«بۇيرەگىم ءتۇبى مەنى جەپ تىنادى»

«ەستىگەن جوق ادامدار داۋسىمدى ءالى،

سەنىڭ وتتى قۇشاعىڭ قاۋسىرعالى.

پوەزيا شىعانداۋ بەكەتىنە،

اقيقات، قۇستاي ۇشقان جاۋشىڭ بارى»،

دەپ جىرلاعان ايتۋلى اقىن باۋىرجان ۇسەنوۆتىڭ باقيلىق بولعانىنا دا 31 جىلدىڭ ءجۇزى بولدى.

جىلدار جىلىستايدى، ۋاقىتتىڭ ىرعاعى كىمگە باعىنعان دەسەڭىزشى؟ قاسيەت دارىپ، قۇت قونعان اۋليەاتا توپىراعىندا ارتىعالي ىبىراەۆ، سەرىك تومانوۆ، باۋىر­جان ۇسەنوۆ، كەيىنگى بۋىننان ورنەك قۇلەكەەۆ، سالتانات اباشوۆا سەكىلدى شىن مانىندەگى تالانتتى اقىندار ەندى بۇرشىك اتار شاعىندا فانيگە قول بۇلعاپ كەتە باردى...

جالىنى بويىندا تاسقىنداپ تۇرعان شاعىندا ورتامىزدان عايىپ بولعان تا­لانتتاردىڭ قادىرىنە جەتە الدىق پا؟ كىم ءبىلسىن؟ سەرىكتى حالىق جادىنان شى­عارعان ەمەس. ىنىلەرى دە ءجيى ەسكە الىپ تۇرادى. ارينە، از عانا ادامدىق اۋديتوريادا. الايدا وزگە اقىندارىمىز تۋرالى ءسوز قوزعايىن دەسەك، ءتىلىمىزدى تىستەپ قالا بەرەمىز. نەگە؟

ءومىرىن ولەڭمەن ورگەن باۋىرجان ۇسە­نوۆتىڭ قاي جىرىن وقىساڭىز دا، تۇڭ­عيىققا باتىپ كەتەسىڭ. اسكەردەن كەلگەن سوڭ بۇرىنعى س.م.كيروۆ اتىنداعى مەم­­لەكەتتىك، قازىرگى ءال-فارابي اتىن­داعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىن 10 جىل دەگەندە ارەڭ بىتىرگەن تالانت ديپلومىن قولىنا ۇستادى دەمەسەك، قىزىعىن دا كورە المادى. ولەڭدەرىندە ازاماتتىق سارىن مەن كوڭىل كۇي قۇبىلىستارىن، تابيعات پەيزاجىن شەبەرلىكپەن ۇيلەستىرگەن اقىن اۋداندىق گازەتتە از عانا ۋاقىت ەڭبەك ەتتى دە، دۇبىرگە تولى دۇنيەگە قول بۇلعاپ كەتتى. ونىڭ «بۇيرەك تۋرالى جىر» دەگەن ولەڭىنەن اقىن­نىڭ ىشكى جانايقايىن، ءوزىنىڭ اۆتوبيوگرافياسىن، پوەزياعا دەگەن شەكسىز قۇرمەتىن اڭعارا تۇسەمىز.

ء«بىر وكسىك القىمىما كەپ تۇرادى،

شۋلايدى كوڭىلىمنىڭ كوك قۇراعى.

بۇيىعىپ بۇيرەگىمدە بۇلكىلدەگەن،

بۇيرەگىم ءتۇبى مەنى جەپ تىنادى».

ولەڭى ارقىلى ءومىر ورنەكتەرىن، تاع­دىردىڭ سىناعىن ويلى وقىرمانىنا، جەتەلى جۇرتىنا ءدال جەتكىزگەن اقىن كوپ ۇزاماي بۇيرەگىنە جابىسقان دەرتتەن باقيلىق بولدى.

«بۇيرەكتەن بولىنگەن ۋ باسقا شاۋىپ،

شابا الماي، قان قاقسايدى قاسقا شابىت

مەزگىلسىز تاسىرقادى ولەڭىم دە،

كەزىندە سىنايتۇعىن تاسقا سالىپ.

جاراسار جاستىق شاقتا ءبارى دەدىك،

بىرقاتار دوس دۇشپانعا ءمالىم ەدىك.

جۇيكەمدى كوپ جۇقارتتى ەمشىلەر دە،

قىرىعى قىرىق ءتۇرلى ءدارى بەرىپ.

توگۋشى ەم توي دۋماندا تاڭدايدان ءان،

بىلتەسى بىتەتۇعىن شامداي جانام.

ەلەمەي وتكىزىپ اپ جىلىم دەرتتى،

شىبىقشا قۋراعانىڭ قانداي جامان؟!

ايتەۋىر ءبىر كەلەدى قازا دەگەن،

كەتەدى سونى ويلاسام، مازا مەنەن

ايتسە دە مويىنسۇنباي،

قالامسابىم

قولىمنان تۇسكەنىنشە جازا بەرەم».

باۋىرجان اۋليە اقىندار سەكىلدى ءوزى­نىڭ قانشا جاستا ولەتىنىن ءدال بول­جاپ ولەڭ جازعان جوق. الايدا ىشكى ترا­گەدياسىن سىرتقا قايمىقپاي كور­سەت­كەن جىر جولدارىنان ونىڭ ءوز الە­مىندە بولىپ جاتقان جانايقايىن اڭ­عارۋ اسا قيىن ەمەس ەدى. ەڭ باستىسى ول ءوزى ايتقانداي، قولىنان قالامى تۇس­­كەنشە ولەڭگە بەرگەن سەرتىنەن اي­نى­عان ەمەس.

ۋاقىتىندا ميحايل لەرمونتوۆ باس­تاعان ورىس اقىندارى پۋشكيننىڭ ولى­مىنە دانتەستى ەمەس، ايگىلى اقىندى كەلەمەجدەگەن بەلگىلى ءبىر تاپ وكىلدەرىن كىنالاعان ەدى. جوعارعى تاپتىڭ مازاعى، ماسقارالاۋى دەپ تە باعا بەرگەن بولاتىن. ايتسە دە، ولار دانتەستى اقتامايدى. دانتەستى دە، ەكىجۇزدىلىككە بوي الدىرعان توبىردى دا ايىپتايدى. ال ءبىز بويىن دەرت جاۋلاعان باۋىرجاننىڭ سول كەزدە قاسىنان تابىلا الدىق پا؟ دەرتىنە داۋا بولۋعا تىرىستىق پا؟ ريتوريكالىق سۇراقتاردى مىڭ قۇبىلتىپ قويۋعا بولادى...

«كەشە عانا بيىكتە ەڭ،

بۇگىن جاتسىڭ تاباندا.

جاپىراق-اۋ، جاعدايىڭ تيمەدى

وڭاي ماعان دا!

قۇلاعاندى بيىكتەن

كىم سىيلايدى بۇل كۇندە؟

قانسىراعان جۇرەكتەي جەردە

جاتىپ بۇلكىلدە.

و، بۇلكىلدە، بۇلكىلدە،

شىرىگەنشە ءبىر تىنبا.

اعاش سەنى نە قىلسىن، قابىعى بار

سىرتىندا.

بۇتاق سەنى نە قىلسىن، تامىرلار

بار ءنار بەرەر،

قىستاي قاتىپ،

كوكتەمگى جىلىلىقپەن الدەنەر».

بۇل – باۋىرجان اقىننىڭ «جاپىراق جايلى ءبىر ولەڭ» دەگەن جىرىنان ءبىر عانا ءۇزىندى. وسى ولەڭدى وقىپ وتىرىپ، ءبىزدىڭ شەنەۋنىكتەر باۋكەڭدى نە قىلسىن دەگەن وي كەلەدى. ءتانى جاپىراقتاي جەرگە تاپسىرىلعانىمەن، جانىنىڭ ايناسىنا اينالعان شىعارمالارى جۇرت جادىندا ساقتالاتىنىنا كىم باس اۋىرتىپ جاتىر وسى؟ شىرتتاي كيىنگەن جەرگىلىكتى اتقارۋشى بيلىك وكىلدەرىنىڭ سىرتقى كەلبەتى ءبۇتىن كورىنگەنىمەن، ءىشى ءتۇتىن بە دەپ تە ويلاپ قالاسىڭ. وڭىردە يدەو­لوگيا جاعى اقساپ تۇر-اۋ... ايتپەسە، جۋالىدا تۋىپ جۇلدىزى الاش اسپانىندا جارقىراعان اقىندى نەگە ۇمىتا بەرەمىز؟

كەيدە باۋىرجان ۇسەنوۆتىڭ «قارا ماشينا» دەگەن ولەڭى ەرىكسىز ويعا ورالا بەرەدى.

ء«الى الدىمدا باتپاعىم كوپ كەشپەگەن،

كوكەيىمدە قۇپيام كوپ شەشپەگەن.

شىندىق جايلى ايتا بەرسەم، ءبىر تۇندە،

قارا ماشينا اپ كەتەردەي سەسكەنەم...» دەپ اياقتايدى اقىن سول ولەڭىنىڭ تۇيىنىنە ايرىقشا ەكپىن بەرىپ.

مۇمكىن جامبىل وبلىسى يدەولوگيا­سىنىڭ تىزگىنىن ۇستاپ وتىرعاندار اقىن باۋىرجاندى ۇمىت قالدىرعانىنا تاڭبىز. ايت­پەسە، بەيمەزگىل سونگەن جۇلدىزدا­رى­مىزدىڭ شىعارمالارىن كىتاپحانا دەڭ­گەيىنەن الىپ شىعاتىن، ۇلكەن دۇنيەلەر ۇيىم­داستىراتىن ۋاقىت كەلگەنىن شىنىندا دا تۇسىنبەي مە ەكەن؟.. شەراعاڭشا ءبىر كەم دۇنيە دەپ قىسقا قايىرايىن دەسەڭ، مىڭ كەم دۇنيە الدىڭدا كولبەڭدەپ تۇرىپ الادى...

جامبىل وبلىسى