قازاندا ويناعان «نايزاعاي»

ەلدە بەلەڭ العان كارانتين رەجيمىنە قاراماستان، تەاتردى ساعىنعان كورەرمەندەر قاتارىندا مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى اقتوتى رايىمقۇلوۆا مەن نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ اكىمى التاي كولگىنوۆ تە قارت تەاتردى مەرەيتويىمەن قۇتتىقتاي كەلىپتى. سپەكتاكل الدىندا مينيستر ەل پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ قۇتتىقتاۋ حاتىن وقىپ بەرىپ، تەاتر قىزمەتكەرلەرىنە مەملەكەتتىك ماراپاتتار تابىس ەتتى. اتاپ ايتساق، «ەڭبەك ارداگەرى» مەدالىن قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى ناتاليا كوسەنكوعا، «مادەنيەت سالاسىنىڭ ۇزدىگى» ناتاليا ماتۆەەۆاعا، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى، تەاتردىڭ باس رەجيسسەرى بەكبولات پارمانوۆقا، «مادەنيەت سالاسىنىڭ ۇزدىگى» توسبەلگىسىن تەاتر ديرەكتورى ايبولات جانعالي ۇلىنا، اكتەرلەر يۆان انوپچەنكوعا، وكسانا بويكوعا، يگور سەدينگە، ءوندىرىس ءبولىمىنىڭ باستىعى رۋسلان مۇحاماديەۆكە، باس اكىمشى تاتيانا شۋلجەنكوعا، كادرلار ينسپەكتورى جانار مۇباراكوۆاعا تاپسىردى. سونىمەن قاتار بىرنەشە تەاتر قىزمەتكەرى مادەنيەت ءمينيسترىنىڭ جانە نۇر-سۇلتان قالاسى اكىمىنىڭ العىس حاتىمەن ماراپاتتالدى.

بۇل جىل بارلىعىمىز ءۇشىن وڭاي بول­مادى. كارانتين رەجىمى ادامدار­دىڭ قۇندىلىق، ادامي قارىم-قاتىناس تۇر­عىسىنداعى ويىن تۇبەگەيلى وزگەرتتى. سون­دىقتان دا ءبارىمىز ءار ءساتىمىزدى باعالاۋدى ۇيرەندىك. مەملەكەتىمىزدىڭ ونەرگە دەگەن شەكسىز قامقورلىعىنىڭ ارقاسىندا ەلىمىزدەگى تەاترلار شەكتەۋلى كورەرمەندى قابىلداپ، جاڭا تەاتر ماۋسىمىن اشىپ، شىعارماشىلىق جۇمىستارىن جالعاستىرىپ جاتىر. مىنە، سول ونەر وردالارىنىڭ قا­تارىندا 120 جىلدىق تاريحى بار ورىستىڭ ۇلى جازۋشىسى م.گوركي اتىنداعى اكا­­دەميالىق ورىس دراما تەاترى دا بار. 120 جىل! از ۋاقىت ەمەس. ءبىر عاسىردان ار­تىق ۋاقىت كورەرمەنىن رۋحاني سۋسىنداتىپ كەلە جاتقان قاراشاڭىراقتىڭ تاريحى شىن مانىندە تاعىلىمدى. شەجىرەلى ۇجىم­نىڭ شىعارماشىلىق ىزدەنىستەرى ارتىپ، كوركەمدىك دەڭگەيى ءوسىپ، لايىم كورەر­مە­نىن قۋانتا بەرسىن»، دەپ باس شاھار اكىمى ۇجىم­دى جاڭا تەاتر ماۋسىمىنىڭ اشىلۋىمەن قۇتتىقتاپ، شىعارماشىلىق تابىس تىلەدى.

مەرەكەلىك ماۋسىم ودان ءارى ا.وستروۆ­سكيدىڭ «نايزاعاي» قويىلىمىنا ۇلاس­تى. سپەكتاكل رەسەيدەن ارنايى شاقىرىل­عان سانكت-پەتەربۋرگتىك رەجيسسەر راچا ماحا­تاەۆتىڭ قولتاڭباسىندا استانالىق كورەر­مەنمەن قاۋىشقان بولاتىن.

ەسكە سالا كەتەيىك، وتكەن ماۋسىمدا تەاتر ۇجىمى بارلىق سانيتارلىق تالاپتاردى ساقتاي وتىرىپ، م.ماكدوناحتىڭ «جاستىق-ادام» («چەلوۆەك-پودۋشكا»)، ن.گوگولدىڭ «نەكە» («جەنيتبا») سياقتى قويىلىمداردى جارىققا شىعارسا، جاڭا ماۋسىمدى ا.وستروۆسكيدىڭ «نايزاعاي» («گروزا») اتتى ەڭ تانىمال الەۋمەتتىك-پسيحولوگيالىق دراماسىمەن باستاپ وتىر.

اتاقتى سپەكتاكلدىڭ سيۋجەتى كىشكەن­تاي كەزىنەن اتا-انانىڭ ماحابباتىندا وس­كەن كاتەرينا ەسىمدى ايەلدىڭ تراگەديالىق تاع­دىرى تۋرالى باياندايدى. تۇرمىس قۇر­عان سوڭ ول كۇيەۋىنىڭ ۇيىندە ەرىكسىز ازاپ شە­گەدى جانە قايىن ەنەسىنىڭ قاتىگەزدىگى مەن وزبىرلىعىنىڭ قۇربانى بولادى. كا­تە­رينانىڭ ءوزىن ءوزى ءولتىرۋى – نارازىلىق، ايقاي، مەيىرىمدىلىكتى سۇراۋ، جاقىنىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىك جانە كەشىرىم بولىپ تابىلادى. كورەرمەن ا.وستروۆسكي جاز­عان كلاسسيكالىق درامانىڭ ءبىزدىڭ داۋىرى­مىز­دەگى وزەكتىلىگى مەن ماڭىزىن جاڭا زامان بەد­ە­رىندە باعالاپ، قابىلداي الدى.

وسى ورايدا ايتا كەتەر ءبىر جايت، ۇجىم­نىڭ مەرەيتويلىق ماۋسىماشار قويىلىم رەتىندە وستروۆسكي دراماتۋرگياسىن تاڭ­داپ الۋى تەگىن ەمەس. تەاتر تاريحىنا دەندەسەك، ۇلى دراماتۋرگ ا.وستروۆسكي تاريح­قا ۇلتتىق ماعىناداعى ورىس تەاترىنىڭ رەفورماتورى جانە نەگىزىن قالاۋشى رەتىندە ەندى. ول تەاترعا ۇلكەن تاربيەلىك ءمان بەردى، سوندىقتان ءوزىن سۇيىكتى ىسىنە جان-تانىمەن ارنادى. كورەرمەندەر دە ءوز زامانىندا وستروۆسكيدىڭ جاڭا پەسالارىن ىقىلاسپەن قابىلدادى. ولار وزدەرىنىڭ جاڭاشىلدىعى مەن ومىرشەڭدىگىن سەزىندى. وستروۆسكي دراماتۋرگياسى جاڭا ساحنالىق ەستەتيكانى، جاڭا اكتەرلەردى تالاپ ەتتى. سونىسىمەن دە وستروۆسكي مەكتەبى تەاتر الەمىنەن ءوز ورنىن بەلگىلەدى.

قويىلىمنىڭ اكتەرلىك قۇرامى وستروۆ­سكيدىڭ وسى ءبىر يدەياسى مەن سارا جولىنا سايكەس جوعارى دەڭگەيدە ونەر كورسەتتى. ويتكەنى مۇندا تەك وبرازدى عانا ەمەس، سونىمەن قاتار كەيىپكەرلەرگە ءتان پورترەتىن جەتكىزە الۋ دا اسا ماڭىزدى. سپەكتاكلدە ويناعان ليۋدميلا كريۋچكوۆا، دەنيس ان­نيكوۆ، سەرگەي ماشتاكوۆ، ۋليانا شتيل­مان، ماكسيم ياششەنكو، ەكاتەرينا ماك­سيم، الەكساندر لۋكاشەۆيچ، وكسانا بوي­كو، دانيل حومكو، دميتري ماشتاكوۆ، ايجۇلدىز باعلانوۆا، تاتيانا ستەپانوۆا، ەۆگەني كاراچوۆ باستاعان اكتەرلەر ويى­نى شىن مانىندە تالعامپاز كورەرمەندى ءتانتى ەتتى.