى تاڭدا فەرمەرلىك شارۋاشى­لىق­تاردى تسيفرلاندىرۋ دەڭگەيلەرى انىق­تالدى. مال شارۋاشىلىعى مەن وسىمدىك شارۋاشىلىعى باعىتتارىندا ناقتى اۋىل شارۋاشىلىعىن ەنگىزۋ جۇمىسى جۇرگىزىلىپ، ەندى ول باسقا جەرلەرگە تاراتىلۋدا. وسىمدىك جانە مال شارۋاشىلىعى باعىتىندا زاماناۋي سمارت-جۇيەلەردى پايدالانۋ وڭ ناتيجە الۋعا مۇمكىندىك بەردى. ماسەلەن، ناقتى ەگىنشىلىك بويىنشا قاناتقاقتى نىسانداردا اگرونوميانىڭ جاڭا تەحنولوگيالارىن قولدانۋ ارقىلى ءونىمدى 20%-عا ارتىق الۋعا مۇمكىندىك تۋدى، بۇل رەتتە فەرمەر شىعىندارى 15%-دان استام قىسقاردى.

سونداي-اق زاماناۋي جابدىقتاردى قولدانۋ ساۋىلاتىن ءسۇت كولەمىنىڭ 20%-دان استامعا ارتۋىنا اسەر ەتتى، بۇزاۋ سانى 25%-عا ءوستى. اگروونەركاسىپتىك كەشەندەگى پروتسەستەردىڭ 5 جىل ىشىندە تولىقتاي تسيفرلاندىرىلۋى مىناداي قوسىمشا ناتيجە بەرەدى: جالپى ءتۇسىم 20%-عا ۇلعايادى; ەڭبەك ونىمدىلىگى 50%-عا ارتادى.

مينيستر بۇگىندە جەردى تسيفرلاندىرۋ ماسەلەلەرى بويىنشا تسيفرلىق دامۋ، يننوۆاتسيالار جانە اەروعارىش ونەركاسىبى مينيسترلىگىمەن بىرلەسىپ جۇ­مىس جۇرگىزىلىپ جاتقانىن ايتتى. 2020 جىل­دىڭ سوڭىنا دەيىن 26 ملن گەكتار الاڭدا توپىراقتىق، 25 ملن گەكتار الاڭدا گەوبوتانيكالىق، 6،5 ملن گەكتار الاڭدا اۋىل شارۋاشىلىعى كارتالارى ازىرلەنەدى. 2021-2022 جىلدارى توپىراقتىق جانە گەوبوتانيكالىق كارتالارمەن قامتۋدى 40 ملن گەكتارعا دەيىن، اۋىل شارۋاشىلىعى كارتالارىمەن قامتۋدى 33،2 ملن گەكتارعا دەيىن ۇلعايتۋ جوسپارلانعان. «اگروونەركاسىپتىك كەشەن­­دى دامىتۋدىڭ 2022-2026 جىل­دار­عا ار­نالعان مەملەكەتتىك باعدار­لاما­­سىن ازىرلەۋ شەڭبەرىندە تسيفرلى اۋىل شارۋا­شىلىعى كارتالارىمەن بۇكىل كو­لەمدى قامتۋ جوسپارلانۋدا. مەم­لەكەت باس­شىسىنىڭ جەرلەردى اۋىل شارۋا­شىلىعى اينالىمىنا تارتۋ جونىن­دەگى تاپسىرماسى شەڭبەرىندە جەردى قاشىق­تىق­تان زوندتاۋ ارقىلى اۋىل شارۋاشىلىعى جەرلەرىنىڭ پايدالانىلۋىنا مەملەكەتتىك باقىلاۋ جۇرگىزۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن عارىشتىق مونيتورينگتەۋ جونىندەگى قاناتقاقتى جوبا جۇرگىزىلۋدە»، دەدى س.وماروۆ.

2020 جىلى قاناتقاقتى وڭىرلەر رەتىندە اقمولا، شىعىس قازاقستان، قوستاناي جانە ماڭعىستاۋ وبلىستارى ايقىندالدى. ماسەلەن، قاناتقاقتى وڭىرلەردى عارىشتىق مونيتورينگتەۋدىڭ ءبىرىنشى كەزەڭىنىڭ دەرەكتەرى بويىنشا 8،3 ملن گەكتار پايدالانىلمايتىن جەر انىقتالدى، ونىڭ ىشىندە 2،6 ملن گەكتار جايىلىم ەرىكتى تۇردە مەملەكەتتىك مەنشىككە قايتارىلدى، 5،7 ملن گەكتار جەر يەلەرىنە بۇزۋشىلىقتاردى جويۋ تۋرالى حابارلاما جىبەرىلدى. وسى جوبانى جۇرگىزۋ بارىسىندا مينيسترلىك جەردى ۇتىمسىز پايدالانۋدى ايقىنداۋ ءادىسناماسىن ودان ءارى جەتىلدىرۋ ءۇشىن جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندارمەن بىر­لەسىپ قاناتقاقتى جوباعا جانە ونىڭ ناتي­جەلەرىنە تالداۋ جۇرگىزۋدە.

سونىمەن قاتار مەملەكەت باسشى­سىنىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس مينيسترلىك جەر قاتىناستارى سالاسىندا تسيفرلاندىرۋ جانە دامىتۋ ماسەلەلەرى بويىنشا زاڭ جوبالاۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋدە، ولار جەر بەرۋدىڭ قازىرگى ءتارتىبىن تسيفر­لى تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ جولىمەن تۇجىرىمدامالىق تۇردە وزگەرتۋدى كوز­دەيدى جانە تىكەلەي بەرۋ جولىمەن جانە ساۋدا-ساتتىق جۇرگىزۋ ارقىلى جەر ۋچاس­كەلەرىن بەرۋدىڭ ەلەكتروندى ءتارتىبىن اي­قىندايدى.

تسيفرلىق دامۋ، يننوۆاتسيالار جانە اەروعارىش ونەركاسىبى ءمينيسترى باعدات مۋسين تسيفرلاندىرۋ شەشىمدەرىن ەنگىزۋ جانە ءتيىمدى قولدانۋ ءۇشىن ءتيىستى ينفراقۇرىلىم قاجەت ەكەنىن ايتتى. ۆەدومستۆو اگروونەركاسىپتىك كەشەندە 50 ملرد تەڭگەگە جۋىق ينۆەستيتسيا تارتۋ­مەن مەملەكەت-جەكەمەنشىك سەرىك­تەستىگىنىڭ جوباسىن ۇسىندى. تسيفر­لى «اقىلدى» قۇرالداردى، ولشەۋ قۇرال­دارىن جانە باسقا دا داتچيكتەردى قوسۋ ءۇشىن اقپاراتتى تاسىمالداۋ نەگىز­گى ما­سەلە. بۇل جۇمىستىڭ اياسىندا سپۋت­نيك­تىك تەحنولوگيالار جانە ستاندارتتاردى قولدانۋ بويىنشا قاناتقاقتى جوبا جۇرگىزىلدى. ب.ءمۋسيننىڭ ايتۋىنشا، جەر ۋچاسكەلەرى شەكارالارىنىڭ سايكەسسىزدىگىنە بايلانىستى كوپتەگەن شاعىم كەلىپ تۇسۋدە. سونىمەن قاتار ءار وڭىردە اۋدان دەڭگەيىنە دەيىن 200-دەن استام دەرەك قورلارى بولەك پايدالانىلۋدا. ول اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىك جانە ادامي فاكتور تاۋەكەلدەرىنە اكەلەدى. قازىرگى تاڭدا كوپتەگەن كوورديناتتىق جۇيە قولدانىلۋدا. ال كارتوگرافيانىڭ، گەو­دەزيانىڭ، ناۆيگاتسيانىڭ نەگىزگى جەتىس­تىكتەرىن پايدالانۋ ءۇشىن بىزگە قازاق­ستاندىق كوورديناتتىق جۇيە قاجەت. وسى ماقساتتا «تسيفرلى قازاقستان» مەم­­­­­لەكەتتىك باعدارلاماسى شەڭبەرىندە «ۇلت­­­تىق كەڭىستىكتىك دەرەكتەر ينفراقۇ­رى­لى­مى» جوباسىن 2024 جىلعا دەيىن ىسكە اسىرۋ جوسپارلانۋدا.

سونىمەن قاتار جەر سالاسىندا ەسەپ­تىك كاداسترىنىڭ ەكى ءتۇرى قولدانىلۋدا، بۇل – 200-دەن استام جەر كاداسترلارى مەن «جىلجىمايتىن م ۇلىك تىركەلىمى» دەرەكتەر قورى. جەر ۋچاسكەسى، تەحنيكالىق سيپاتتاماسى، ونىڭ يەسى تۋرالى جانە تاعى باسقا اقپارات وسى ەكى كاداستردا قايتالانىپ تىركەلەدى. ب.مۋسين ايت­قان­داي، ونى بىرىكتىرۋ ارقىلى جەر قاتى­ناس­­تارى بويىنشا پروتسەستەردى اۆتومات­تان­دىرۋ قۇجاتتار سانى مەن قىزمەت­تى كور­سەتۋ مەرزىمدەرىن قىسقارتۋعا مۇمكىن­دىك بەرەدى.

«جەكە تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى ءۇشىن جەر ۋچاسكەسىن الۋعا كەزەككە قويۋ» قىزمەتىن الساق، قازىر ول ءۇشىن ازامات قاعاز تۇرىندە ءوتىنىش بەرۋى قاجەت. بىرىڭعاي اۆتوماتتى تۇردە جاڭارتىلاتىن ەلەكتروندى كەزەك ءتىزىلىمى جوق. «ارينە، وسىنداي پروتسەستەر جەمقورلىق قاۋىپتەرىن تۋدىرۋى مۇمكىن جانە زاماناۋي كەزەڭگە ساي كەلمەيدى. بۇل ءۇشىن قىزمەت كورسەتۋ پروتسەسىن بىرىڭعاي مەملەكەتتىك كاداستر مەن «ەلەكتروندى ۇكىمەت» پورتالى ارقىلى اۆتوماتتاندىرۋدى جانە بىرىڭعاي ەلەكتروندى كەزەك ءتىزىلىمىن قۇرۋدى ۇسىنامىز»، دەدى ب.مۋسين.

ماسەلەنى ۇكىمەت باسشىسى اسقار مامين قورىتىندىلادى. ونىڭ ايتۋىنشا، Nur Otan پارتياسىنىڭ سايلاۋالدى جاڭا باعدارلاماسىندا اوك-تەگى ەڭبەك ونىمدىلىگىن 2،5 ەسە ءوسىرىپ، ءونىم ەكسپورتىن ەكى ەسە ۇلعايتۋ مىندەتى قويىلعان، ونىڭ 70%-ى وڭدەلگەن بولۋى كەرەك. سونداي-اق جالپى اۋىل شارۋاشىلىعى ءونىمى كولەمىن 1،3 ەسە ۇلعايتۋ قاجەت. ۇكىمەت باس­شىسى العا قويىلعان مىندەتتەرگە قول جەتكىزۋدەگى باستى قۇرالداردىڭ ءبىرى – ەلىمىزدىڭ اگروونەركاسىپ كەشەنىن تولىق تسيفرلاندىرۋ ەكەنىن اتاپ ءوتتى. بۇل شارا ءونىم وندىرۋگە جۇمسالاتىن شىعىنداردى ازايتۋعا، ونىڭ ساپاسى مەن باسەكەگە قابى­لەتتىلىگىن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

5 جىل ىشىندە مەملەكەت-جەكەمەن­شىك ارىپتەستىگى اياسىندا 50 ملرد تەڭگە قاراستى­رىلىپ، بۇل قارجى 100 ملن گەكتاردان استام اۋىل شارۋاشىلى­عى ماقساتىنداعى جەرلەردى تسيفرلاندىرۋعا ينۆەستيتسيالانادى. وسىمدىك شارۋاشىلىعى مەن مال شارۋاشىلىعىنداعى تسيفرلاندىرۋ جينالاتىن استىق پەن مال شارۋاشىلىعى ءونىمىن 20%-عا دەيىن ارتتىرادى دەگەن بولجام بار. ال فەرمەرلەردىڭ شىعىنى 15%-دان استامعا قىسقارادى. الداعى ۋاقىتتا تسيفرلاندىرۋ ەسەبىنەن استىق جيناۋ جىلىنا 25 ملن تونناعا دەيىن ۇلعايادى.

جەر قاتىناستارىن تسيفرلاندىرۋ اياسىندا جەر تەلىمدەرى، قۇرىلىستار مەن عيماراتتار جونىندەگى دەرەكتەردى قام­تيتىن جىلجىمايتىن م ۇلىكتىڭ بىرىڭ­عاي مەملەكەتتىك كاداسترىن قۇرۋ جۇمىسى جۇرگىزىلىپ جاتىر. ۇكىمەت پارلامەنتكە ءتيىستى زاڭ جوباسىن ەنگىزدى، ول كوپتەگەن قىز­مەت­تى ەلەكتروندىق فورماتقا كوشىرۋگە، جەر تەلىمدەرىن بەرۋ ءتارتىبىن جەڭىل­دەتۋگە جانە جالپى حالىققا كورسەتىلەتىن قىزمەت­تەردىڭ ساپاسىن جاقسارتۋعا جول اشادى.

ۇكىمەت باسشىسى اۋىل شارۋاشىلىعى جانە تسيفرلىق دامۋ مينيسترلىكتەرىنە، سونداي-اق وڭىرلەردىڭ اكىمدىكتەرىنە ءبىر اي ىشىندە اوك جانە جەر قاتىناستارىن ودان ءارى تسيفرلاندىرۋدىڭ جول كارتاسىن ازىرلەۋدى تاپسىردى. 2021 جىلى جەردى عارىشتان مونيتورينگتەۋ بويىنشا قاناتقاقتى جوبانى رەسپۋبليكا بويىنشا تاراتۋ جونىندە مىندەت قويدى.

تسيفرلىق دامۋ، اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىكتەرىنە جانە اكىمدىكتەرگە كەلەسى جىلى جەر قاتىناستارىن تسيفر­لاندىرۋ جونىندەگى جۇمىستى اياقتاۋ، جەر ۋچاسكەلەرىن رەسىمدەۋ پروتسەسىنىڭ اشىق­تىعىن قامتاماسىز ەتۋ جانە ولارعا قۇ­جاتتار بەرۋ مەرزىمىن 1 جىلدان 20 كۇنگە دەيىن قىسقارتۋ تاپسىرىلدى.

مۇگەدەكتەرگە جاڭا مۇمكىندىكتەر

ۇكىمەت وتىرىسىندا قارالعان ەكىن­شى ماسەلە – مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندار­­دى الەۋمەتتىك قورعاۋ تۋرالى ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترى ءبىرجان نۇرىمبەتوۆ، دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى الەكسەي تسوي، ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اسحات ايماعامبەتوۆ، ين­دۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ ءمينيسترى بەيبىت اتامقۇلوۆ، تۇركىستان وبلىسىنىڭ اكىمى ومىرزاق شوكەەۆ، سول­تۇس­تىك قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمى قۇمار اقساقالوۆ، سونداي-اق «شىراق» مۇ­گە­دەك ايەلدەر قاۋىمداستىعىنىڭ ءتورا­يى­مى ءلاززات قالتاەۆا بايانداما جاسادى.

«مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جانداردى الەۋ­مەتتىك قورعاۋ – مەملەكەت باسا كوڭىل اۋدا­­­­راتىن وتە ماڭىزدى ماسەلە. ءبىز­دىڭ مىن­­دەتىمىز – مۇگەدەكتىگى بار ادام­دارعا قو­لايلى ورتا قۇرۋ»، دەدى بۇل جايىن­دا ۇكىمەت باسشىسى. ونىڭ ايتۋىن­شا، Nur Otan پارتياسىنىڭ جاڭا باعدار­لاماسىنا سايكەس الداعى 5 جىلدا جۇمىسپ­ەن قامتىلعان مۇگەدەكتىگى بار ادامداردىڭ ۇلەسى 30%-عا ءوسۋى ءتيىس جانە دە ولار مەديتسينالىق وڭالتۋمەن 100% قامتىلادى.

مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جانداردىڭ قۇ­قىعىن قورعاۋ جانە تۇرمىس ساپاسىن جاقسارتۋ ءۇشىن قازاقستاندا 2025 جىلعا دەيىنگى ۇلتتىق جوسپار ىسكە اسىرىلۋ ۇستىندە، ول 64 كەشەندى ءىس-شارادان تۇرادى. بيىل مۇگەدەكتەردى الەۋمەتتىك قامسىز­داندىرۋعا 448 ملرد تەڭگە جۇمسالدى، بۇل وتكەن جىلعىدان 12%-عا كوپ.

تۇڭعىش رەت مۇگەدەكتەر اربالارىن جاسايتىن وتاندىق ءوندىرىس ىسكە قوسىلدى، بۇل اتالعان ارباعا مۇقتاج ادامداردى بەس جىل ىشىندە تولىق قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. مۇگەدەكتىگى بار ادام­دارعا ۇسىنىلاتىن كاسىپتەر مەن جۇمىستار انىقتامالىعى ازىرلەنىپ جاتىر.

مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جانداردى مەدي­تسي­نالىق وڭالتۋمەن قامتۋ ۇلەسى بيىل 60%-عا دەيىن، 2021 جىلى 75%-عا دەيىن ارت­تىرىلادى. كولىك سالاسىندا ونى مۇم­كىندىگى شەكتەۋلى جاندار پايدالانا الۋى ءۇشىن ەلەۋلى جۇمىس اتقارىلدى. جول ءجۇرۋ ءۇشىن جەڭىلدىكتى جاعدايلار جاسالدى. ۆوكزالداردىڭ 93%-ى مۇگەدەكتەرگە قىزمەت كورسەتۋ تالاپتارىنا سايكەس كەلەدى. بارلىق جولاۋشىلار پويىزى مۇگەدەك اربالارىمەن 100%  جابدىقتالعان.

ۇكىمەت باسشىسى جىل سوڭىنا دەيىن مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندارعا 100% كە­دەرگىسىز قولجەتىمدىلىكتى قامتاماسىز ەتۋ جونىندەگى جول كارتاسىن ازىرلەۋدى تاپ­سىردى. اكىمدىكتەرگە مۇمكىندىكتەرى شەكتەۋلى جانداردى الەۋمەتتىك قىز­مەت كورسەتۋ پورتالى ارقىلى وڭالتۋ قۇرال­دارىن الۋ داعدىلارىنا وقىتۋ­دى جانداندىرۋ، تسيفرلىق دامۋ مينيستر­لىگىمەن بىرلەسىپ، جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىقتارى مەن حقو-لاردا مۇگەدەك ادامدار ءۇشىن وزىنە-ءوزى قىزمەت كورسەتۋ ايماقتارىن ۇلعايتۋ تاپسىرىلدى. دەن­ساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنە اكىمدىك­تەرمەن بىرلەسىپ، مۇگەدەكتىكتىڭ الدىن الۋ ءۇشىن سىرقاتتارعا دياگنوستيكانى ەرتە جۇرگىزۋگە كوڭىل بولە وتىرىپ، مۇگە­دەكتەرگە وڭالتۋ كومەگىن كۇشەيتۋ، سالىنىپ جاتقان بارلىق وڭالتۋ ورتالىقتارىن ۋاقتىلى پايدالانۋعا بەرۋدى قامتاماسىز ەتۋ مىندەتتەلدى.

ۇكىمەت باسشىسى ءبىلىم مينيسترلىگىنە اكىمدىكتەرمەن بىرلەسىپ، كەلەسى جىلى بالالاردى ينكليۋزيۆتى بىلىممەن قامتۋدى 50%-عا دەيىن كەڭەيتۋدى، ءبىلىم بەرۋ باع­دار­­لامالارىنىڭ مازمۇنىن جانە پەداگوگ­­تەردى دايارلاۋدى وزەكتەندىرۋدى، تۇزەتۋ كابينەتتەرى جەلىسىن جانە پسيحو­لوگيا­لىق-مەديتسينالىق جانە پەداگوگي­كالىق كوميسسيالاردىڭ قىزمەتىن كەڭەي­تۋدى تاپسىردى. ال يندۋستريا مينيستر­لىگىنە مەملەكەتتىك ورگاندارمەن جانە وڭىر­لەردىڭ اكىمدىكتەرىمەن بىرلەسىپ، ۆوك­زالداردى جاڭعىرتۋدى اياقتاۋ جانە قوعامدىق اۆتوبۋس پاركىن مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندارعا قىزمەت كورسەتۋ تالاپتارىنا تولىق سايكەستەندىرۋ مىندەتى جۇكتەلدى.