بيىلعى شاھار تويىنا شارتاراپتان جىپىرلاپ «جۇلدىزدار» جينالماسا دا، كوپشىلىكتىڭ كوڭىلىن كونشىتەر كورنەكتى شاھارلاردان كەندە بولعان جوق. سونىڭ ءبىر دالەلى رەتىندە ماسكەۋدىڭ «سوۆ­رە­مەن­نيك» تەاترى قازاقتىڭ كىندىك قالاسىنا ارنايى ات باسىن بۇر­عانىن ايتقانىمىز ءجون سەكىلدى.

بۇل ءوزى رەسەيدىڭ مادەنيەتىنە مايەكتى ولجا سالىپ جۇرگەن ونەر ۇجىمى. تاعىلىمدى تاريحى حرۋ­ششەۆ­تىڭ جىلىمىق كەزەڭىنەن باستالادى. سول ۋاقىتتا قالىپتاسقان سولاقاي قاعيدالاردىڭ سوقتاسىن شىعارماسا دا، سىزداعان جارانىڭ اۋزىن تىرناپ اشۋعا جاراعان جاڭاشىل تەاتردىڭ قابىرعاسىن قالاعان – ولەگ ەفرەموۆ، گالينا ۆولچەك، يگور كۆاشا، ليليا تول­ما­چەۆا، ەۆگەني ەۆستيگنەەۆ، ولەگ تاباكوۆ، ۆيكتور سەرگاچەۆ سياقتى جالىن جىگەرلى جاس اكتەرلەر ەدى. وندا بۇلار محات جانىنداعى ستۋ­ديادا وقيتىن. ولاردىڭ ءبارى دە كەيىن ەسىمدەرى ەلگە بەلگىلى ەرەك تۇلعالارعا اينالدى. كەيبىر كەدەر­گىلەرگە قاراماستان ءورشىل ورەن­دەر وزدەرىنىڭ ماقساتتارىنا جەتتى. ورتەڭگە شىققان ولەڭ ءشوپ­تەي «سوۆرەمەننيك» تەز ءوستى. اسىرەسە ولەگ ەفرەموۆ باسقارعان تۇستا ونىڭ ساحناسىندا سوۆەتتىك ءومىر سالتىنا قيعاشتاۋ كەلەتىن قيام­پۇرىس سپەكتاكلدەر قويىلدى. داۋ-دامايلى درامالاردىڭ ايعاي-شۋى كەيدە ورتالىق كوميتەتكە دەيىن ەستىلەتىن كەزدەر بولعان. ەسكى كوز­دەر­دەن ەستۋىمىزشە، بۇلاردىڭ باعى­نا قاراي كسرو-نىڭ مادەنيەت مي­نيسترى ەكاتەرينا فۋرتسەۆا ەف­رەموۆ باستاعان «ەسەرلەردىڭ» ەركەلىگىن كوتەرە بىلگەن كورىنەدى.

ال تەاتردىڭ كەيىنگى قىرىق جىل­داعى اتاق-داڭقى سەكسەننىڭ بەسەۋى­نە كەلسە دە ءالى تۇعىرىنان تايما­عان تارلانبوز گالينا ۆول­چەك­­تىڭ ابىروي-بەدەلىمەن تىك­ەلەي بايلانىستى. جاسىنىڭ ۇلعاي­عانىنا قاراماي ۇجىمنىڭ شىعار­ما­شىلىق تىزگىنىن بەرىك ۇستاپ وتىرعان ۇلاعاتتى ۇستاز ساحنا ساڭ­لاق­تارىنىڭ بىرنەشە بۋىنىن ءتار­بيە­لەدى. سولاردىڭ «سورتىنا» كىرە­تىن رەسەيدىڭ حالىق ارتىستەرى سەرگەي گارماش پەن مارينا نەيو­لوۆا باستاعان ماسكەۋلىك مايتالمان­دار ەلوردالىقتار نازارىنا ەكى سپەكتاكل ۇسىندى. ءبىرىنشىسى – دۇنيە جۇزىنە تانىمال تالانتتى رەجيسسەر ريماس تۋميناس قويعان ورىس كلاسسيكاسىنىڭ وزىق ۇلگىسى – ا.گريبوەدوۆتىڭ «اقىلدىڭ ازابى» كومەدياسى دا، ەكىنشى­سى – تەاتر­دىڭ كوركەمدىك جەتەك­شىسى گالينا ۆولچەك ساحنالاعان ا.چەحوۆتىڭ «شيە باعى».

گاسترول ءمانىسى تۋرالى جۋرناليستەرگە تۇسىنىك بەرىلگەن ءباسپاسوز ءماسليحاتىنا قاتىسقان نۇر-سۇلتان قالاسى مادەنيەت جانە سپورت باسقارماسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ناريما مۋحامبەتالينا ەرەكشە اجارلى ەل استاناسىنىڭ ەرىكسىز اربار تارتىلىس كۇشى ارقاسىندا تالاي مىقتىلاردىڭ وسىناۋ قوناقجاي مەگاپوليسكە تاباندارى تيگەنىن تىلگە تيەك ەتىپ، «سوۆرەمەننيك» سۇلەيلەرىنىڭ سوناۋ جاقتان كەلىپ مەرەكە كورىگىن قىزدىرۋى مەرەيىمىزدى اجەپتاۋىر ءوسىرىپ تاستاعانىن العا تارتتى.

مەملەكەتارالىق مادەني بايلا­نىس­تاردىڭ مەيلىنشە وركەندەۋىنە وزىندىك ۇلەس قوسقان «تەاترالنايا روسسيا» جوباسىنىڭ جەتەكشىسى ەلميرا ششەرباكوۆا اڭگىمەنى ارىدەن تولعاپ، «سوۆرەمەننيكتىڭ» قازاقستانعا بۇعان دەيىن دە بىرنەشە رەت ساتىمەن ساپارلاعانىنان حاباردار ەتتى. قازاقستاندىقتاردىڭ ءوز­دەرىن قاشاندا جىلى شىرايمەن­ قابىلدايتىندىعىنا ريزاشى­لىعىن جەتكىزدى. ءسوزىنىڭ سوڭىندا ول اتالمىش تەاتردىڭ وسىندا كەلۋىنە قازاقستاننىڭ رەسەيدەگى ەلشىسى يمانعالي تاسماعامبەتوۆتىڭ كوپ ەڭبەك سىڭىرگەنىن اتاپ ءوتتى. پروديۋسەر حانىمنىڭ پىكىرىنشە، وتانداستارىنا تاماشا تارتۋ ازىرلەگەن ايتۋلى ازاماتقا راح­مەتىمىزدى جاۋدىرعانىمىز ارتىق­تىق ەتپەيتىن ءتارىزدى.

«ادەتتە باسقا جەرگە بارعاندا تەاتر قويىلاتىن تۋىندىلارعا قاجەت دەكوراتسيانى، باسقا دا دۇنيەلەردى تولىق اپارا الماۋى ابدەن مۇمكىن عوي. سىزدەردە ونداي قيىندىقتار جوق پا؟» دەگەن ءبىر ارىپتەسىمىزدىڭ سۇراعىنا «سوۆرەمەننيك» تەاترىنىڭ ديرەكتورى يگور پوپوۆ قىسقا ءارى نۇسقا جاۋاپ قايتاردى. «باس­قا­لاردى بىلمەيمىز. ءبىز نە ءنار­سەنى دە تەك جاقسى جاساۋعا تىرىسا­مىز. ويتكەنى كورەرمەن كوزبوياۋ­شى­لىقتى كەشىرمەيدى. ۇيدە دە، تۇزدە دە بىردەي «وينايمىز». بۇلجى­ماس داستۇرلەرىمىزدى بۇزبايمىز». سپەك­تاكلدەرىمىزدى تولىققاندى كور­سەتۋگە كەرەكتىنىڭ ءبارىن اكەلدىك».

ءباسپاسوز كونفەرەنتسياسىنىڭ باستى كەيىپكەرى بولعان سەرگەي گارماشتىڭ توبەسى كورىنگەننەن-اق اقپارات قۇرالدارىنىڭ وكىلدەرى ايگىلى ءارتىستى توڭىرەكتەدى. ءجۇز ەلۋگە جۋىق كينوعا ءتۇسىپ كورەرمەن كوزايىمىنا اينالعان سابازىڭ وعان ساسا قويمادى. اتاسى باس­قا دەمەسەڭ، الپامىس باتىردى سوم­داۋعا لايىق الپامساداي دەنەسى، كوركەم فيلمدەردەن قۇلاققا تانىس گۇجىلدەگەن داۋىسى، اڭقىلداعان اشىق مىنەزى، ءبارى-ءبارى وزىنە جاراسىپ-اق تۇرعانداي. اقجارقىن اكتەرگە ءبىز دە ءبىر سۇراق قويىپ كوردىك.

– ءبىز «سوۆرەمەننيكتى» دە، ءسىز فامۋسوۆتىڭ بەينەسىن جاساعان «اقىلدىڭ ازابىن» ساحنالاعان ليتۆالىق رەجيسسەر، ماسكەۋدەگى ە.ۆاحتانگوۆ اتىنداعى تەاتردىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى ريماس تۋمي­ناستى دا قاتتى قۇرمەتتەيمىز. ويتكەنى «سوۆرەمەننيك» جەتپى­سىن­شى جىلدارى شىڭعىس ايت­ماتوۆ­تىڭ قازاق دراماتۋرگى قالتاي مۇحامەدجانوۆپەن بىرىگىپ جازعان «فۋدزياما باسىنا شىعۋ» اتتى پەساسىن قويعان بولاتىن. ال ريماس ءۆلاديميروۆيچتىڭ دارىندى شاكىرتتەرىنىڭ ءبىرى گۇلناز بال­پەيىسوۆا قازاقتىڭ قىزى ەكەنىن ماقتان تۇتامىز. وكىنىشكە قاراي، كەي­بىر ماسكەۋلىكتەر قازاق پەن قىر­عىزدى ءجيى شاتاستىرادى. بۇعان ەپتەپ رەنجيتىنىمىز راس. الاي­دا، ايتماتوۆقا بايلانىستى شاتاس­تىرعاندا جىمىڭ ەتە قالامىز.

وسى اراعا كەلگەنىمىزدە گارماش گۇج ەتە قالدى.

– ايتماتوۆ – قىرعىز، بىراق قازاقتار جايىندا جازادى!

– راحمەت! ءجون بىلەتىن ادامنىڭ ءسوزى وسىلاي بولسا كەرەك. ارتىقتاۋ كەت­سەك ايىپقا بۇيىرماسسىز. كىرىس­­پەم كوبەيىپ كەتتى بىلەم. ءايت­­پەسە سۇ­رايىن دەگەنىم مىناۋ ەدى. گري­بوە­­دوۆتىڭ «اقىلدىڭ ازا­بى» كوپ­­تەگەن تەاتردىڭ رەپەرتۋارى­نان ورىن العان. سىزدەردىڭ قو­يى­لىم­­دارى­­ڭىز سولاردان نەسى­مەن ەرەكشەلەنەدى؟

– ونى سپەكتاكلدى كورگەن سوڭ ءوزىڭىز دە بايقايسىز. وزگەلەردەن ونەرىمىزدىڭ ارتىقشىلىعى نەدە ەكەنىن نەگىزدەۋ مەنىڭشە ىڭعاي­سىز­داۋ سياقتى. ەڭ باستى ەرەكشەلىگى – مۇنى ريماس تۋميناس­تىڭ قايتا­لانباس قولتاڭباسىندا. ول پۋش­كيننىڭ «ەۆگەني ونەگينىن» دە ورىس تەاترلارىنداعىنىڭ ەش­قاي­سىسىنا ۇقسامايتىنداي ەتىپ شى­عاردى. سۇمدىق سپەكتاكل! مەك­تەبى بولەكتەۋ تۋميناس پەن ورىس داستۇرلەرىن بەرىك ۇستا­ناتىن ءبىزدىڭ تەاتر ءوزارا ۇندەستىك تاۋىپ ۇيلەسكە كەتكەنىن كورەسىز بۇل قويىلىمنان.

سونىمەن قويشى، «سوۆرەمەن­نيك» اكەلگەن ەكى سپەكتاكل دە ەلوردالىق اعايىننىڭ ايىزىن قاندىردى. كلاسسيكانىڭ قادىر-قاسيەتى ونىڭ قاشاندا اكتۋال­دىلىعىن جوعالتپايتىندىعىندا بولسا كەرەك. سەبەبى «اقىلدىڭ ازا­بى» مەن «شيە باعى» ون تو­عى­­زىن­­شى عاسىردا جازىلسا دا، ون­داعى پروبلەمالاردىڭ كۇن ءتار­تىبى­نەن تۇسەتىن ءتۇرى بايقال­مايدى. ءاسى­رە­سە قوعامدىق قۇرى­لىس­تاعى كەم­شى­لىكتەر، ادام بويىن­دا­عى جا­عىمسىز مىنەزدەر بۇگىندە ءتىپتى كو­بە­يىپ كەتكەندەي. شى­عار­ما­داعى شۇ­رايلى فرازالار («ي دىم وتە­چەستۆا تاك سلادوك ي پريا­تەن!»، «سلۋجيت بى راد، پري­­سلۋ­­جيۆاتسيا توشنو»، «...سلۋ­جيت دەلۋ، ا نە ليتسام...») دا اي­­تىل­­­عا­نىنا ەكى عاسىرعا جۋىقتاسا دا ءمان-ماعىناسىن جويماعانى تاڭداي قاقتىرادى.