«ناۋرىز-دۋمان» ءانى قالاي تۋدى؟

– ناۋرىز مەيرامىنىڭ العاش تويلانا باستاعان كەزى بولاتىن. 1988 جىلى مۇقاعالي ماقاتاەۆتىڭ كىتابىن الىپ ارنايى كومپوزيتور تالعات سارىباەۆقا باردىم. اقىننىڭ «ناۋرىز-دۋمان» ولەڭىنە ءان جازىپ بەرۋىن ءوتىندىم. ءوزىمنىڭ بولاشاق تۋىندىنى قالاي كورىپ تۇرعانىمدى سوزبەن سۋرەتتەپ بەردىم. كومپوزيتور ويىمدى بىردەن ءتۇسىندى. مەن قالاعان مىنەز بەن ستيلدە ءان جازدى. كوكتەمنىڭ شۋاقتى ساتتەرى، ناۋرىزدىڭ ەرەكشەلىگى مەن قازاقتىڭ دارقان پەيىلىن بەرەتىن ۇلتتىق رۋحتاعى جاقسى ءبىر ءان وسىلاي ومىرگە كەلدى. جولداسىم تاسقىن وقاپوۆ – مۋزىكانىڭ بىلىكتى مامانى ەدى عوي. ءوزى رەجيسسەر، ءوزى كومپوزيتور، ءوزى ءان وڭدەۋشى بولاتىن. جاڭا تۋىندىنى بىردەن ۇناتتى. سودان «ناۋرىز-دۋماندى» تۇتاس كومپوزيتسياعا اينالدىرۋدى ۇسىندى. ويدان وي، پىكىردەن پىكىر تۋا كەلە، تاسقىننىڭ ۇسىنىسىمەن ءاننىڭ ورتاسىنا اتاقتى «شەرنياز» كۇيىن قوستىق. ءاننىڭ ۇلتتىق بوياۋى قالىڭداپ، تىنىسى كەڭىپ، قازاقتىڭ ناعىز بولمىسىن، قوناقجاي دا دارقان پەيىلىن كوز الدىڭىزعا كەلتىرەتىن انمەن تىڭدارمان وسىلايشا قاۋىشتى.

«ناۋرىز-دۋماندى» ۇلتتىق قۇندىلىق، ءداستۇر-داعدىعا شولىركەپ جۇرگەن حالىق بىردەن جىلى قابىلدادى. اۋىزدان اۋىزعا كوشىپ، ەل اراسىنا تەز تاراپ كەتتى. مىنە، سودان بەرى دە 30 جىل ۋاقىت ءوتتى، بىراق ءان ەسكىرگەن جوق. ءاز ناۋرىزبەن بىرگە جاڭاشا تۇلەپ، ءار كوكتەم سايىن حالىق سۇيىكتى انىمەن ساعىنا قاۋىشادى. «ناۋرىز-دۋماندى» تالاي شەت ەلدە دە ورىنداپ ءجۇرمىن. الەمنىڭ قاي بۇرىشىندا بارمايىن، شىعارما وتە جاقسى قابىلداندى. تولاسسىز قوشەمەت-قۇرمەتكە يە بولدى. ۇلكەندەر العىس ايتىپ، باتاسىن بەردى. بۇل – ءاننىڭ ومىرشەڭدىگى. ۇلى اقىن مۇقاعالي ماقاتاەۆ پەن دارىندى كومپوزيتور تالعات سارىباەۆتىڭ كاسىبي بيىك تالعامىنىڭ جەمىسى، – دەپ قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى، اتالمىش ءاننىڭ العاشقى ورىنداۋشىسى روزا رىمباەۆا ءبىر ءاننىڭ تاريحىنا، تاعدىرىنا قاتىستى ءوز ەستەلىگىمەن ءبولىستى.

«ناۋرىز-دۋمان» انىنەن كەيىن دە كومپوزيتور تالعات سارىباەۆ پەن ءانشى روزا رىمباەۆانىڭ اراسىنداعى شىعارماشىلىق تاندەم ۇزىلگەن جوق. ءبىر-ءبىرىنىڭ ونەرىن جۇرەكپەن ءتۇسىنىپ، جانىمەن سەزىنگەن قوس تالانت تالاي ءساتتى تۋىندىلاردى بىرلەسىپ ومىرگە اكەلدى. سازگەردىڭ انشىگە ارناپ جازعان «گاۆان موەي ليۋبۆي» انىنەن باستاپ، «وتكەن كۇندەر»، «وتانداستار»، «پىسىق جەڭگەيلەر-اي»، «مەرەكەلى جىل» ء«بارى ەسىمدە» تۋىندىلارىنىڭ قاي-قايسىسى دا حالىقتىڭ جۇرەگىنە جول تاپقان سەزىمگە تولى ءساتتى شىعارمالار. دەسەك تە، سونىڭ ىشىندە ءانشى رەپەرتۋارىنداعى «ناۋرىز-دۋماننىڭ» ورنى ايرىقشا. ناۋرىز مەيرامى بىزگە ءاردايىم وسى ءبىر عاجايىپ تۋىندىمەن قاتار قابىلدادانادى، ەگىز اتالادى. ويتكەنى تۇتاستاي تۋىندىعا قازاقتىڭ جانى مەن رۋحى، بۇكىل بولمىسى شەبەر شوعىرلانعان. اندە ناۋرىزعا شاتتانىپ جاتقان قازاقتىڭ جانى مەن كوڭىل-كۇيى، مىنەزى بار! ءاندى تىڭداپ رۋحتاناسىڭ! جانىڭدى شاتتىق كەرنەيدى! كوڭىلىڭە قۋانىش ورنايدى! شىعارما سونىسىمەن قۇندى، سونىسىمەن قىمبات! ءيا، ءسوز جوق، «ناۋرىز-دۋمان» – كلاسسيكا!