فوتو: inbusiness.kz
«باستى ماقسات – اكتيۆتەردى باسقارۋ ءىسىنىڭ اشىقتىعىن جانە تيىمدىلىگىن بارىنشا ارتتىرۋ. «سامۇرىق-قازىنا» قورىنىڭ بەيىندى ەمەس اكتيۆتەرىنىڭ ءبارى جەكە مەنشىككە جانە حالىقتىق ءىرو-عا ءوتۋى كەرەك. ۇكىمەت بۇل جۇمىستى 2024 جىلدان باستاپ قولعا الادى. كەلەسى جىلى Air Astana كومپانياسى حالىقتىق ءىرو-عا شىعارىلادى. QazaqGaz كاسىپورنى دا وسى جۇمىسقا دايىندالۋى كەرەك. ءىرى كومپانيالارداعى مەملەكەت اكتيۆتەرى ساۋداعا شىعۋعا ءتيىس» دەگەن مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى مەجەلى مەرزىمىندە جۇزەگە اسىرىلسا, اشىق ءارى باسەكەگە قابىلەتتى ەكونوميكا قۇرۋعا سەرپىن بەرەدى. مۇنداعى باستى تالاپ قايتارىلعان اكتيۆتىڭ بارلىعى دا جاريا تۇردە مەملەكەتكە پايدالى شارتپەن نارىققا ساتىلۋى ءتيىس.
پرەزيدەنت بيىلعى قازاقستان حالقىنا ارناعان «ادىلەتتى قازاقستاننىڭ ەكونوميكالىق باعدارى» جولداۋىندا مەملەكەتتىڭ ەكونوميكاعا ىقپالىن ازايتۋ ماڭىزدى ماسەلە ەكەنىن ايتتى. «بارماق باستى, كوز قىستىمەن» جەكەنىڭ يەلىگىنە ءوتىپ كەتكەن جانە شەتەلگە شىعارىلعان اكتيۆتەر مەملەكەتتىڭ مەنشىگىنە قايتارۋ قولعا الىندى. ء«بىز اشىق ءارى باسەكەگە قابىلەتتى ەكونوميكا قۇرىپ جاتىرمىز. سوندىقتان قايتارىلعان اكتيۆتىڭ ءبارىن اشىق تۇردە جانە مەملەكەت ءۇشىن ءتيىمدى شارتپەن نارىققا شىعارۋ كەرەك. جالپى, جەكەشەلەندىرۋ جانە حالىقتىق ءىرو جۇمىستارىن بارىنشا تەزدەتۋ قاجەت», دەدى پرەزيدەنت. ق.توقاەۆتىڭ تاپسىرماسىن ءتيىستى ورىندار تەزدەتىپ اتقارسا يگى ەندى.
حالىقتىق ءىرو-عا 2012 جىلى «قازترانسويل», 2014 جىلى «KEGOC» اق اكتسيالارىن شىعاردى. «سامۇرىق-قازىنا» ءال-اۋقات قورىنىڭ ەنشىسى سانالاتىن وزگە كومپانيالاردىڭ دا وسى سۇرلەممەن اكتسيالارى ساتىلىمعا شىعارىلادى دەگەن جوسپار بار ەدى. بىراق باعدارلاما باستالماي جاتىپ اياقسىز قالدى. سول كەزدە دە Air Astana كومپانياسى اكتسيالارىن حالىقتىق ءىرو-عا شىعارادى دەگەن جوسپار ءتۇزىلدى. 2020 جىلعى سىرعىدى, ول كەزدە تاعى ەكى جىلعا سىرعىتىپ, بيىلعا جوسپارلاعان. ەندى مىنە كەلەسى جىلعا جىلجىتتى. بۇل كومپانياعا قاتىستى ءبىر كىلتيپان بار. Air Astana كومپانياسىنىڭ 49 پايىز اكتسياسى بريتاندىق BAE Systemsكە تيەسىلى. ولار بۇل شارانى ياعني ءىرو-نى حالىقارالىق قور بيرجاسىندا وتكىزۋ مىندەتتى دەگەن تالاپتى كولدەنەڭ تارتتى. بۇگىن ءىشىن, ەرتەڭ سىرتىن بەرىپ تۇرعان حالىقارالىق نارىقتىڭ جالت ەتپە قۇبىلمالى مىنەزى دە اسەرىن تيگىزبەي قويعان جوق.
قاڭتار ايىندا Air Astana كومپانياسىنىڭ باسشىسى پيتەر فوستەر پرەزيدەنتتىڭ قابىلداۋىندا بولعاندا كەلەسى جىلى اكتسيا ساتىلىمعا شىعاتىنىن مالىمدەگەن بولاتىن. حالىقتىق ءىرو ءۇش بىردەي بيرجا الاڭىندا جۇرگىزىلەدى: KASE, AIX جانە ء ۇشىنشىسى بريتاندىق كومپانيانىڭ تالابىنا ساي حالىقارالىق ءورىس.
ەلدەگى ەڭ ءىرى اۋە كومپانياسى سانالاتىن Air Astanaعا بىلتىرعى جىلى 1 ميلليارد اقش دوللارىنان اسا كىرىس كىرگەن, شىعىنداردى جاپقاننان كەيىنگى پايدا 80 ميلليون دوللارعا جۋىقتايدى.
«قازاقستان تەمىر جولى» كومپانياسى حالىقتىق ءىرو-عا 2025 جىلى شىعارىلادى دەگەن جوسپار ءتۇزىلدى. بىراق قارىز دەگەن كەدەرگى ەكى جىلدان كەيىن دە اكتسيانى ساتۋعا تۇساۋ بولۋى ابدەن مۇمكىن. «قازاقستان تەمىر جولى» كومپانياسىنىڭ موينىنداعى قارىز اقش دوللارىمەن ەسەپتەلەدى. تەڭگە قۇنىنىڭ تۇراقسىزدىعىنان كومپانيا قارىزدى وتەۋدە وراسان شىعىنعا باتىپ وتىر. دەمەك, «قازاقستان تەمىر جولىنىڭ» اكتسياسىن ەكى جىلدان كەيىن باستاپقى باعادا ساتىپ الامىن دەۋ ازىرگە قاشپاعان سيىردىڭ ۋىزىنان دامەتۋ سەكىلدى. دەگەنمەن دە پرەمەر-مينيستر ءاليحان سمايىلوۆ بىرەر كۇن بۇرىن وتكەن ۇكىمەت وتىرىسىندا قتج حالىقتىق ءىرو-عا 2025 جىلى شىعارىلادى دەدى.
ءىرو-نى حالىق تومەنگى ياعني العاشقى باعادا ۇسىنىلعان اكتسيانى ساتىپ الۋدىڭ ءورىسى دەپ ءتۇسىنۋى ءالى دە تەرەڭدەي قويعان جوق. جالپىحالىقتىق سيپات الىپ, ازاماتتاردىڭ باسىم بولىگى اكتسيونەر اتانۋى مەملەكەتكە ۇلكەن دەمەۋ بولادى. ازاماتتاردىڭ الەۋمەتتىك احۋالىن جاقسارتىپ, قوسىمشا تابىس كوزى سانالعان «حالىقتىق ءىرو-دان» گورى جۇرتشىلىق قازىر «كاسپي جۇمانى» ەرەكشە كۇتەتىن بولىپ ءجۇر.
