«انا جۇرەگى» رەسەيدى ەلجىرەتتى

كۇنى كەشە رەسەيدىڭ سانكت-پەتەربۋرگ قالاسىندا وتكەن XIV حالىقارالىق كۋكART قۋىر­شاق تەاتر فەستيۆالىندە توپ جارعان الماتى قالاسىنىڭ مەم­لەكەتتىك قۋىرشاق تەاترى ونەردە ءتىل بولمايدى، تەك قانا جۇرەك بو­لاتىندىعىن تاعى ءبىر مارتە ءدا­لەلدەپ قايتتى. ا.زايتسەۆتىڭ رە­جيسسەرلىك قولتاڭباسىمەن كو­رەر­­مەنگە جول تارتقان ە.يونوۆ­تىڭ «انا جۇرەگى» قويىلىمى قۋىرشاق مەرەكەسىنە جينالعان الەمنىڭ جەتەكشى تەاتر ماماندارىن ءتانتى ەتىپ، ۇزدىك اتاندى.

كۋكART حالىقارالىق قۋىر­شاق فەستيۆالى – 1993 جىلدان بەرى وتكىزىلىپ كەلە جاتقان قايىرىمدىلىق باعىتتاعى كوم­مەر­تسيالىق ەمەس جالعىز فەس­تيۆال. اتالمىش ونەر بايقاۋى ماريونەت ەۆگەني دەممەن اتىن­داعى سانكت-پە­تەربۋرگ تەاترى­نىڭ 100 جىل­دىعىنا ارنالدى. ءتۇرلى ەلدەر مەن حالىقتار ارا­سىنداعى مادەني كوپىرگە اينال­عان فەس­تيۆالدىڭ بيىلعى باعدار­لا­ماسىندا ەۋروپانىڭ – شۆەتسيا، يسپانيا، گەرمانيا، پولشا، بەلگيا، بولگاريا جانە تمد-دان – بەلارۋس، قازاقستاننىڭ تەاترلارى ونەر كورسەتىپ، شىعار­ماشىلىق قارىمىن ساراپشىلار مەن سىنشىلار نازارىنا ۇسىندى. بايقاۋ باعدارلاماسى ءداستۇرلى ءۇش باعىتتان تۇردى: نەگىزگى، ارنايى جانە كلۋبتىق قويىلىمدار. مەملەكەتتىك قۋىرشاق تەاترىنىڭ «انا جۇرەگى» قويىلىمى نەگىزگى باعدارلاماعا ەنگەن.

«انا جۇرەگىنىڭ» تاقىرىبى مەن كورەرمەنگە بەرەر تاعىلىمى، مازمۇنى مەن ماڭىزى ەرەكشە. قانشاما عاسىر وتسە دە، ءومىردىڭ كىل­تىن ۇستاپ تۇرعان «انا» مەن «بالا» ۇعىمى ەشقاشان قۇن­دىلىعىن جوعالتقان ەمەس. انا – بالاعا، بالا – اناعا تاۋەلدى. ب­ىراق، بۇگىنگى زاماندا ءبىز بۇل تۇسىنىكتى قالاي قابىلدايمىز؟!. مىنە، وسى ساۋالعا جاۋاپ ىزدەيتىن ساحنالىق تۋىندى قۋىرشاقتار بەينەسىندە ءتىل قاتىپ، كورەرمەنگە ەرەكشە اسەر قالدىرعانى انىق. قويىلىمداعى انا ءرولىن اكتريسا تولقىن تىلەۋليەۆا، بالا بەينەسىن رۋسلان ءابۋ كەمەلىنە كەلتىرە كەيىپتەدى.

ناتيجەسىندە، الماتىلىقتار­دىڭ «انا جۇرەگى» كورەرمەنىن ەلجىرەتتى. ءسويتىپ، الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن جينالعان قۋىرشاق ونەرىنىڭ كاسىبي بىلگىرلەرى قا­زاق­ستاندىق ونەر ۇجىمىنىڭ قا­رىمى مەن شەبەرلىگىن جوعارى با­عالاپ، «ۇزدىك سپەكتاكل» ج­انە «ۇزدىك اكتەرلىك انسامبل» اتا­لىمىنداعى قوس بىردەي جۇلدەنى ۇجىم قانجىعاسىنا بايلاپ بەردى. ودان بولەك، شىعارماشىلىق ترۋپپا الداعى جىلى بولگاريا مەن رەسەيدىڭ سامارا قالاسىندا وتەتىن حالىقارالىق تەاتر فەس­تي­ۆالدەرىنە شاقىرتۋ الدى. ءسوزسىز، بۇل – قازاق ونەرى ءۇشىن زور جە­تىستىك.

جالپى، الماتى مەملەكەتتىك قۋىرشاق تەاترى – سوڭعى ۋاقىتتا شەت مەملەكەتتەرگە ءجيى شىعىپ، ۇلتتىق ونەرىمىزدىڭ مەرەيىن اسىرىپ جۇرگەن ۇزدىك ۇجىمداردىڭ ءبىرى. ۇلت توپىراعىنداعى ۋاقىت تۇرعىسىنان عانا تۇڭعىش ەمەس، ساپا مەن كوركەمدىك دەڭگەي جا­عىنان دا كوش باستاپ ۇيرەنگەن تەاتر الىس-جاقىن شەتەل تەاتر­لارىمەن يىق تىرەستىرە ونەر كورسەتىپ، تالاي دودادا توپ جارىپ، ەلىمىزدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندەگى قۋىر­شاق تەاترلارىنا لايىقتى دەڭگەيدە ۇلگى بولىپ ءجۇر.

قازاق جەرىندە وتكەن عاسىر­دىڭ باسىندا پايدا بولعان قارا­شاڭىراق بۇگىندە بىرنەشە بۋىن جاستاردى تاربيەلەپ، بال­دىرعانداردىڭ جان-جاقتى ازامات بولىپ قالىپتاسۋى جو­لىن­دا ەرەسەن ەڭبەك ءسىڭى­رۋدە. 84 جىلدىق تاريحى بار تەاتر تاياق قۋىرشاقتان باستاپ، زامانا اعىمىنا ساي كۇردەلى ماريونەتكالار، سوڭعى ۇلگىدەگى تەحنيكالىق-لازەرلى كور­كەم­دەۋلەرمەن جابدىقتالعان. جا­ڭا­شىلدىققا جانى قۇمار ساحنانىڭ بۇل سالاسى، جالپى تەاتر ونەرىنە جۇك­تەلەر قوعامدىق سالماقتى ۇلكەن قاجىرلىلىقپەن تەڭ كوتە­رىپ كەلەدى. ەلىمىزدە جانە شەتەلدە وتكەن حالىقارالىق، رەس­پۋبلي­كالىق تەاتر فەستيۆال­دەرىندە بيىك بەلەستەردى باعىن­دىرعان ۇجىمنىڭ العا قويعان باعىتى مەن باعدارى دا ايقىن. ول – قازاقتىڭ قۋىرشاق تەاترى ونەرىن وركەندەتۋ، كەشەگى مەن بۇگىنگى ءومىر اراسىن ونەردىڭ بيىك شىڭى ارقىلى شىنايى كورسەتە ءبىلۋ. لايىم، سولاي بولسىن دەيىك!