كوللاجدى جاساعان قونىسباي شەجىمباي, «EQ»
قۇلاننىڭ قۇبا بەلىن شاڭداتىپ جۇرگەن شاقتان ونەرگە اڭسارى اۋعان جاڭبىرشى ۇسەيىنوۆ قوڭىر اۋەندى بويىنا دارىتىپ, تالاي تاماشا اندەردى دۇنيەگە اكەلدى. تالعامپاز كومپوزيتور ارامىزدان ەرتە كەتكەنىمەن, ولمەستەي بولىپ ونەرى ارتىندا قالدى. كومپوزيتوردىڭ بارلىق ءانى جۇرەك قىلىن شەرتكەنىمەن, «قۇداشاسىنىڭ» ءجونى بولەك.
اكەسىنىڭ اندەرىن ەل اراسىندا ناسيحاتتاپ, البومىن جارىققا شىعارىپ جۇرگەن جۋرناليست ارداق ۇسەيىنوۆا اتالعان ءاننىڭ دۇنيەگە كەلۋ تاريحىمەن ءبولىستى.
«ول كەزدە اۋىل-ايماقتا توي جاسايتىن ءۇي جازدىڭ كەلگەنىن نەمەسە كۇزدىڭ باستالار ۋاقىتىن كۇتەتىن. اكەمنىڭ ناعاشى جۇرتى توي وتكىزگەلى جاتقانىن 2-3 اي بۇرىن حابارلاعان ەكەن. الايدا جۇرت جينالىپ, اعايىن-تۋىستىڭ ءبارى داستارقان باسىنا وتىرعاندا توي باسقاراتىن اسابا كەلمەي قالادى. وسىلايشا, جۇرتتىڭ كوڭىلى استاڭ-كەستەڭ بولادى.
ەل كۇتكەن دۋماننىڭ سيقى قاشىپ, جۇرت نە ىستەرىن بىلمەي دال بولىپ تۇرعاندا ورتاعا ءبىر بويجەتكەن شىعادى. ءوزى توي يەلەرىنە قۇداشا بولىپ كەلەدى ەكەن. اعايىن-تۋىستى ۇستەل باسىنا جايعاستىرىپ, تويدى شىرق ءۇيىرىپ باسقارا جونەلەدى. ءان دە شىرقايدى, كەزەگىمەن تىلەۋلەس جەكجات-جۇراتقا قۇتتىقتاۋ ءسوز بەرىپ, توي جورالعىسىنىڭ بىرەۋىن شاشاۋ شىعارماي ۇيلەستىرىپ اكەتەدى.
توي تارقاپ اۋىلعا جەتكەنشە اكەمنىڭ كەۋدەسىن ءان كەرنەپ تۇرعان. ۇيگە كەلگەن سوڭ اناما «قاعاز-قالامىڭدى دايىنداشى, ءبىر ءان تۋىپ تۇر. سونى جازىپ تاستايىق», دەيدى الابۇرتىپ. اكەمنىڭ قۇداشاسىنا اڭسارى اۋعانىن شەشەم بىردەن تۇسىنگەن. بىراق قىزبالىققا سالىنباي, ونەر يەسىن قولداعان. «قۇداشا» ءانى وسىلايشا اكەمنىڭ ىلكى ساتتىك شابىتى ارقىلى دۇنيەگە كەلگەن», دەيدى كومپوزيتوردىڭ قىزى جامبىلدىق ونەرسۇيەر قاۋىم جوعارى باعالاعان تۋىندى تاريحىمەن ءبولىسىپ.
«ديدارىڭ تۇرعان ك ۇلىپ,
جانىمدى نۇرلاندىرىپ.
قۇداشا جولىقتىردىم
اۋلىڭدى سۇراپ ءجۇرىپ»,
دەگەن ءاننىڭ قايىرماسى جۇرەككە جىلى تيەتىن اۋەن ارقىلى جانىڭدى باۋراي تۇسەدى. اتالعان تۋىندىنى بۇگىندە جاس انشىلەر دىنمۇحامەدالى سامبەت پەن ەراسىل بيتانوۆ ناشىنە كەلتىرە شىرقاپ ءجۇر.
«وتكەن جىلى مەركى اۋىلىنا تويعا باردىم, ءبىر ءانشى «قۇداشا» ءانىن شىرقادى. «وسى ءاننىڭ العاشقى ورىنداۋشىلارىنىڭ ءبىرى اكەم ساپار بيتانوۆ بولاتىن», دەپ ەدىم, ءبىر اپاي: «ال بۇل ءان ماعان ارنالعان. سول قۇداشا مەنمىن», دەدى.
تويدان كەيىن اتىن سۇراپ, تەلەفون ءنومىرىن جازىپ الماق بولعانمىن. بىراق ول كىسىلەر ەرتەرەك كەتىپ قالىپتى», دەيدى جامبىلدىق جاس ءانشى, اكتەر ەراسىل بيتانوۆ اتالعان انگە قاتىستى پىكىرىمەن ءبولىسىپ.
ەسكى دە ەستى ءاندى تىرىلتكەن جاس ءانشى دىنمۇحامەدالي سامبەتتىڭ ەڭبەگىن ەرەكشە اتاپ وتكەن ءجون. ليريكالىق تۋىندىنىڭ ىشكى قالتارىس-بۇلتارىسىن جان تانىمەن سەزىنگەن ول ءاندى جاڭاشا وڭدەۋدە جارىققا شىعاردى. ارينە, شىعارمانىڭ جاڭا باعىتتا جاڭعىرۋىنا كومپوزيتوردىڭ قىزى ارداق ۇسەيىنوۆا ەرەكشە ۇلەس قوسقانى راس. ال تىڭ نۇسقادا ۇلتتىق ارنانىڭ «تاڭشولپان» باعدارلاماسىندا قايتا تۇساۋى كەسىلگەن تۋىندى ماماندار تاراپىنان جوعارى باعالاندى.
جاڭبىرشى ۇسەيىنوۆ وسىدان جارتى عاسىرعا جۋىق ۋاقىت بۇرىن قۇلان توپىراعىندا «تاڭ سامالى» ءانسامبلىن قۇرعان. ءوزى دە جاستارعا ۇستازدىق ەتە ءجۇرىپ, تاماشا اندەر جازدى. سول كەزدە اۋداندا جۇرگەن ءانسامبلدىڭ رەسپۋبليكالىق تەلەارناعا شاقىرتۋ الىپ, الماتى تورىندە ونەر كورسەتكەنىن ەل ۇمىتقان جوق.
كومپوزيتوردىڭ دوسى تالىپبەك شاقباەۆ سول ءبىر كۇندەردى تولقىنىسپەن ەسكە الادى. «مەلس اعا مەن جاڭبىرشى دوسىمنىڭ ونەرىنە تالاي رەت كۋا بولدىم. مەلس اعانىڭ اندەرىن بالا كەزىمنەن بىلەمىن. ونىڭ شىعارمالارى ەلىمەن بىرگە جاسايدى», دەيدى ول.
تۇرار رىسقۇلوۆ اۋدانىندا كوكدونەن دەگەن اۋىل بار. «كەلشى, ايىم!», «توبىلعى ساي», «كەلشى, قۇلانعا» سەكىلدى عاجاپ اندەرىمەن ونەر الەمىندە وشپەس ءىز قالدىرعان مەلس وزبەكوۆ, ساتيرا ساڭلاعى باسقار بيتانوۆ, كومپوزيتور جاڭبىرشى ۇسەيىنوۆ ۇشەۋى دە وسى اۋىلدىڭ تۋماسى. جەرگىلىكتى حالىق وسى ءۇش ونەر يەسىن ء«بىزدىڭ ونەردەگى ءۇش بايتەرەگىمىز» دەپ ءجيى ايتىپ جۇرەدى. ولار بۇگىندە ورتامىزدا جوق.
«كوكدونەن اۋىلىنان شىققان كومپوزيتور جاڭبىرشى ۇسەيىنوۆتىڭ اندەرى تەك جەرلەستەرى اراسىندا عانا ەمەس, رەسپۋبليكا كولەمىندە دە تانىمال. «سوعىستان قايتقان اكەلەر» ءانى قازاق راديوسىنىڭ ەفيرىنەن بەرىلىپ تۇرادى. ليريزمگە تولى «قۇداشا» تالاي دۋماننىڭ سانىنە اينالعان ءان دەۋگە بولادى. سول سياقتى كومپوزيتوردىڭ وزگە دە اندەرى ەل ىشىنە كەڭ تاراپ, تىڭداۋشىنىڭ ىقىلاسىنا بولەنگەن شىعارمالار.
ءان ولەڭدەرىنىڭ جاتىقتىعى مەن تىڭداعاندا تەز ەستە قالار اۋەندەرىنىڭ سىرشىلدىعى ونىڭ جەكە قولتاڭباسىن اڭعارتادى. مۋزىكانت ماماندار قازىرگى قازاق ەستراداسىنا سىنالاپ كىرگەن ءسوزى تۇسىنىكسىز, قاي ەلدىڭ اۋەنى ەكەنى بەلگىسىز اندەردەن جوعارى تۇرعانىن بىردەن بايقايدى. ءۇش-ءتورت نوتادان ءارى اسپايتىن جەڭىل اۋەن ەمەس, ءبىر انىندەگى ناقىش ەكىنشىسىندە قايتالانبايدى, ءبىر سوزبەن ايتقاندا, جاڭبىرشى ۇسەيىنوۆتىڭ اندەرى ۇلتتىق اۋەندىك يىرىمدەردەن باستاۋ العان, قازاقى بوياۋعا تولى», دەيدى بەلگىلى ءانشى گاۋحار مىرزاحمەتوۆا كومپوزيتور شىعارماشىلىعى تۋرالى پىكىرىن ءبىلدىرىپ.
ءيا, جاڭبىرشىنىڭ ءوزى ورتامىزدان ەرتە كەتسە دە, اندەرى حالىقتىڭ مۇراسى بولىپ قالدى. ال وتاعاسىنىڭ قۇداشاعا دەگەن ىنتىزارلىق سەزىمىن بايقاسا دا, جاڭبىرشى ۇسەيىنوۆتىڭ اتالعان ءاندى جازۋىنا تىكەلەي سەبەپشى بولعان جان جارى باقىتتىڭ قولداۋىن قازاق ايەلىنە ءتان تەكتىلىك دەمەسكە امال جوق. قىسقاسى, تىڭدارمانى باردا جاڭبىرشىنىڭ «قۇداشاسى» ولمەك ەمەس.
جامبىل وبلىسى,
تۇرار رىسقۇلوۆ اۋدانى,
كوكدونەن اۋىلى
