«بۇرىن سەن قايدا جۇرگەنسىڭ؟..»

قايسىبىر ءىس-شارالاردا كورىپ قالعاندا اڭگىمەلەسە كەتپەسەڭ، كومپوزيتور وزدىگىنەن شەشىلىپ كوپ اڭگىمە ايتا بەرمەيدى. وقشاۋ جۇرگەندى جانى قالايتىن سەكىلدى. ايتەۋىر كەزدەسىپ قالعان كەزدە شىعارماشىلىعى تۋرالى از-كەم سۇراپ قالاتىنىمىز بار. ءبىر بەلگىلىسى، بىرنەشە جىل بەدەرىندە ەسەپ بەرۋ كەشتەرىن وتكىزدى. ال 2014 جىلى الماتىدا «سوعادى سەن دەپ جۇرەگىم» اتتى شىعارماشىلىق كەشىن ۇسىندى.

سارسەنبەك باكىر العاشقى ءانىن جامبىل مادەني اعارتۋ ۋچيليششەسىندە وقىپ جۇرگەن كەزدە جازىپتى. ەربولات سەيداحمەتوۆتىڭ سوزىنە جازعان «ماحاب­بات نازى» دەگەن انىنەن كەيىن تىنىشباي راحىم، سۇلتان قاليەۆتىڭ ولەڭدەرىن انگە اينالدىرا باستاعان بولاتىن. ۋاقىت وتە كەلە اسىلحان ساپاەۆتىڭ شىعارماسىنا جازىلعان «نە پايدا؟» ءانى «نۇر-مۇقاسان» دۋەتىنىڭ ورىنداۋىندا حيتكە اينالعانى ءمالىم.

قالاي دەسەك تە سارسەنبەكتىڭ جۇلدى­زىن جاققان اندەردىڭ ءبىرازى ايتۋلى اقىن سەرىك تومانوۆتىڭ ولەڭدەرىمەن ساباقتاسىپ جاتقانى ايداي اقيقات. اسىرەسە «سەزىمدى قايتەم تۋلاعان؟»، «اۋزى­نان ايدىڭ تۇسكەن قىز» شىعارما­لارى حالىق اراسىندا حيتكە اينالعانى ءمالىم. كومپوزيتوردىڭ ايتۋىنشا، اقىن سەرىك تومانوۆپەن 1997 جىلى تانىسىپ، شىعارماشىلىق بايلانىس ورناتىپتى.

«سەرىك تومانوۆتىڭ مەنى تانۋىنا بىرنەشە شىعارماشىلىق كەشىم اسەر ەتكەن كورىنەدى. 1997 جىلى سەكەڭمەن بازاردا كەزدەسىپ قالدىق. وسىلايشا، تانىستىعىمىز كەزدەيسوق جاعدايدا باس­تالدى. كەيىن ەكەۋمىز قالادا تۇراتىن جەزدەمنىڭ ۇيىنە كەلدىك. سول كەزدە ارقالى اقىن شابىتتانىپ وتىرىپ، بىرنەشە ولەڭىن وقىعان بولاتىن. الاي­دا سول ولەڭدەردىڭ ىشىنەن ءان جازۋعا ىڭعاي­لىسىن تاپپادىم...

ءبىر كەزدە سەكەڭ سياسى كەپپەگەن جاڭا ولەڭى بار ەكەنىن ايتتى. ول ولەڭ راسىندا دا انگە سۇرانىپ تۇر ەكەن.

«دەرتىمدى قالاي ەمدەرمىن،

نە امال وعان نە ىستەرمىز؟!

ارمانىم بولدىڭ سەن مەنىڭ،

اۋزىنان ايدىڭ تۇسكەن قىز»،

دەپ كەلەتىن جىردىڭ ءبىر شۋماعىن قاعازعا جازدى دا قالدىرىپ كەتتى.

وسى ءبىر جۇرەككە جىلى تيگەن شۋ­ماقتى ءجيى قايتالاي بەردىم. اقىرى ءبىر اۋەن كەلدى. سودان نە كەرەك، اقىرىن عانا وسى ءبىر شۋماقتى ءاننىڭ اۋەنىنە سالا باس­تادىم. ارادا تاۋلىك وتكەننەن كەيىن سەرىك اعا ماعان ولەڭنىڭ تولىق ءماتىنىن اكەپ بەردى. ءاننىڭ سازى مەن ولەڭنىڭ ءماتىنى ءبىر-بىرىنە قۇيىپ قويعانداي بولىپ شىقتى. وسى ءبىر وقيعا ەستەن كەتپەيدى. راسىندا دا ولەڭنىڭ انىمە ساي كەلە قالعانى مەنى قاتتى تاڭ قالدىردى.

«اۋزىنان ايدىڭ تۇسكەن قىز» انىنەن كەيىن سەرىك اعامەن بايلانىسىمىز نىعايا ءتۇستى. اقىن مەنىڭ اندەرىمنىڭ تابيعاتىن تۇسىنگەن سەكىلدى. ارادا جىل وتكەن سوڭ «سەزىمدى قايتەم تۋلاعان؟» ءانى دۇنيەگە كەلدى. كەيىننەن «سوعادى سەن دەپ جۇرەگىم»، «اكەنى اڭساۋ» سەكىلدى ولەڭدەرگە تاپسىرىسپەن ءماتىن جازدىردىم. جالپى العاندا ايتۋلى اقىنمەن شىعارماشىلىق بايلانىس ورناتا ءجۇرىپ، بەس ءان جازىپپىز»، دەيدى كومپوزيتوردىڭ ءوزى سول ءبىر ءمولدىر شاقتى ەسكە الىپ.

كۇللى قازاقتىڭ قۇلاق قۇرىشىن قاندىرعان ەستى ءان ءالى كۇنگە ەسكىرگەن جوق. ءاننىڭ ءاربىر شۋماعى تىڭدارماندى بەيجاي قالدىرمايتىنى بەلگىلى. جىلدار بويى تىڭدارمانىن جوعالتپاعان تۋىن­دىنىڭ ءالى كۇنگە دەيىن ومىرشەڭ بولۋى شىن ونەردىڭ ەشقاشان ولمەيتىنىن ايقىنداپ تۇر ەمەس پە؟ راسىندا سولاي.

«جولىمىز قۇربىم ءبىر بولسىن،

جاقىن بوپ كەتتىڭ دوسىمداي.

بۇرىن سەن قايدا جۇرگەنسىڭ،

بۇرىمدىلارعا قوسىلماي.

كوردىم دە سەنى وزگەردىم،

باسقا ادام بولدىم ءبىر دەمدە.

پەرىشتەلەرىن وزگە ەلدىڭ،

كوزگە دە ىلمەي جۇرگەندە»،

دەپ باستالاتىن عاجاپ ءاندى توقتار سەرىكوۆتەن كەيىن قازاق ونەرىنىڭ شوق جۇلدىزى مەيرامبەك بەسپاەۆتىڭ ناشىنە كەلتىرە ورىنداعانى جۇرتتىڭ جادىندا.

ءيا، ساكەڭ ونەرگە دەگەن ادالدىعىنان ەشقاشان اينىعان ەمەس. جاراتقان بويى­نا دارىتقان تالانتتى ءتاڭىردىڭ سىيى دەپ قابىلدايدى. سودان دا بولسا كەرەك، قاراپايىم عۇمىر كەشكەنىمەن، قارابايىر تىرلىكتەرگە بارا بەرمەيدى. تالعامى بولەك، تاڭداۋى باسقا ازامات.

«كەز كەلگەن ازامات كاسىبي مانسابىندا ساتىلاپ كوتەرىلۋى مۇمكىن. ول اكىم بولادى، باسقا قىزمەتتى اتقارا الادى. وعان داۋ جوق. الايدا قاسيەتتى ونەر كەز كەلگەن ادامنىڭ بويىنا داري بەرمەيدى. ويتكەنى ونەر – ادامعا اللانىڭ بەرگەن سىيى.

قازىرگى كومپوزيتورلاردىڭ ءاندى قانداي تاسىلمەن جازاتىنىنان بەيحابارمىن. ءبىر انىعى، ءوزىم ەشقاشان جوبا-جوس­پارمەن قولىما دومبىرا الىپ نەمەسە فورتەپيانو تارتىپ وتىرىپ، ءان جازعان ەمەسپىن. ءبارى دە ادامنىڭ كوڭىل كۇيىنە بايلانىستى عوي.

كەيدە قايسىبىر شىعارمامدى ەكى ايدا، ءتىپتى ءبىر جىلدا جازاتىن كەزدەرىم دە بولادى. ونىڭ وزىندە سول اۋەندى ارمەن قاراي دامىتۋعا تۋرا كەلەدى. ويتكەنى ءاننىڭ ءبارى بىردەن قۇيىلىپ تۇسپەيدى. ونى رەتكە كەلتىرۋىڭ كەرەك. قازىرگى كوم­پو­زي­تورلاردىڭ ىشىندە ءاندى قۇراپ جازاتىن­دار بار ەكەنىن ەستىپ ءجۇرمىز»، دەيدى سارسەنبەك باكىر ونەر تۋرالى ويىمەن ءبولىسىپ.

راسىندا دا سارسەنبەك باكىردىڭ قاي ءانىن تىڭداساڭىز دا جۇرەك قىلىن شەرتەدى. ول ونەرىن ءومىرىم دەپ تۇسىنەتىن ازامات. سودان دا بولسا كەرەك، جەڭىل دۇنيەلەرمەن اۋەستەنە بەرمەيدى. ايتپەسە، جەڭىل ىرعاقتى توي اۋەندەرىن ەرمەك قىلۋىنا ەشكىم دە كەدەرگى ەمەس قوي. الايدا ونىڭ جۇرەگى شىنايى شىعارماشىلىقتى، شىن ونەردى قالايدى. سارسەنبەك سونىسىمەن دە باسقالاردان بيىك تۇراتىنى داۋسىز.

جامبىل وبلىسى